Kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA): ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm
Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) được thực hiện để đo lượng kháng nguyên dành riêng cho tuyến tiền liệt trong máu. PSA được tiết ra trong máu của một người đàn ông bởi tuyến tiền liệt. Những người đàn ông khỏe mạnh có lượng PSA trong máu thấp. Dưới đây là một số thông tin chi tiết về xét nghiệm này, mời các bạn tham khảo!
Mục lục nội dung
1. Nhận định chung
Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) đo lượng kháng nguyên dành riêng cho tuyến tiền liệt trong máu. PSA được tiết ra trong máu của một người đàn ông bởi tuyến tiền liệt. Những người đàn ông khỏe mạnh có lượng PSA trong máu thấp. Lượng PSA trong máu thường tăng lên khi tuyến tiền liệt của một người đàn ông phì đại theo tuổi tác. PSA có thể tăng do viêm tuyến tiền liệt (viêm tuyến tiền liệt) hoặc ung thư tuyến tiền liệt. Chấn thương, kiểm tra trực tràng kỹ thuật số hoặc hoạt động tình dục (xuất tinh) cũng có thể làm tăng nhanh mức PSA.
2. Chỉ định xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt
Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) được thực hiện để:
Sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt. Vì các tình trạng y tế phổ biến khác, như tăng sản tuyến tiền liệt lành tính (BPH) và viêm tuyến tiền liệt, có thể gây ra mức PSA cao, sinh thiết tuyến tiền liệt có thể được thực hiện nếu bác sĩ lo ngại về các dấu hiệu ung thư tuyến tiền liệt.
Kiểm tra xem ung thư có thể xuất hiện khi kết quả từ các xét nghiệm khác, chẳng hạn như kiểm tra trực tràng kỹ thuật số không bình thường. Xét nghiệm PSA không chẩn đoán ung thư, nhưng nó có thể được sử dụng cùng với các xét nghiệm khác để xác định xem có phải ung thư hay không.
Theo dõi ung thư tuyến tiền liệt trong quá trình giám sát tích cực hoặc điều trị khác. Nếu mức PSA tăng, ung thư có thể phát triển hoặc lan rộng. PSA thường không có ở một người đàn ông đã cắt bỏ tuyến tiền liệt. Mức PSA tăng sau khi cắt bỏ tuyến tiền liệt có thể có nghĩa là ung thư đã trở lại hoặc đã lan rộng.
3. Chuẩn bị xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt
Trước khi xét nghiệm kháng nguyên dành riêng cho tuyến tiền liệt (PSA), hãy cho bác sĩ biết nếu đã có:
Kiểm tra để xem xét bàng quang (nội soi bàng quang) trong vài tuần qua.
Sinh thiết tuyến tiền liệt hoặc phẫu thuật tuyến tiền liệt trong vài tuần qua.
Kiểm tra trực tràng kỹ thuật số trong vài tuần qua.
Nhiễm trùng tuyến tiền liệt (viêm tuyến tiền liệt) hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) chưa biến mất.
Ống thông chèn vào bàng quang gần đây để thoát nước tiểu.
Không xuất tinh trong 24 giờ trước khi xét nghiệm PSA, (quan hệ tình dục hoặc thủ dâm).
Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu xét nghiệm, rủi ro của nó, cách thực hiện hoặc kết quả sẽ có ý nghĩa gì.
4. Thực hiện xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt
Quấn một dải thun quanh cánh tay trên để ngăn dòng máu chảy. Điều này làm cho các tĩnh mạch bên dưới dải lớn hơn nên dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch.
Làm sạch vị trí kim bằng cồn.
Đặt kim vào tĩnh mạch. Có thể cần nhiều hơn một thanh kim.
Gắn một ống vào kim để làm đầy máu.
Tháo băng ra khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu.
Đặt một miếng gạc hoặc bông gòn lên vị trí kim khi kim được lấy ra.
Tạo áp lực lên nơi lấy máu và sau đó băng lại.
5. Cảm thấy khi xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt
Mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch trên cánh tay. Một dây thun được quấn quanh cánh tay trên. Nó có thể cảm thấy chặt. Có thể không cảm thấy gì cả từ kim, hoặc có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo nhanh.
