Chụp cắt lớp vi tính (CT Angiogram) hệ tim mạch: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Chụp cắt lớp vi tính (CT angiogram) là một thủ thuật sử dụng tia X để cung cấp hình ảnh chi tiết về tim và các mạch máu đi đến tim, phổi, não, thận, đầu, cổ, chân và cánh tay.

Chụp CT động mạch có thể cho thấy một khu vực hẹp hoặc bị chặn của mạch máu. Thủ thuật cũng có thể cho thấy liệu có phình động mạch hoặc tích tụ chất béo gọi là mảng bám trong mạch máu.

Trong khi chụp CT, nằm trên một chiếc bàn đi qua lỗ mở trong máy quét. Một loại thuốc nhuộm đặc biệt (chất tương phản) được đưa vào trong tĩnh mạch (IV) cánh tay hoặc bàn tay để làm cho các mạch máu dễ nhìn thấy hơn khi quét. Nếu chụp CT tim và các động mạch vành, có thể được cho dùng một loại thuốc gọi là thuốc chẹn beta để làm chậm nhịp tim trong quá trình thủ thuật.

Chụp CT động mạch là một thủ thuật ít xâm lấn hơn so với chụp động mạch tiêu chuẩn. Chụp động mạch tiêu chuẩn liên quan đến việc luồn ống thông qua động mạch ở cánh tay hoặc chân lên khu vực nghiên cứu. Nhưng với chụp CT động mạch, không có ống nào được đưa vào cơ thể.

Nếu bác sĩ thấy rằng một hoặc nhiều mạch máu bị hẹp hoặc bị chặn, có thể cần chụp động mạch tiêu chuẩn để kiểm tra kỹ các kết quả bất thường từ chụp động mạch CT. Điều này có nhiều khả năng xảy ra nếu bác sĩ đang xem xét phẫu thuật để điều trị hẹp hoặc tắc nghẽn.

Nếu bác sĩ tìm thấy tắc nghẽn chính ở một trong các mạch máu trong khi chụp X-quang mạch vành, sẽ không thể được nong mạch ngay lập tức để loại bỏ tắc nghẽn. Sẽ cần một thủ tục riêng. Nhưng nếu có chụp động mạch tiêu chuẩn và bác sĩ tìm thấy tắc nghẽn lớn, có thể thực hiện nong mạch vành trong khi chụp động mạch.

Chụp CT được thực hiện để tìm kiếm:

Hẹp hoặc tắc nghẽn trong các động mạch vành. Điều này có thể xảy ra khi có sự tích tụ chất béo (cholesterol) và canxi trong động mạch. Sự tích tụ này được gọi là mảng bám.

Các vấn đề về tim, chẳng hạn như viêm màng ngoài tim (tích tụ chất lỏng xung quanh tim) và tổn thương hoặc tổn thương cho van tim.

Chỗ phình (phình động mạch) hoặc rách (bóc tách) trong động mạch chủ, đó là một mạch máu lớn mang máu từ tim đến phần còn lại của cơ thể.

Cục máu đông trong phổi (thuyên tắc phổi).

Sự thu hẹp của các động mạch ở chân và ở các bộ phận khác của cơ thể (bệnh động mạch ngoại biên).

Mô hình bất thường của các mạch máu có thể là dấu hiệu của một khối u.

Trước khi chụp CT, hãy nói với bác sĩ nếu:

Đang hoặc có thể mang thai.

Dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc nhuộm iốt.

Có một bệnh tim, chẳng hạn như suy tim.

Bị tiểu đường.

Dùng metformin. Có thể phải điều chỉnh thuốc trong một ngày trước và sau khi thủ thuật.

Có tiền sử bệnh thận.

Bị hen suyễn.

Có tiền sử các vấn đề về tuyến giáp.

Đã bị đa u tủy.

Đã có một thủ thuật tia X bằng vật liệu tương phản bari (như thuốc xổ bari) trong 4 ngày qua. Barium xuất hiện trên phim X-quang và làm cho khó nhìn rõ hình ảnh.

Trở nên rất lo lắng trong không gian nhỏ. Sẽ phải nằm yên bên trong máy chụp CT, vì vậy có thể cần một loại thuốc an thần để giúp thư giãn. Nếu được cho dùng thuốc an thần, có thể cần phải có người đưa về nhà sau khi thủ thuật.

