Soạn bài Câu trần thuật Ngữ văn 8 đầy đủ

a. Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, … Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.

(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)

-> Chức năng: Trình bày.

b. Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời:

- Bẩm … quan lớn … đê vỡ mất rồi!

(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)

-> Chức năng: kể và thông báo.

c. Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gầy, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại.

(Lan Khai, Lầm than)

-> Chức năng: Miêu tả hình thức của một người đàn ông.

d. Ôi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta!

(Nguyên Hồng, Một tuổi thơ văn)

-> Câu cảm thán là câu "Ôi Tào Khê!", câu cảm thán này dùng để bộc lộ cảm xúc.

a. Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình.

(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

- "Dế Choắt tắt thở" -> Câu trần thuật kể lại chuyện Dế Choắt chết.

- "Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình" -> Bộc lộ niềm thương xót, hối hận của Dế Mèn trước tội lỗi gây ra với Dế Choắt.

b. Mã Lương nhìn cây bút bằng vàng sáng lấp lánh, em sung sướng reo lên:

- Cây bút đẹp quá! Cháu cảm ơn ông! Cảm ơn ông!

(Cây bút thần)

- Câu trần thuật: "Mã Lương nhìn cây bút bằng vàng sáng lấp lánh, em sung sướng reo lên" -> Thuật lại sự việc Mã Lương có cây bút thần.

- Câu cảm thán: "Cây bút đẹp quá!" -> Bộc lộ cảm xúc vui sướng trước cây bút đẹp.

- Câu trần thuật: "Cháu cảm ơn ông! Cảm ơn ông!" -> Bộc lộ cảm xúc biết ơn người đã tặng bút thần.

- Câu: "Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?" -> Câu nghi vấn: có từ để hỏi "làm thế nào" kết hợp với dấu hỏi chấm.

- Câu trần thuật: "Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ" -> Câu trần thuật với dấu chấm kết thúc câu.

=> Nhìn chung cả hai câu này đều thể hiện cảm xúc của nhân vật trữ tình trước một đêm trăng đẹp.

a. Anh tắt thuốc lá đi!

-> Câu cầu khiến với từ cầu khiến "đi", kết thúc câu bằng dấu chấm than. 

b. Anh có thể tắt thuốc lá được không?

-> Câu nghi vấn với từ nghi vấn "được không". 

c. Xin lỗi, ở đây không được hút thuốc lá.

-> Câu trần thuật có dấu chấm kết thúc cuối câu. 

a. Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.

(Thạch Sanh)

-> Câu trần thuật dùng để cầu khiến (Lý Thông nhờ Thạch Sanh đi canh miếu thờ).

b. Tuy thế, nó vẫn kịp thì thầm vào tai tôi: “Em muốn cả anh cùng đi nhận giải”.

(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)

-> Trong ngữ liệu trên chính là câu trần thuật, câu trần thuật thứ nhất dùng để thuật, còn đối với câu trần thuật thứ hai để cầu khiến: mong muốn có anh trai đi nhận giải cùng.

Đặt câu trần thuật dùng để hứa hẹn, xin lỗi, cảm ơn, chúc mừng, cam đoan:

- Tớ thật sự xin lỗi cậu vì đã lỡ làm cậu bị thương như vậy.

- Tớ hứa sẽ đi học sớm hơn.

- Chúc mừng em đã giành giải cao trong kì thi vượt cấp vừa qua.

- Tớ đảm bảo sẽ gửi sách cho cậu đúng hẹn.

Viết đoạn hội thoại có sử dụng câu trần thuật, câu cảm thán hoặc câu cầu khiến:

A: Cậu có cuốn sách "Cánh buồm đỏ thắm" không?

B: Ừ, tớ có cuốn sách đó.

A: Ôi, thật là tuyệt vời! Cậu cho tớ mượn đi.

B: Ừm, mai tớ mang cho cậu nhé.