Soạn bài Hai chữ nước nhà Ngữ văn 8 đầy đủ

- Thể thơ song thất lục bát đã góp phần vào việc thể hiện giọng điệu đó.

+ Bài thơ Hai chữ nước nhà sáng tác theo thể thơ song thất lục bát.

+ Song thất lục bát vốn là thể được dùng để viết ngâm khúc.

+ Những vần trắc xô xát giữa câu, réo rắt da diết, rất hợp để diễn đạt nỗi uất ức, nỗi căm giận, lời mắng nhiếc, tiếng thở than, sự nghĩ ngợi..

Đoạn thơ có thể chia làm ba phần: 8 câu đầu, 20 câu tiếp theo, và 8 câu cuối. Ý chính từng phần:

- Phần 1: Tâm trạng của người cha trong cảnh ngộ éo le, đau đớn.

- Phần 2: Cảnh đất nước trong nỗi đau thương, tang tóc.

- Phần 3: lời than về thế bất lực của người cha và lời trao gởi cho con.

 Ở 8 câu đầu:

- Bối cảnh không gian:

+ Cuộc chia li diễn ra ở nơi biên ải xa xôi, ảm đạm, heo hút "ải Bắc, mây sầu, gió thảm".

+ Đây cũng là nơi tận cùng của đất nước, người cha vĩnh viễn li biệt quê hương, Tổ quốc.

+ Tâm trạng ấy mang nặng màu tang tóc, thê lương và cảnh vật ấy lại càng như giục cơn sầu trong lòng người.

+ Với không gian đó nên từ ngữ dù có cũ mòn, ước lệ vẫn tạo được không khí chung cho toàn bài.

- Hoàn cảnh éo le và tâm trạng của hai nhân vật cha và con:

+ Hoàn cảnh:

Cha bị giải sang Tàu, không mong ngày trở lại.

Con muốn đi theo để phụng dưỡng cha già cho tròn đạo hiếu.

Nhưng cha dằn lòng khuyên con ở lại để lo tính việc trả thù nhà, đền nợ nước.

+ Cả hai cha con đều đâu đớn đến tột cùng vì nước mất nhà tan, cha con li biệt...

---> Trong bối cảnh không gian và tâm trạng ấy, lời khuyên của người cha có ý nghĩa như một lời trăn trối.

Nhớ "Hai chữ nước nhà" là để nang cao lòng tự tôn, tự hào dân tộc:

"Giời Nam riêng một cõi này 

Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì!"

Giọng thơ trở nên bừng bừng căm giận khi cha dặn con hãy khắc cốt ghi tâm những tội ác tày trời của quân "cuồng Minh":

"Bốn phương khói lửa tưng bừng

Xiết bao thảm hạo xương rừng máu sông

Nơi đô thị thành tung quách vỡ

Chốn nhân gian bỏ vợ lìa con,

Làm cho xiêu tán hao mòn

(..)

Khói Nùng Lĩnh như xây khối uất

Sóng Hồng Giang nhường vật cơn sầu."

- Những từ ngữ hình ảnh "khói lửa bừng bừng", "xương rừng máu sông", "thành tung quách vỡ", "đất khóc giời than", "xây khối uất", "vật cơn sầu"... tuy mang tính ước lệ, nhưng trong văn cảnh vẫn có sức truyền cảm mạnh mẽ vì đã gợi lên bao nỗi nhục mất nước, lòng căm thù đối với quân xâm lược. Đặc biệt đoạn thơ của Trần Tuấn Khải đã đem đến liên tưởng cho người đọc về Bình Ngô đại cáo nói về tội ác giặc Minh tàn bạo:

"Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn,

Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ

Dối trời, lừa dân, đủ muôn nghìn kế,

Gây binh, kết oán, trải hai mươi năm

Bại nhân nghĩa nát cả đất trời

Nặng thuế khóa sạch không đầm núi..."

Câu cảm thán kết hợp với câu hỏi tu từ cất lên vô cùng thống thiết:

"Con ơi! Càng nói còn đau

Lấy ai tế độ đàn sau đó mà?"

Vần thơ như chứa đầy lệ, có lời than, có tiếng nức nở. Lời cha dặn con cũng là lời non nước.

Mục đích:

- Nói đến sự bất lực của mình:

+ Tuổi già sức yếu

+ Lỡ bước sa cơ

+ Đành chịu bó tay.

- Kích thích, hun đúc ý chí của người con. Lời của người cha như tiếng kêu cứu, người con không thể thờ ơ vì sức nặng tình cảm cha con.

Những từ sau: "Ải Bắc", "Mây sầu", "Gió thảm", "Hổ thét", "Chim kêu", "Hạt máu nóng", "Hồn nước", "Hồng lạc vong quốc"

-> có sức lay động vì gợi đúng thực trạng đất nước buổi lâm nguy. Nhấn mạnh tâm trạng bi tráng của nhân vật lịch sử, khích lệ tinh thần yêu nước.  Động đến cõi sâu thẳm trong trái tim độc giả.