Soạn bài Nhớ rừng Ngữ văn 8 đầy đủ

- Bố cục bài thơ có thể chia thành 5 đoạn như sau:

+ Đoạn 1: Cảnh ngộ đáng thương của con hổ khi bị giam hãm và trở thành trò chơi nhỏ bé, vặt vãnh.

+ Đoạn 2 và đoạn 3: Nỗi nhớ rừng và niềm tự hào một thời oanh liệt.

+ Đoạn 4: Nỗi uất hận trước những tầm thường giả dối của cảnh công viên.

+ Đoạn 5: Những hoài niệm và giấc mộng ngàn thu.

a. Phân tích:

- Đoạn 1 và 4: Cảnh vườn bách thú nơi con hổ bị nhốt và tâm trạng ngao ngán, căm hờn của con hổ:

+ Con hổ căm hận, uất nghẹn đến tột cùng khi bị rơi vào bẫy.

+ Bị nhốt cùng bọn gấu dở hơi, cặp báo vô tư lự.

+ Khinh loài người nhỏ bé ngạo mạn.

+ Những cảnh sửa sang tầm thường, giả dối.

+ Nhớ về cảnh đại ngàn cao cả, âm u.

-> Thể hiện sự căm hận những thứ tầm thường, oán ghét không gian tù túng nơi bị giam hãm ngày đêm. Muốn vượt thoát tù hãm bằng nỗi nhớ thời đại ngàn.

- Đoạn 2 và 3 miêu tả vẻ đẹp của núi rừng làm bật lên vẻ oai phong, lẫm liệt của vị chúa tể:

+ Con hổ đầy quyền uy, sức mạnh, tham vọng trước đại ngàn.

+ Nỗi nhớ về thời oanh liệt, huy hoàng.

-> Sự tiếc nuối những ngày huy hoàng trong quá khứ của vị chúa tể.

  b. Đoạn 2 và 3: đặc sắc về hình ảnh, từ ngữ, giọng điệu:

- Về từ ngữ:

+ Diễn tả vẻ đẹp, tầm vóc của đại ngàn bằng những từ: bóng cả, cây già, giang sơn.

+ Sử dụng những động từ mạnh thể hiện sự oai hùng của chúa tể: thét, quắc, hét, ghét.

+ Sử dụng từ cảm thán (than ôi), câu hỏi tu từ: gợi nhắc lại quá khứ oai hùng, sự tiếc nuối những ngày tự do.

- Về hình ảnh:

+ Sức mạnh của con hổ được diễn tả bằng hình ảnh: "mắt thần đã quắc, lượn tấm thân như sóng cuốn nhịp nhàng, uống ánh trăng tan, ngắm giang sơn, giấc ngủ tưng bừng".

+ Hình ảnh núi rừng từ đêm, mưa,nắng, hoàng hôn, bình minh đẹp lộng lẫy, bí hiểm.

+ Về giọng điệu: đanh thép, hào sảng tái hiện lại thời oanh liệt, tráng ca của chúa sơn lâm khi còn tự do.

c. Sự đối lập sâu sắc cảnh tượng núi rừng với cảnh vườn bách thú:

+ Con hổ thấy tù túng giữa vườn bách thú, đây là không gian vô cùng chật hẹp, một không gian đầy giả dối >< đại ngàn tự do, phóng khoáng, hoành tráng, bí hiểm.

+ Tâm trạng chán chường, căm phẫn, khinh ghét của con hổ (ở vườn bách thú) >< tâm trạng vui vẻ, sự oai hùng, lẫm liệt của con hổ khi ở đại ngàn.

-> Những lời tâm sự của con hổ bị giam hãm ở vườn bách thú cũng chính là tâm sự của những người dân mất nước luôn cảm thấy vô cùng tù túng, tủi nhục, chán ngán với hiện tại, họ nhớ tiếc thời oanh liệt, vàng son của cha ông.

Với hình ảnh con hổ, tác giả đã có một biếu tượng rất thích hợp và đẹp đẽ để thể hiện chủ đề bài thơ:

- Con hổ là một con vật có tầm nhìn, được coi là chúa tể của muôn loài, có sức mạnh oai hùng, thích được tự do tung hoành khắp nơi trong không gian rộng lớn ngoài kia nhưng nay bị giam hãm trong cũi sắt là biếu tượng rất đắt về anh hùng chiến bại mang tâm sự u uất. U uất vì tù túng, mà phải chấp nhận cái tẻ nhạt, tầm thường.

- Cảnh rừng khoáng đạt, hùng vĩ - giang sơn của chúa sơn lâm - là biểu tượng của thế giới rộng lớn, tự do và cao cả. 

- Mượn lời con hổ để tránh sự kiểm duyệt ngặt nghèo của thực dân.

- Việc mượn lời con hổ cũng là cách để tác giả dễ dàng thể hiện tâm trạng, khát vọng tự do thầm kín của mình.

Nhận xét chung:

- Bài thơ "Nhớ rừng" đã sử dụng mạch cảm xúc dâng trào mãnh liệt của nhà thơ với lòng yêu nước tha thiết. Đúng như nhà phê bình Hoài Thanh đã từng nhận định rằng "tưởng chừng thấy những chữ bị xô đẩy, bị dằn vặt bởi một sức mạnh phi thường" là Hoài Thanh muốn khẳng định mạch cảm xúc sôi trào mãnh liệt, chi phối mạnh mẽ việc sử dụng câu chữ trong bài thơ của Thế Lữ. Đây chính là một trong những đặc điểm tiêu biểu của bút pháp lãng mạn và cũng là yếu tố quan trọng tạo nên sức lôi cuốn mạnh mẽ của tác phẩm.

- Khi nói "Thế Lữ như một viên tướng điều khiển đội quân Việt ngữ bằng những mệnh lệnh không thể cưỡng được" tức là nhà phê bình khẳng định tài năng của tác giả trong việc sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt một cách chủ động, linh hoạt, phong phú, chính xác và đặc biệt hiệu quả để có thể biểu đạt tốt nhất nội dung bài thơ.

- "Đội quân Việt ngữ" có thể bao gồm nhiều yếu tố như: từ ngữ (ở đây là những từ ngữ diễn tả mạnh mẽ, đầy gợi cảm, giàu chất tạo hình như khi đặc tả cảnh sơn lâm hùng vĩ, gây cho người đọc ấn tượng đậm nét về vẻ đẹp vừa phi thường tráng lệ, vừa thơ mộng), các cấu trúc ngữ pháp, nhịp điệu và nhạc điệu phong phú, giàu sức biểu cảm (âm điệu dồi dào, cách ngắt nhịp linh hoạt).