Tập làm văn: Luyện tập tả cảnh (tuần 3) Tiếng Việt 5

- Bài văn tả cảnh được cấu tạo gồm ba phần: Mở bài, thân bài và kết bài.

- Trong bài văn tả cảnh có sử dụng những hình ảnh tả cảnh hoặc sự thay đổi của cảnh vật theo thời gian.

a. Câu hỏi: Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi:

Mưa rào

Một buổi có những đám mây lạ bay về. Những đám mây lớn, nặng và đặc xịt lổm ngổm đầy trời. Mây tản ra từng nắm nhỏ rồi san đều trên một nền đen xám xịt. Gió nam thổi giật mãi. Gió bỗng đổi mát lạnh, nhuốm hơi nước. Từ phía nam bỗng nổi lên một hồi khua động dạt dào. Mưa đã xuống bên kia sông: gió càng thêm mạnh, mặc sức điên đảo trên cành cây.

Mưa đến rồi lẹt đẹt….lẹt đẹt…mưa giáo đầu. Những giọt nước lăn xuống mái phên nứa: mưa thực rồi. Mưa ù xuống khiến cho mọi người không tưởng được là mưa lại kéo đến chóng thế. Lúc nãy là mấy giọt lách tách, bây giờ bao nhiêu nước tuôn rào rào. Nước xiên xuống, lao xuống, lao vào bụi cây. Lá đào, lá na, lá sói vẫy tai run rẩy. Con gà sống ướt lướt thướt tìm chỗ trú. Mưa xuống sầm sập, giọt ngã, giọt bay, bụi nước tỏa trắng xóa. Trong nhà bỗng tối sầm, một mùi nồng ngai ngái, cái mùi xa lạ, man mác của những trận mưa đầu mùa. Mưa rào rào trên sân gạch. Mưa đồm độp trên phên nứa, đập bùng bùng vào lòng lá chuối. Tiếng giọt tranh đổ ồ ồ…

Nước chảy đỏ ngòm bốn bề sân, cuồn cuộn dồn vào các rãnh cống đổ xuống ao chuôm. Mưa xối nước được một lúc lâu thì bỗng trong vòm trời tối thẫm vang lên một hồi ục ục ì ầm. Tiếng sấm, tiếng sấm của mưa mới đầu mùa…

Mưa đã ngớt. Trời rạng dần. Mấy con chim chào mào từ hốc cây nào đó bay ra hót râm ran. Mưa tạnh, phía đông một mảng trời trong vắt. Mặt trời ló ra, chói lọi trên những vòm lá bưởi lấp lánh.

Theo TÔ HOÀI

(1) Những dấu hiệu nào báo hiệu cơn mưa sắp đến?

(2) Tìm những từ ngữ tả tiếng mưa và hạt mưa từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc cơn mưa.

(3) Tìm những từ ngữ tả cây cối, con vật, bầu trời trong và sau trận mưa.

(4) Tác giả đã quan sát cơn mưa bằng những giác quan nào?

b. Hướng dẫn giải:

(1) Những dấu hiệu báo cơn mưa sắp đến được thể hiện trong bài "Mưa rào" là: "Những đám mây bay về. Những đám mây lớn nặng và đặc xịt lổm ngổm đầy trời. Mây tản ra từng nắm nhỏ rồi san đều trên một nền đen xám xịt. Gió nam thổi giật mãi. Gió bỗng đổi mát lạnh nhuốm hơi nước…".

(2) Những từ ngữ tả tiếng mưa và hạt mưa từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc mưa:

- Tiếng mưa:

+ Mưa đến rồi, lẹt đẹt… lẹt đẹt.

+ Những giọt nước lăn xuống mái phên nứa.

+ Mưa ù xuống.

+ Mấy giọt lách tách.

+ Bây giờ bao nhiêu nước tuôn rào rào.

+ Nước mưa xuống sầm sập, giọt ngã, giọt bay, bụi nước tỏa trắng xóa.

+ Mưa rào rào.

+ Mưa đồm độp.

+ Mưa xối nước.

+ Mưa đã ngớt.

+ Mưa tạnh.

+ Hạt mưa: Ban đầu là những giọt nước lăn xuống mái phên nứa, mấy giọt lách tách, rồi tuôn rào; mưa xiên xuống, lao xuống, lao vào trong bụi cây. Khi mưa sầm sập, hạt mưa giọt ngã, giọt bay, bụi nước toả trắng xóa.

(3) Những từ ngữ tả cây cối, con vật, bầu trời trong và sau trận mưa:

- Trong trận mưa:

+ Lá đào, lá na, lá sói vẫy tai run rẫy.

+ Con gà: ướt lướt thướt, ngật ngưỡng.

+ Trong nhà: tối sầm, mùi nồng ngai ngái.

+ Nước chảy: đỏ ngòm, cuồn cuộn.

+ Trời: tối thẫm, ục ục ì ầm.

- Sau trận mưa:

+ Trời: rạng dần, trong vắt, mặt trời ló ra.

+ Chim chào mào hót râm ran.

+ Một mảng trời trong vắt.

+ Những vòm lá bưởi lấp lánh.

(4) Tác giả quan sát sau cơn mưa bằng những giác quan:

- Bằng mắt (thị giác): thấy được những đám mây thay đổi trước cơn mưa, nhìn thấy mưa rơi, thấy những thay đổi của cây cối, con vật, bầu trời, cảnh tượng xung quanh.

- Bằng tai (thính giác): nghe thấy tiếng gió thổi, âm thanh của tiếng mưa, tiếng sấm, tiếng hót cùa chim chào mào.

- Bằng cảm giác cùa làn da (xúc giác): cảm thấy sự mát lạnh của làn gió nhuốm hơi nước.

- Bằng mũi (khứu giác): biết được mùi nồng ngai ngái, xa lạ, man mác của những trận mưa đầu mùa.

a. Câu hỏi: Từ những điều quan sát được, hãy lập dàn ý bài văn miêu tả một cơn mưa.

b. Hướng dẫn giải:

- Mở bài: Dẫn dắt và giới thiệu cho bài văn tả cảnh về cơn mưa qua các hình ảnh của thiên nhiên (mây, sấm chớp, gió…) khi chuyển mưa, thời gian có thể sáng, trưa, chiều, tối…

- Thân bài:

+ Tiếng mưa rơi (âm thanh).

+ Giọt mưa tới tấp, ào ào, nổi trên mặt sân, cây cối ngả nghiêng tắm mưa. Những con gà chui xuống gốc cây tránh mưa, mấy chú cóc nhảy ra đớp mồi. Vài bác nông dân đội nón, mặc áo mưa đến nơi nước đọng, khơi thông nước mưa chảy xiết, bọn trẻ tắm mưa, nô đùa huyên náo cả một vùng.

+ Mưa ngớt rồi tạnh hẳn, trời quang quẻ, mát mẻ, vườn cây rung rinh trong gió nhẹ, mấy chú gà vỗ cánh tỉa lông rồi đi tìm mồi (dùng câu văn có hình ảnh).

- Kết bài: Nêu cảm nghĩ về cơn mưa đầu mùa, mưa với đời sống con người.

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Nắm được bố cục của một bài văn tả cảnh.

- Biết cách viết một bài văn tả cảnh sáng tạo và đặc sắc.