Xét nghiệm xác định hoạt độ enzyme axit photphat - Quy trình thực hiện và những lưu ý

Tên kĩ thuật y tế: Xét nghiệm xác định hoạt độ enzyme axit photphat (enzyme phosphorylase)

Bộ phận cơ thể/Mẫu thử: Máu

Xét nghiệm xác định hoạt độ enzyme axit photphat là gì?

Enzyme axit photphat được tìm thấy ở nhiều mô, bao gồm gan, các tế bào hồng cầu, tủy xương, tiểu cầu, và tập trung nhiều nhất là ở tuyến tiền liệt – isoenzyme (axit photphat tuyến tuyền liệt).

Thông thường (nhưng không phải luôn luôn) lượng enzyme sẽ tăng cao nếu bạn bị ung thư tuyến tiền liệt đã di căn ra khỏi vỏ tuyến tiền liệt đến các bộ phận khác của cơ thể, đặc biệt là xương. Lượng enzyme tăng cao cho thấy mức độ di căn của bệnh.

Ngoài ra axit photphat cũng có nồng độ cao trong tinh dịch nên xét nghiệm này còn có thể được thực hiện trên dịch âm đạo để điều tra trong những vụ án hiếp dâm.

Lượng lớn axit photphat còn tồn tại trong các tế bào bạch cầu, chủ yếu là bạch cầu mono (dạng chưa trưởng thành của đại thực bào) và bạch cầu lympho. Chúng hữu ích trong việc xác định xem bạn có bị bệnh rối loạn tăng lympho và bệnh bạch cầu tế bào tóc hay không. Axit photphat là một enzyme thủy phân trong tiêu thể. Vì vậy, các bệnh như bệnh Gaucher và bệnh Niemann-Pick có liên quan với nồng độ enzyme axit photphat tăng cao.

Ở nam giới, một nửa trong tổng số axit photphat được tìm thấy ở tuyến tiền liệt. Lượng thấp hơn được tìm thấy trong gan, lá lách, các tế bào máu, và tủy xương. Ở phụ nữ, tổng số axit photphat là từ gan, các tế bào hồng cầu, và tiểu cầu.

Khi nào bạn nên thực hiện xét nghiệm xác định hoạt độ enzyme axit photphat?

Xét nghiệm này được chỉ định để:

Xác định xem bạn có bị bệnh ung thư tuyến tiền liệt, các bất thường ở tuyến tiền liệt hay không. Dự đoán bệnh ung thư tuyến tiền liệt có tái phát sau khi phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt không. Ngoài ra nó còn được dùng để theo dõi liệu pháp cắt giảm androgen để điều trị ung thư tuyến tiền liệt có hiệu quả hay không, thường xét nghiệm này được thực hiện cùng với xét nghiệm kháng nguyên tuyến tiền liệt đặc hiệu (PSA).

Ngày nay xét nghiệm này ít được dùng vì đã có những xét nghiệm chính xác hơn thay thế chẳng hạn như là xét nghiệm tìm kháng nguyên tuyến tiền liệt đặc hiệu.

Bạn nên biết những gì trước khi thực hiện xét nghiệm xác định hoạt độ enzyme axit photphat?

Yếu tố can thiệp ảnh hưởng kết quả:

Photphat kiềm và axit photphat là enzyme rất giống nhau, chỉ khác nhau về độ pH mà nhờ đó chúng được xác định. Bất kỳ bệnh lý dẫn đến mức độ rất cao của photphat kiềm gây ra mức độ photphat axit cao giả. Mức axit photphat cao giả có thể xảy ra ở nam giới sau khi một cuộc kiểm tra kỹ thuật số tuyến tiền liệt (ví dụ, nội soi bàng quang) vì kích thích tuyến tiền liệt. Những thuốc có thể gây ra mức độ axit photphat tăng bao gồm alglucerase, androgen (ở nữ) và clofibrate. Những thuốc có thể gây ra giảm lượng enzyme bao gồm rượu, florua, heparin, oxalat và photphat.

Trước khi tiến hành xét nghiệm, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.

Bạn nên làm gì trước khi thực hiện xét nghiệm xác định hoạt độ enzyme axit photphat?

