Soạn bài Thuế máu Ngữ văn 8 đầy đủ

Về cách đặt tên chương, tên các phần của tác giả:

- Cách đặt tên chương của tác giả có dụng ý đặc biệt, chúng ta thấy khi thực dân Pháp trên đất nước ta chúng đã tàn bạo đặt ra các thứ thuế bất công, vô lí và buộc nhân dân thuộc địa phải thực hiện. Song có lẽ một trong các thứ thuế tàn nhẫn, phũ phàng nhất là bị bóc lột xương máu, mạng sống. "Thuế máu” là cách gọi của Nguyễn Ái Quốc. Cái tên “Thuế máu” gợi lên số phận thảm thương của người dân thuộc địa, bao hàm lòng căm phẫn, thái độ mỉa mai đối với tội ác đáng ghê tởm của chính quyền thực dân.

- Cách đặt các tên phần trong chương được tác giả sắp xếp theo một trình tự nhất định nhằm giúp người đọc nhận thấy rõ được những cách mà bọn thực dân lừa bịp, bóc lột đến cùng kiệt thuế máu của bọn thực dân cai trị. Từ “chiến tranh và người bản xứ" đến "Chế độ lính tình nguyện” rồi chỉ ra “Kết quả của sự hi sinh”, các phần nối tiếp như thế... chứng tỏ tinh thần chiến đấu mạnh mẽ, sự phê phán triệt để của Nguyễn Ái Quốc.

+ Khi chưa có chiến tranh xảy ra thì người dân An Nam bị chúng coi không ra gì, thường xuyên bị ăn đòn vô cớ, làm những việc như kéo xe tay, rồi bị gọi là những tên bẩn thỉu.

+ Khi chiến tranh nổ ra: họ thành "con yêu", người "bạn hiền" của quan phụ mẫu, quan toàn quyền lớn bé.

- Số phận thảm thương của người dân thuộc địa:

+ Bỏ mạng ở những nơi trên chiến trường hoặc những vùng hẻo lánh mà không ai hay, ai biết đến được.

+ Trả giá đắt cho cái vinh dự "chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do".

+ Đột ngột lìa xa vợ con, rời bỏ mảnh ruộng, phơi thây trên các chiến trường châu Âu.

+ Lấy máu mình tưới cho những vòng nguyệt quế .

+ Tám vạn người chết.

+ Người ở hậu phương vắt kiệt sức mình trong các xưởng thuốc súng, nhiễm khí độc.

Nêu rõ các thủ đoạn, mánh khóe bắt lính của bọn thực dân:

- Bọn thực dân Pháp còn bắt người dân thuộc địa phải đi tòng quân và rồi cho đó là tự nguyện, rêu rao một cách giả tạo, bịa đặt và xuyên tạc, rêu rao về lòng tự nguyện đầu quân của người dân thuộc địa. Lời tuyên bố trịnh trọng của chính phủ toàn quyền Đông Dương chỉ càng bộc lộ sự lừa bịp trơ trẽn.

- Tiến hành lùng ráp, vây bắt và cưỡng bức người ta phải đi lính.

- Lợi dụng chuyện bắt lính mà dọa nạt, xoay xở kiếm tiền đối với những nhà giàu.

- Sẵn sàng trói, xích, nhốt người ta như nhốt súc vật, sẵn sàng đàn áp dã man nếu như có chống đối.

- Ở đây hoàn toàn đi tòng quân là bắt buộc, không hề có sự tự nguyện như những gì mà bọn thực dân Pháp rêu rao, bịa đặt dã man. Tác phẩm đã kể ra các sự thực rằng người dân thuộc địa hoặc trốn tránh hoặc phải xì tiền ra. Thậm chí họ tìm cách tự làm cho mình nhiễm phải những bệnh nặng nhất để khỏi phải đi lính.

- Chiến tranh qua đi thì cũng là lúc bọn thực dân Pháp lộ rõ nguyên hình tàn ác, giả dối và bịp bợm của mình, khác với hoàn toàn những lời tuyên bố “tình tứ” của các ngài cầm quyền cũng tự dưng im bặt. Những người từng hi sinh bao xương máu, từng được tâng bốc trước đây mặc nhiên trở lại “giống người hèn hạ”.

- Đối với người dân thuộc địa, sự hi sinh chẳng hề mang lại lợi ích gì cho họ bởi chế độ bản xứ không hề biết đến chính nghĩa và công lí.

- Bọn thực dân Pháp còn ra tay tàn độc hơn, lộ rõ bản chất tham lam khi đã tước đoạt đi hết những của cải vật chất của người dân thuộc địa, bọn chúng còn đánh đập họ vô cớ, đối xử với họ thô bỉ như đối với súc vật. Người dân thuộc địa lại trở về vị trí hèn hạ ban đầu sau khi bị bóc lột trắng trợn hết thuế máu.

- Bố cục của các phần trong chương được kết cấu theo:

+ Trình tự thời gian: trước, trong, và sau cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất.

+ Các chương tập trung tố cáo tội ác của việc bắt lính phục vị chiến tranh, tố cáo sự lừa bịp trơ trẽn, dã man của bọn thống trị.

+ Làm nổi bật sự mâu thuẫn, dối trá của bọn thực dân giữa lời nói và việc làm.

+ Thảm cảnh chết oan thê thảm của người dân "bản xứ".

- Nghệ thuật: châm biếm, đả kích của tác giả thể hiện chủ yếu qua:

+ Đưa vào những hình ảnh chân thực phản ánh chính xác thực trạng, có sức tố cáo mạnh mẽ.

+ Ngôn từ của tác giả sâu sắc khi châm biếm, đả kích chính sách và giọng điệu lừa bịp của bọn thực dân: ngôn ngữ có sức gợi hình.

+ Sự đồng cảm trước tình cảm khốn cùng thảm thương của người dân thuộc địa.

+ Dùng câu hỏi tu từ với mục đích đập tan luận điệu xảo trá đến trơ trẽn của chính quyền Đông Dương.

- Tác giả sử dụng có hiệu quả biện pháp nghệ thuật kể để nêu ra những câu chuyện, những bằng chứng rõ ràng. Các câu chuyện, các sự kiện, con số được nêu ra đều lấy từ thực tế sinh động nên không chối cãi. Để tăng tính xác thực, khi cần còn dẫn ra ý kiến của người khác hay lời lẽ của chính đối tượng đả kích.

- Các hình ảnh được xây dựng mang tính biểu cảm cao. Từ đó toát lên số phận đáng thương của người dân thuộc địa, bộ mặt giả nhân, giả nghĩa, bỉ ổi của chính quyền thực dân.