Luyện từ và câu: Ôn tập về dấu câu (Dấu hai chấm) Tiếng Việt 5

- Nêu tác dụng của dấu hai chấm.

- Biết cách đặt dấu hai chấm phù hợp.

a. Câu hỏi: Trong mỗi trường hợp dưới đây, dấu hai chấm được dùng làm gì?

- Một chú công an vỗ vai em: Cháu quả là chàng gác rừng dũng cảm!

NGUYỄN THI CẨM CHÂU

- Cảnh vật xung quanh tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

THANH TỊNH

b. Hướng dẫn giải:

- Đặt ở cuối câu để dẫn lời nói trực tiếp nhân vật.

- Báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.

a. Câu hỏi: Có thể đặt dấu hai chấm vào chỗ nào trong các khổ thơ, các câu văn dưới đây?

(1) Trận đánh đã bắt đầu

Quân ta ào lên trước

Một tên giặc ngã nhào

Chết rồi, không dậy được.

Chết là không nhúc nhích

Sao nó cứ lồm cồm?

Tính ăn gian chẳng thích

Chơi thật thà vui hơn.

Thằng giặc cuống cả chân

Nhăn nhó kêu rối rít

- Đồng ý là tao chết

Nhưng đây... tổ kiến vàng!

Định Hải

(2) Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trời và bao giờ cũng hi vọng khi tha thiết cầu xin "Bay đi, diều ơi! Bay đi!".

Tạ Duy Anh

(3) Từ Đèo Ngang nhìn về hướng nam, ta bắt gặp một phong cảnh thiên nhiên kì vĩ phía tây là dãy Trường Sơn trùng điệp, phía đông là biển cả bao la, ở giữa là một vùng đồng bằng biếc xanh màu lục diệp.

Văn Nhí

b. Hướng dẫn giải:

(1) Trận đánh đã bắt đầu

Quân ta ào lên trước

Một tên giặc ngã nhào

Chết rồi, không dậy được.

Chết là không nhúc nhích

Sao nó cứ lồm cồm?

Tính ăn gian chẳng thích

Chơi thật thà vui hơn.

Thằng giặc cuống cả chân

Nhăn nhó kêu rối rít:

- Đồng ý là tao chết

Nhưng đây... tổ kiến vàng!

Định Hải

⟶ Dấu hai chấm dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật.

(2) Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi...khi tha thiết cầu xin: “Bay đi, diều ơi! Bay đi!”.

⟶ Dấu hai chấm dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật.

(3) Từ Đèo Ngang nhìn về hướng nam, ta bắt gặp một phong cảnh thiên nhiên kì vĩ: phía tây là dãy Trường Sơn trùng điệp, phía đông là...

⟶ Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.

a. Câu hỏi: Trong mẩu chuyện vui dưới đây, người bán hàng hiểu lầm ý của khách như thế nào? Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần thêm dấu gì vào tin nhắn của mình, dấu đó đặt sau chữ nào?

Chỉ vì quên một dấu câu

Có ông khách nọ đến cửa hàng đặt vòng hoa viếng bạn. Ông dặn ngưòi bán hàng ghi lên băng tang : "Kính viếng bác X." Nhưng về đến nhà, nghĩ lại, thấy lời phúng còn đơn giản quá, ông bèn sai con chuyển cho người bán hàng một tin nhắn, lời lẽ như sau : "Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng."

Lúc vòng hoa được đem tới đám tang, ông khách mới giật mình. Trên vòng hoa cài một dải băng đen với dòng chữ thật là nắn nót: "Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng".

b. Hướng dẫn giải:

- Tin nhắn của ông khách: Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng (hiểu là nếu còn chỗ viết trên băng tang).

- Người bán hàng hiểu lầm ý của khách nên ghi trên dải băng tang: Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.

- Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ: linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Biết cách đặt dấu câu một cách phù hợp.

- Trau dồi thêm một số từ ngữ phong phú.