Chụp cắt lớp vi tính (CT) cơ thể: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Chụp cắt lớp vi tính (CT) sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết về các cấu trúc bên trong cơ thể.

Trong quá trình thủ thuật, sẽ nằm trên một chiếc bàn được gắn vào máy quét CT, đó là một chiếc máy hình bánh rán lớn. Máy quét CT gửi tia X qua khu vực cơ thể đang được nghiên cứu. Mỗi vòng quay của máy quét cung cấp một hình ảnh của một lát mỏng của cơ quan hoặc khu vực. Tất cả các hình ảnh được lưu dưới dạng một nhóm trên máy tính.

Trong một số trường hợp, một loại thuốc nhuộm gọi là chất tương phản có thể được sử dụng. Nó có thể được đưa vào tĩnh mạch (IV) trong cánh tay, hoặc nó có thể được đặt vào các bộ phận khác của cơ thể (chẳng hạn như trực tràng hoặc khớp) để nhìn rõ những khu vực đó. Đối với một số loại CT scan, uống thuốc nhuộm. Thuốc nhuộm làm cho cấu trúc và các cơ quan dễ nhìn thấy hơn trên hình ảnh CT.

Chụp CT có thể được sử dụng để nghiên cứu tất cả các bộ phận của cơ thể, chẳng hạn như ngực, bụng, xương chậu hoặc cánh tay hoặc chân. Nó có thể chụp ảnh các cơ quan của cơ thể, chẳng hạn như gan, tuyến tụy, ruột, thận, bàng quang, tuyến thượng thận, phổi và tim. Nó cũng có thể nghiên cứu các mạch máu, xương và tủy sống.

CT nội soi huỳnh quang là một thủ thuật đặc biệt không được phổ biến rộng rãi. Nó sử dụng chùm tia X ổn định để nhìn vào chuyển động bên trong cơ thể. Nó cho phép bác sĩ nhìn thấy các cơ quan di chuyển hoặc hướng dẫn kim sinh thiết hoặc dụng cụ khác vào đúng vị trí bên trong cơ thể.

Chụp CT được sử dụng để nghiên cứu các khu vực của cơ thể và cánh tay hoặc chân.

Ngực. Chụp CT ngực có thể tìm kiếm các vấn đề về phổi, tim, thực quản hoặc mạch máu chính (động mạch chủ) hoặc các mô ở trung tâm của ngực. Một số vấn đề phổ biến về ngực mà CT scan có thể tìm thấy bao gồm nhiễm trùng, ung thư phổi, tắc mạch phổi và phình động mạch. Nó cũng có thể được sử dụng để xem liệu ung thư đã lan vào ngực từ một khu vực khác của cơ thể.

Bụng. Chụp CT bụng có thể tìm thấy u nang, áp xe, nhiễm trùng, khối u, phình động mạch, hạch to, dị vật, chảy máu ở bụng, viêm túi thừa, viêm ruột và viêm ruột thừa.

Đường tiết niệu. Chụp CT thận, niệu quản và bàng quang được gọi là CT KUB hoặc CT niệu quản. Kiểu quét này có thể tìm thấy sỏi thận, sỏi bàng quang hoặc tắc nghẽn đường tiết niệu. Một loại CT scan đặc biệt, được gọi là CT pyelogram tĩnh mạch (IVP), sử dụng thuốc nhuộm tiêm (chất tương phản) để tìm sỏi thận, tắc nghẽn, tăng trưởng, nhiễm trùng hoặc các bệnh khác của đường tiết niệu.

Gan. Chụp CT có thể tìm thấy khối u gan, chảy máu từ gan và các bệnh về gan. Chụp CT gan có thể giúp xác định nguyên nhân gây vàng da.

Tuyến tụy. Chụp CT có thể tìm thấy một khối u trong tuyến tụy hoặc viêm tuyến tụy (viêm tụy).

Túi mật và ống mật. Chụp CT có thể được sử dụng để kiểm tra sự tắc nghẽn của các ống mật. Sỏi mật thỉnh thoảng xuất hiện trên CT scan. Nhưng các thủ thuật khác, chẳng hạn như siêu âm, thường được sử dụng để tìm các vấn đề với túi mật và ống mật.