Có thể được yêu cầu không ăn hoặc uống bất cứ thứ gì trong vài giờ trước khi thủ thuật. Bác sĩ sẽ cho biết nên tránh một số loại thực phẩm hoặc chất lỏng.

Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu xét nghiệm, rủi ro của nó, cách thực hiện hoặc kết quả sẽ có ý nghĩa gì.

Chụp CT thường được thực hiện bởi kỹ thuật viên X quang. Những hình ảnh thường được đọc bởi một bác sĩ X quang. Nhưng một số bác sĩ khác cũng có thể xem xét kết quả.

Trước chụp cắt lớp vi tính

Cởi bỏ bất kỳ đồ trang sức và bất kỳ đồ vật kim loại khác.

Cởi bỏ tất cả hoặc hầu hết quần áo. Sẽ được cung cấp một chiếc áo choàng để mặc trong quá trình thủ thuật.

Trong quá trình chụp cắt lớp vi tính

Sẽ nằm rất yên trên bàn được gắn vào máy quét CT.

Thuốc nhuộm (vật liệu tương phản) sẽ được đưa vào trong tĩnh mạch ở cánh tay hoặc bàn tay. Nếu đang chụp CT để kiểm tra vào tim và các động mạch vành, có thể được cho dùng một loại thuốc gọi là thuốc chẹn beta để làm chậm nhịp tim trong quá trình thủ thuật.

Bảng sẽ trượt vào lỗ mở tròn của máy quét và di chuyển nhẹ trong khi máy quét chụp ảnh. Có thể nghe thấy tiếng click hoặc buzz khi bảng và máy quét di chuyển.

Kỹ thuật viên có thể yêu cầu nín thở vài giây một lần.

Có thể ở một mình trong phòng quét. Nhưng kỹ thuật viên sẽ theo dõi qua một cửa sổ. Sẽ có thể nói chuyện thông qua một máy liên lạc.

Chụp CT mạch vành thường mất 30 đến 60 phút nhưng có thể mất tới 2 giờ.

Sau chụp cắt lớp vi tính

Uống nhiều nước trong 24 giờ sau khi thử để giúp loại bỏ thuốc nhuộm ra khỏi cơ thể.

Chụp CT không đau. Chiếc bàn nằm có thể cảm thấy cứng và căn phòng có thể mát. Có thể khó nằm yên trong quá trình thủ thuật.

Khi thuốc nhuộm được đưa ra, có thể:

Cảm thấy một vết chích ngắn hoặc nhúm từ kim đi vào tĩnh mạch.

Cảm thấy ấm và đỏ ửng.

Cảm thấy đau bụng hoặc đau đầu.

Có hương vị kim loại trong miệng.

Nói với kỹ thuật viên hoặc bác sĩ những gì đang cảm thấy.

Nguy cơ từ việc chụp CT angiogram là nhỏ. Nhưng một số rủi ro bao gồm:

Tiếp xúc với bức xạ. Có một chút khả năng phát triển ung thư từ một số loại CT scan. Nguy cơ cao hơn ở trẻ em, phụ nữ trẻ và những người có nhiều thủ thuật phóng xạ. Nếu lo lắng về nguy cơ này, hãy nói chuyện với bác sĩ về lượng phóng xạ mà thủ thuật này. Hãy chắc chắn rằng thủ thuật là cần thiết.

Một phản ứng dị ứng với thuốc nhuộm (vật liệu tương phản). Nhưng điều này là hiếm, và hầu hết các phản ứng đều nhẹ và có thể được điều trị bằng thuốc.

Vấn đề về thận. Thuốc nhuộm được sử dụng trong quá trình thủ thuật có thể gây tổn thương thận ở những người có thận không hoạt động tốt.

Nếu bị tiểu đường hoặc dùng metformin (Glucophage), thuốc nhuộm có thể gây ra vấn đề. Bác sĩ sẽ cho biết khi nào nên ngừng dùng metformin và khi nào nên bắt đầu dùng lại sau khi thủ thuật để không gặp vấn đề gì.