Bạn sẽ được bác sĩ giải thích quy trình xét nghiệm. Hãy để tinh thần trong trạng thái tự nhiên, thả lỏng. Một số bệnh nhân có thể hoảng sợ và cần rất nhiều hỗ trợ về mặt tâm lí. Bạn không cần hạn chế ăn hay uống trước khi lấy máu xét nghiệm. Ngày đi làm xét nghiệm, bạn nên mặc áo ngắn tay để điều dưỡng có thể dễ dàng lấy máu từ cánh tay của bạn.

Quy trình thực hiện xét nghiệm xác định hoạt độ enzyme axit photphat là gì?

Chuyên viên y tế lấy máu sẽ:

Quấn một dải băng quanh tay để ngưng máu lưu thông. Sát trùng chỗ tiêm bằng cồn. Tiêm kim vào tĩnh mạch. Có thể tiêm nhiều hơn 1 lần nếu cần thiết. Gắn một cái ống để máu chảy ra. Tháo dải băng quanh tay sau khi lấy đủ máu. Thoa miếng gạc băng hay bông gòn lên chỗ vừa tiêm. Dán băng cá nhân lên chỗ vừa tiêm.

Lưu ý rằng đôi khi bác sĩ có thể lấy thêm một mẫu máu thứ hai (mẫu máu đứng). Mẫu này được lấy 4 giờ sau, trong vòng 4 giờ đó bạn phải đứng dậy và đi lại.

Nếu bạn đã đi khám tuyến tiền liệt trong vòng 24 giờ qua, bạn phải báo với nhân viên xét nghiệm để họ ghi lại trên tờ kết quả

Bạn nên làm gì sau khi thực hiện xét nghiệm xác định hoạt độ enzyme axit photphat?

Bạn có thể không cảm thấy đau khi bị kim đâm vào, nhưng một số người có thể thấy đau nhói khi kim đâm qua da. Nhưng khi kim đã nằm trong tĩnh mạch và bắt đầu hút máu thì đa số mọi người không cảm thấy đau nữa. Nói chung, mức độ đau của bạn phụ thuộc vào kỹ năng lấy máu của điều dưỡng, tình trạng tĩnh mạch của bạn và mức độ nhạy cảm của bạn với cơn đau.

Sau khi lấy máu, bạn cần băng và ép nhẹ lên vùng chọc tĩnh mạch lấy máu để giúp cầm máu. Bạn có thể trở lại hoạt động bình thường sau xét nghiệm.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.

Kết quả của bạn có ý nghĩa gì?

Kết quả bình thường

Có thể có các kết quả khác nhau giữa những phòng xét nghiệm và bệnh viện khác nhau. Thông thường, khoảng bình thường của kết quả xét nghiệm sẽ được ghi trên giấy thông báo kết quả xét nghiệm. Bạn có thể tham vấn chuyên viên xét nghiệm hoặc bác sĩ chỉ định xét nghiệm cho bạn để biết được cụ thể.

Người lớn/người già: 0,13-0,63 đơn vị/L (Roy, Brower, Hayden; 37°C) hoặc 2,2-10,5 đơn vị/L (đơn vị SI). Trẻ em: 8,6-12,6 đơn vị/ml (30°C). Trẻ sơ sinh: 10,4-16,4 đơn vị/ml (30°C).

Kết quả cao bất thường

Nếu kết quả nồng độ axit photphat của bạn cao bất thường, bạn có khả năng bị:

Ung thư tuyến tiền liệt; Phì đại lành tính tuyến tiền liệt; Viêm tuyến tiền liệt; U tủy; Bệnh paget (bệnh về xương); Cường cận giáp; Di căn tới xương; U đa xương; Khủng hoảng hồng cầu hình liềm; Tăng tiểu cầu; Rối loạn lysosome (ví dụ, bệnh gaucher); Bệnh thận; Bệnh gan (ví dụ, xơ gan); Bị xâm hại tình dục.

Khoảng giá trị bình thường của kỹ thuật y tế này có thể không thống nhất tùy thuộc vào cơ sở thực hiện xét nghiệm mà bạn chọn. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn có bất cứ câu hỏi nào về kết quả xét nghiệm.

Với những thông tin trên đây về Hoạt độ enzyme axit photphat hy vọng sẽ giúp các bạn có thêm hiểu biết trong việc tìm hiểu và tiến hành xét nghiệm.