Soạn bài Câu phủ định Ngữ văn 8 đầy đủ

a. Nam đi Huế.

b. Nam không đi Huế.

c. Nam chưa đi Huế.

d. Nam chẳng đi Huế.

- Các câu (b), (c), (d) có chứa thêm các từ "không", "chưa", "chẳng" khác về mặt hình thức so với câu (a).

- Câu (a) mang nghĩa khẳng định về sự việc Nam đã đi Huế, còn câu (b), (c) và (d) lại phủ định điều đó.

Thầy sờ vòi bảo:

- Tưởng con voi như thế nào, hoá ra nó sun sun như con đỉa.

Thầy sờ ngà bảo:

- Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn. 

Thầy sờ tai bảo:

- Đâu có! Nó bè bè như cái quạt thóc.

- Trong đoạn trích trên, những câu nào có từ ngữ phủ định?

- Mấy ông thầy bói xem voi dùng những câu có từ ngữ phủ định để làm gì?

-> Câu có từ ngữ phủ định trong văn bản trên là: "Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn", "đâu có!".

Liệt kê câu phủ định trong những ngữ liệu sau:

a. Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai.

(Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra)

-> Câu phủ định bác bỏ là: "Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai".

b. Tôi an ủi lão:

- Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là hoá kiếp cho nó đấy, hoá kiếp để cho nó làm kiếp khác.

(Nam Cao, Lão Hạc)

-> Câu phủ định bác bỏ là: "Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!".

c. Không, chúng con không đói nữa đâu. Hai đứa ăn hết ngần kia củ khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa.

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

-> Câu phủ định bác bỏ là: "Không, chúng con không đói nữa đâu".

a. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.

(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương)

-> Những câu không có từ ngừ phủ định mà tương đương với những câu trên là: "Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song lại có ý nghĩa".

b. Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.

(Băng Sơn, Quả thơm)

-> Những câu không có từ ngừ phủ định mà tương đương với những câu trên là: "Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, mọi người đều từng ăn…".

c. Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.

(Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội)

-> Những câu không có từ ngừ phủ định mà tương đương với những câu trên là: "Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai cũng có một lần nghển cổ…".

Nhận xét ngữ liệu đã cho như sau:

- Nếu sử dụng từ phủ định "không" thì câu văn sẽ có nội dung là nhân vật Dế Choắt không thể dậy được nữa, Choắt sắp chết. Đây là kiểu câu phủ định vĩnh viễn.

- Nếu thay từ "không" bằng từ "chưa": Choắt chưa dậy được, nằm thoi thóp.

- Nếu như sử dụng từ phủ định "chưa" thì câu văn sẽ mang lại nội dung khác đi, có nghĩa là Dế Choắt sẽ gượng dậy được. Đây là kiểu phủ định không hoàn toàn.

a. Đẹp gì mà đẹp!

b. Làm gì có chuyện đó!

c. Bài thơ này mà hay à?

d. Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng? (Nam Cao, Lão Hạc)

-> Các câu đã cho không phải là câu phủ định (vì không có chứa các dấu hiệu hình thức của câu phủ định). Thế nhưng, chúng lại được dùng để biểu thị ý phủ định.

Nhận xét đoạn văn đã cho:

- Không thể thay quên bằng không, chưa bằng chẳng vào đoạn văn trên được bởi như vậy, nó sẽ làm thay đổi nghĩa của cả câu. Trong câu, quên có nghĩa là không nghĩ đến (vì sự căm thù giặc đã át hết đi); chưa là chỉ sự nóng lòng muốn ra trận tiền giết giặc (khác với chẳng - không thể làm được).

Viết đoạn hội thoại có sử dụng câu phủ định:

- Cậu ơi sao hôm qua tôi chờ mãi không thấy cậu gọi điện cho tôi? (Câu phủ định hoàn toàn)

- À, tôi bận quá nên không nhớ gọi cho cậu.

- Vậy mà cậu làm tôi phải chờ gần như cả đêm không ngủ.