Nếu cho con bú và lo lắng về việc thuốc nhuộm được sử dụng trong xét nghiệm này có an toàn hay không, hãy nói chuyện với bác sĩ. Hầu hết các chuyên gia tin rằng rất ít thuốc nhuộm truyền vào sữa mẹ và thậm chí ít hơn được truyền cho em bé. Nhưng nếu thích, có thể lưu trữ một số sữa mẹ trước và sử dụng nó trong một hoặc hai ngày sau khi thủ thuật.

Kết quả chụp CT thường sẵn sàng cho bác sĩ sau 1 đến 2 ngày.

Bình thường

Các mạch máu trông bình thường, và lưu lượng máu không giảm.

Các van tim và tim trông bình thường.

Không thấy hẹp, tắc nghẽn, phồng (phình động mạch) hoặc tích tụ mảng bám lớn.

Bất thường

Một hoặc nhiều mạch máu bị chặn một phần hoặc hoàn toàn.

Tim hoặc van tim trông bất thường.

Phình động mạch hoặc rách (bóc tách) trong động mạch chủ có mặt.

Điểm hẹp trong động mạch có thể gợi ý rằng cục máu đông hoặc chất béo và canxi sẽ làm giảm lưu lượng máu qua mạch máu.

Mô hình bất thường của các mạch máu có thể là một dấu hiệu cho thấy một khối u.

Không thể chụp CT nếu:

Có thai. Chụp CT động mạch thường không được thực hiện khi phụ nữ mang thai, vì có khả năng em bé có thể bị tổn hại bởi bức xạ.

Đã có một thủ thuật tia X sử dụng vật liệu tương phản bari (chẳng hạn như thuốc xổ bari) trong 4 ngày qua. Barium xuất hiện trên chụp CT động mạch và làm cho khó nhìn rõ hình ảnh. Chụp CT động mạch nên được thực hiện trước bất kỳ thủ thuật nào sử dụng bari.

Bị dị ứng với thuốc nhuộm (chất tương phản) được sử dụng trong quá trình thủ thuật.

Có vấn đề về thận. Thuốc nhuộm được sử dụng trong quá trình thủ thuật có thể gây tổn thương thận ở những người có thận không hoạt động tốt.

Dùng metformin (như Glucophage) để kiểm soát bệnh tiểu đường. Thuốc nhuộm được sử dụng trong quá trình thủ thuật có thể gây ra vấn đề nếu dùng thuốc này.

Bị béo phì. Một người rất thừa cân có thể không phù hợp với chụp CT tiêu chuẩn, hoặc bảng X-quang có thể không thể hỗ trợ cân nặng của người đó.

Không thể nằm yên trong khi thủ thuật.

Có các vật kim loại trong cơ thể, chẳng hạn như kẹp phẫu thuật hoặc kim loại thay thế khớp. Những đối tượng này có thể ngăn chặn một cái nhìn rõ ràng về các khu vực đang được kiểm tra.

Một số điều có thể làm cho hình ảnh CT khó đọc. Ví dụ, nhịp tim nhanh có thể khiến khó có được hình ảnh rõ ràng về các động mạch vành. Hoặc sự tích tụ canxi lớn có thể cho sự thu hẹp của các động mạch khi không có (dương tính giả) hoặc cho thấy các động mạch vẫn ổn khi chúng không (âm tính giả). Nhưng với chụp động mạch tiêu chuẩn, những điều này không can thiệp vào thủ thuật.

Nếu bác sĩ đề nghị chụp CT động mạch, có thể muốn hỏi loại máy quét nào sẽ được sử dụng. Trong hầu hết các trường hợp, máy quét CT đa lát cắt 16 hoặc 64 bit (hoặc đa dò) được sử dụng cho chụp CT động mạch. Các máy quét này cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về các mạch máu và các cơ quan trong thời gian ngắn hơn so với các thủ thuật hình ảnh khác. Nhưng chúng có thể không có sẵn trong tất cả các trung tâm y tế.

Trên đây là một số thông tin liên quan đến Chụp cắt lớp vi tính (CT Angiogram) hệ tim mạch: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả, hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho các bạn trong quá trình tìm hiểu và chẩn đoán!