Tuyến thượng thận. Chụp CT có thể tìm thấy khối u hoặc tuyến thượng thận phì đại.

Lách. Chụp CT có thể được sử dụng để kiểm tra chấn thương lá lách hoặc kích thước của lá lách.

Xương chậu. Chụp CT có thể tìm kiếm các vấn đề của các cơ quan trong khung chậu. Đối với một phụ nữ, chúng bao gồm tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng. Đối với đàn ông, các cơ quan vùng chậu bao gồm tuyến tiền liệt và túi tinh.

Cánh tay hoặc chân. Chụp CT có thể tìm kiếm các vấn đề của cánh tay hoặc chân, bao gồm vai, khuỷu tay, cổ tay, bàn tay, hông, đầu gối, mắt cá chân hoặc bàn chân.

Chụp CT có thể được sử dụng để đảm bảo quy trình được thực hiện chính xác. Ví dụ, bác sĩ có thể sử dụng CT để hướng dẫn kim trong khi sinh thiết mô hoặc để hướng dẫn vị trí thích hợp của kim để dẫn lưu áp xe.

Đối với những người bị ung thư, chụp CT có thể giúp xác định ung thư đã lan rộng bao nhiêu.

Trước khi chụp CT, hãy cho bác sĩ biết nếu:

Đang hoặc có thể mang thai.

Dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc nhuộm iốt.

Có bệnh tim, chẳng hạn như suy tim.

Bị tiểu đường.

Dùng metformin. Có thể phải điều chỉnh thuốc trong một ngày trước và sau khi thủ thuật.

Đã có vấn đề về thận.

Bị hen suyễn.

Đã bị đa u tủy.

Đã có một thủ thuật tia X bằng vật liệu tương phản bari (như thuốc xổ bari) trong 4 ngày qua. Barium xuất hiện trên phim X-quang và làm cho khó nhìn rõ hình ảnh.

Trở nên rất lo lắng trong không gian nhỏ. Cần nằm yên bên trong máy chụp CT, vì vậy có thể cần một loại thuốc (thuốc an thần) để giúp thư giãn.

Sắp xếp cho ai đó đưa về nhà trong trường hợp được sử dụng thuốc an thần cho thủ thuật.

Nếu chụp CT bụng, có thể được yêu cầu không ăn bất kỳ loại thực phẩm rắn nào bắt đầu từ đêm trước khi thủ thuật. Để chụp CT bụng, có thể uống chất cản quang. Đối với một số lần chụp CT, có thể cần thuốc nhuận tràng hoặc thuốc xổ trước khi thủ thuật.

Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu thủ thuật, rủi ro của nó, cách thực hiện hoặc kết quả sẽ có ý nghĩa gì.

Chụp CT thường được thực hiện bởi một kỹ thuật viên X quang. Những bức ảnh thường được đọc bởi một bác sĩ X quang. Các bác sĩ khác cũng có thể xem xét lại CT scan.

Có thể cần phải tháo bất kỳ đồ trang sức. Sẽ cần phải cởi tất cả hoặc hầu hết quần áo, tùy thuộc vào khu vực được nghiên cứu. Có thể mặc đồ lót cho một số lần quét. Sẽ được cung cấp một chiếc áo choàng để sử dụng trong quá trình thủ thuật.

Trong quá trình thủ thuật, sẽ nằm trên một chiếc bàn được gắn vào máy quét CT.

Bảng trượt vào lỗ mở tròn của máy quét và máy quét di chuyển xung quanh cơ thể. Bảng sẽ di chuyển trong khi máy quét chụp ảnh. Có thể nghe thấy tiếng click hoặc buzz khi bảng và máy quét di chuyển. Điều rất quan trọng là nằm yên trong quá trình thủ thuật.

Trong quá trình thủ thuật, có thể ở một mình trong phòng quét. Nhưng kỹ thuật viên sẽ theo dõi qua một cửa sổ. Sẽ có thể nói chuyện với kỹ thuật viên thông qua một hệ thống liên lạc hai chiều.

