Tập đọc: Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà Tiếng Việt 5

Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà

(Trích)

Trên sông Đà

Một đêm trăng chơi vơi

Tôi đã nghe tiếng đàn Ba-la-lai-ca

Một cô gái Nga mái tóc màu hạt dẻ

Ngón tay đan trên những sợi dây đồng.

Lúc ấy

Cả công trường say ngủ cạnh dòng sông

Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ

Những xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ

Chỉ còn tiếng đàn ngân nga

Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.

Ngày mai

Chiếc đập lớn nối liền hai khối núi

Biển sẽ nằm bỡ ngỡ giữa cao nguyên

Sông Đà gửi ánh sáng đi muôn ngả

Từ công trình thuỷ điện lớn đầu tiên.

                                         QUANG HUY

Bài thơ "Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà" nhằm hướng đến miêu tả cảnh công trường thủy điện sông Đà về đêm, cùng với cảnh ấy chính là hình ảnh khi cô gái chơi đàn ba-la-lai-ca, cảnh vật ngủ say chờ đón ngày mai thiên nhiên đổi mới, tươi đẹp hơn do bàn tay con người.

- Xe ben: xe tải, thùng xe có thể được điều khiển cho dốc hẳn xuống để đổ vật liệu.

- Sông Đà: sông chảy qua tỉnh Hoà Bình (trên sông này, tại khu vực thị xã Hoà Bình, các chuyên gia Liên Xô đã giúp chúng ta xây dựng một công trình thuỷ điện lớn).

- Ba-la-lai-ca: tên một loại đàn 3 dây của người Nga.

a. Câu hỏi: Những chi tiết nào trong bài thơ gợi lên hình ảnh một đêm trăng vừa tĩnh mịch vừa sinh động trên công trường sông Đà?

b. Hướng dẫn giải: 

- Một đêm trăng vừa tĩnh mịch vừa sinh động trên công trường sông Đà được thể hiện qua các câu thơ giàu hình ảnh, giàu màu sắc:

"Một đêm trăng chơi vơi

Tôi đã nghe tiếng ba-la-lai-ca

Một cô gái Nga mái tóc màu hạt dẻ.

Và: Cả công trường say ngủ cạnh dòng sông

Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ

Những xe ủi, xe ben sánh vai nhau nằm nghỉ

Chỉ có tiếng đàn ngân nga

Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà"

- Có thể nhận thấy cảnh đêm trên sông Đà vông cùng yên ắng, tĩnh mịch, không có sự xuất hiện nhiều của con người, của hoạt động xung quanh. Tuy tĩnh mịch, nhưng đêm trăng vẫn rất sinh động vì có tiếng đàn của cô gái Nga, có dòng sông lấp loáng dưới ánh trăng và những sự vật được tác giả miêu tả bằng biện pháp nhân hóa: Công trường say ngủ, tháp khoan đang bận ngẫm nghĩ, xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ.

a. Câu hỏi: Tìm một hình ảnh đẹp trong bài thơ thể hiện sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên trong đêm trăng bên sông Đà?

b. Hướng dẫn giải:

- Một hình ảnh đẹp trong bài thơ thể hiện sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên trong đêm trăng sông Đà là:

            Chỉ còn tiếng đàn ngân nga

            Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà.

- "Tiếng đàn ngân nga" một âm thanh vô cùng trầm lặng trong đêm tĩnh mịch. Cùng với tiếng đàn chính là hình ảnh trên sông Đà "một dòng trăng lấp loáng". Hình ảnh rất đẹp này cho thấy sự gắn bó, hòa quyện giữa tâm hồn con người với thiên nhiên, giữa ánh trăng với dòng sông. Tiếng đàn ngân nga lan tỏa vào dòng sông chẳng khác nào một dòng trăng lấp loáng trên sông.

b. Hướng dẫn giải: Những câu thơ sử dụng phép nhân hóa là:

- Cả công trường say ngủ cạnh dòng sông.

- Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ.

- Những xe ủi xe ben sóng vai nhau nằm nghĩ.

- Biển sẽ nằm bỡ ngỡ giữa cao nguyên.

- Sông Đà chia ánh sáng đi muôn ngã.

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Cảm nhận được cảnh công trường thủy điện sông Đà về đêm.

- Hiểu được nội dung, ý nghĩa của văn bản "Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà".

- Có kĩ năng tập đọc một văn bản.