Thủ thuật sẽ mất khoảng 30 đến 60 phút. Hầu hết thời gian này được dành để sẵn sàng cho việc quét. Quá trình quét thực tế chỉ mất vài giây.

Thủ thuật sẽ không gây đau. Chiếc bàn nằm có thể cảm thấy cứng và căn phòng có thể mát. Có thể khó nằm yên trong quá trình thủ thuật.

Một số người cảm thấy lo lắng bên trong máy quét CT.

Nếu thuốc an thần hoặc thuốc nhuộm (chất tương phản) được sử dụng, IV thường được đặt trong tay hoặc cánh tay. Có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo nhanh khi IV bắt đầu. Thuốc nhuộm có thể làm cho cảm thấy ấm và đỏ ửng và hương vị kim loại trong miệng. Một số người cảm thấy đau bụng hoặc đau đầu. Nói với kỹ thuật viên hoặc bác sĩ cảm thấy thế nào.

Nguy cơ chụp CT gây ra vấn đề là nhỏ.

Có khả năng xảy ra phản ứng dị ứng với thuốc nhuộm (chất tương phản).

Nếu cho con bú và lo lắng về việc thuốc nhuộm được sử dụng trong thủ thuật này có an toàn hay không, hãy nói chuyện với bác sĩ. Hầu hết các chuyên gia tin rằng rất ít thuốc nhuộm truyền vào sữa mẹ và thậm chí ít hơn được truyền cho em bé. Nhưng nếu thích, có thể lưu trữ một số sữa mẹ trước thủ thuật và sử dụng nó trong một hoặc hai ngày sau khi thủ thuật.

Nếu bị tiểu đường hoặc dùng metformin (Glucophage), thuốc nhuộm có thể gây ra vấn đề. Bác sĩ sẽ cho biết khi nào nên ngừng dùng metformin và khi nào nên bắt đầu dùng lại sau khi thủ thuật để không gặp vấn đề gì.

Có một khả năng nhỏ bị ung thư do CT scan. Nguy cơ cao hơn ở trẻ em, thanh niên và những người có nhiều thủ thuật phóng xạ. Nếu lo lắng về nguy cơ này, hãy nói chuyện với bác sĩ về lợi ích và rủi ro của chụp CT và xác nhận rằng thủ thuật là cần thiết.

8. Ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) sử dụng tia X để làm cho hình ảnh chi tiết về cấu trúc bên trong cơ thể.

Kết quả hoàn thành thường sẵn sàng cho bác sĩ sau 1 đến 2 ngày.

Bình thường

Các cơ quan và mạch máu có kích thước, hình dạng và vị trí bình thường. Không có mạch máu bị chặn.

Không có vật thể lạ (như mảnh kim loại hoặc thủy tinh), tăng trưởng (như ung thư), viêm hoặc nhiễm trùng có mặt.

Không có chảy máu hoặc ứ dịch có mặt.

Bất thường

Một cơ quan quá lớn hoặc quá nhỏ, bị tổn thương hoặc bị nhiễm bệnh. Áp xe có mặt.

Các vật thể lạ (như mảnh kim loại hoặc thủy tinh) có mặt.

Sỏi thận hoặc sỏi mật có mặt.

Tăng trưởng (như khối u) được nhìn thấy trong ruột kết, phổi, buồng trứng, gan, bàng quang, thận, tuyến thượng thận hoặc tuyến tụy.

Chụp CT ngực cho thấy thuyên tắc phổi, dịch trong phổi hoặc nhiễm trùng.

Chứng phình động mạch.

Tắc nghẽn được tìm thấy trong ruột hoặc trong các ống dẫn mật.

CT bụng cho thấy bệnh viêm ruột hoặc viêm túi thừa.

Các hạch bạch huyết to ra.

Một hoặc nhiều mạch máu bị chặn.

Một sự tăng trưởng, gãy xương, nhiễm trùng hoặc vấn đề khác được tìm thấy ở một cánh tay hoặc chân.

Những điều sau đây có thể ngăn làm thủ thuật hoặc có thể thay đổi kết quả kiểm tra:

Mang thai. Quét CT thường không được thực hiện trong khi mang thai.

Barium được sử dụng cho một thủ thuật khác. Barium xuất hiện trên CT scan. Nếu cần chụp CT bụng, cần thực hiện trước bất kỳ thủ thuật nào sử dụng bari, chẳng hạn như thuốc xổ bari.

Các vật kim loại trong cơ thể. Những vật phẩm này, chẳng hạn như clip phẫu thuật hoặc kim loại trong thay thế khớp, có thể ngăn tầm nhìn rõ ràng về khu vực cơ thể.

Không thể nằm yên trong quá trình thủ thuật.

Đôi khi kết quả chụp CT có thể khác so với các loại thủ thuật X-quang khác, chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc siêu âm vì chụp CT cung cấp một cái nhìn khác.

Siêu âm, không sử dụng bức xạ nguy hiểm, có thể cho kết quả tương tự như khi chụp CT. Nếu lo lắng về việc tiếp xúc với bức xạ, hãy hỏi bác sĩ nếu có thể siêu âm thay vì chụp CT.

Trẻ em cần chụp CT có thể cần hướng dẫn đặc biệt cho thủ thuật. Trẻ có thể sẽ cần phải nín thở trong quá trình quét. Nếu trẻ còn quá nhỏ để giữ yên hoặc sợ hãi, bác sĩ có thể cho trẻ uống thuốc (thuốc an thần) để giúp trẻ thư giãn.

Nếu con được lên lịch chụp CT, hãy nói chuyện với bác sĩ về sự cần thiết phải quét và nguy cơ phơi nhiễm phóng xạ.

Máy chụp CT đặc biệt được gọi là máy chụp CT xoắn ốc và máy chụp CT đa lát (hoặc đa máy dò) đôi khi được sử dụng cho thủ thuật này. Nhiều máy quét hiện đại là máy quét nhiều lát. Những máy quét này có thể được sử dụng cho nhiều tình trạng, chẳng hạn như tìm sỏi thận, thuyên tắc phổi, tuyến tiền liệt phì đại hoặc xơ vữa động mạch. Những máy quét CT đặc biệt này có thể:

Chụp ảnh tốt hơn về các mạch máu và các cơ quan để các thủ thuật hình ảnh khác có thể không cần thiết.

Hoàn thành chụp và cung cấp hình ảnh trong thời gian ít hơn.

Kết quả CT thường được so sánh với kết quả chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) để giúp phát hiện ung thư. Một số máy quét mới thực hiện cả hai lần quét cùng một lúc.

Chụp CT tia điện tử là một loại CT scan khác có thể tìm thấy xơ vữa động mạch và bệnh động mạch vành. Chụp CT tia điện tử nhanh hơn nhiều so với chụp CT tiêu chuẩn và có thể chụp được hình ảnh tốt về động mạch vành trong khi tim đang đập. Chụp CT chùm tia điện tử không có sẵn rộng rãi. Một loại máy quét CT khác, CT scan nhiều lát, nhanh gần bằng máy quét CT chùm tia điện tử và có sẵn rộng rãi hơn.

Chụp CT mạch có thể hiển thị hai và hình ảnh ba chiều của các mạch máu và tim.

MRI có thể cung cấp thông tin khác với CT scan về các vấn đề nhất định.

CT liều thấp là cách quét phổi nhanh hơn so với CT chuẩn. Một số bác sĩ khuyên điều này để sàng lọc ung thư phổi ở những người trên 55 tuổi và có nguy cơ mắc ung thư phổi cao.

Các chuyên gia không đồng ý về việc sử dụng phương pháp CT gọi là quét toàn thân để sàng lọc bệnh động mạch vành và ung thư. Quét toàn thân rất tốn kém, có thể dẫn đến các thủ thuật hoặc phẫu thuật không cần thiết và có thể làm tăng nguy cơ ung thư do phơi nhiễm phóng xạ. Hầu hết các bác sĩ không khuyến nghị những nghiên cứu này trừ khi một người có nguy cơ cụ thể đối với một bệnh nào đó.

Trên đây là một số thông tin liên quan đến Chụp cắt lớp vi tính (CT) cơ thể: ý nghĩa lâm sàng giá trị kết quả, hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho các bạn trong quá trình chẩn đoán và điều trị!