6. Rủi ro của xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt
Có rất ít khả năng xảy ra vấn đề khi lấy mẫu máu lấy từ tĩnh mạch.
Có thể co một vết bầm nhỏ tại nơi lấy máu. Có thể hạ thấp nguy cơ bầm tím bằng cách giữ áp lực trên nơi lấy máu trong vài phút.
Trong một số ít trường hợp, tĩnh mạch có thể bị sưng sau khi lấy mẫu máu. Vấn đề này được gọi là viêm tĩnh mạch. Nén ấm có thể được sử dụng nhiều lần trong ngày để điều trị.
7. Ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm
Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) đo lượng kháng nguyên dành riêng cho tuyến tiền liệt trong máu.
Các giá trị bình thường được liệt kê ở đây, được gọi là phạm vi tham chiếu, chỉ là hướng dẫn. Các phạm vi này khác nhau từ phòng xét nghiệm đến phòng xét nghiệm và phòng xét nghiệm có thể có một phạm vi khác nhau cho những gì bình thường. Báo cáo của phòng xét nghiệm nên chứa phạm vi sử dụng phòng xét nghiệm. Ngoài ra, bác sĩ sẽ đánh giá kết quả dựa trên sức khỏe và các yếu tố khác. Điều này có nghĩa là một giá trị nằm ngoài các giá trị bình thường được liệt kê ở đây có thể vẫn bình thường.
Bình thường
Vì mức PSA bình thường dường như tăng theo tuổi, nên phạm vi độ tuổi cụ thể có thể được sử dụng. Nhưng việc sử dụng các phạm vi cụ thể theo độ tuổi đang gây tranh cãi và một số bác sĩ thích sử dụng một phạm vi cho mọi lứa tuổi. Vì lý do này, điều quan trọng là thảo luận về kết quả xét nghiệm với bác sĩ.
Tổng kháng nguyên tuyến tiền liệt (PSA):
Đàn ông 40 - 49: 0 - 2,5 nanogram trên mililit (ng / mL); 0 - 2,5 microgam mỗi lít (mcg / L).
Đàn ông 50 – 59: 0 - 3,5 ng / mL; 0 - 3,5 mcg / L.
Đàn ông 60 - 69: 0 - 4,5 ng / mL; 0 - 4,5 mcg / L.
Đàn ông 70 tuổi trở lên: 0 - 6,5 ng / mL; 0 - 6,5 mcg / L.
Mức PSA trong phạm vi bình thường không có nghĩa là không có ung thư tuyến tiền liệt. Một số đàn ông bị ung thư tuyến tiền liệt có mức PSA bình thường.
Giá trị cao
Mức cao không phải lúc nào cũng có nghĩa là ung thư tuyến tiền liệt. Nồng độ PSA có thể cao nếu tuyến tiền liệt bị phì đại (tăng sản tuyến tiền liệt lành tính) hoặc viêm (viêm tuyến tiền liệt).
Xét nghiệm tiếp theo đo lường kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA dự do) có thể được sử dụng để xem có nên làm sinh thiết tuyến tiền liệt để kiểm tra ung thư hay không. PSA tự do là tỷ lệ kháng nguyên dành riêng cho tuyến tiền liệt không gắn với protein trong máu. Tỷ lệ PSA tự do của một người đàn ông càng thấp, càng có khả năng bị ung thư tuyến tiền liệt.
Một người đàn ông có tổng PSA trong khoảng từ 4 đến 10 ng / mL có thể xét nghiệm để tìm ra PSA tự do, để xem liệu ung thư có khả năng xuất hiện hay không. Xét nghiệm này có thể rất hữu ích nếu đã sinh thiết tuyến tiền liệt âm tính trong quá khứ nhưng vẫn có tổng PSA cao.
Kháng nguyên tự do dành riêng cho tuyến tiền liệt (fPSA) và xác suất ung thư:
Hơn 25%: 8%.
20% - 25%: 16%.
15% - 20%: 20%.
10% - 15%: 28%.
0% - 10%: 56%.
8. Yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt
Những lý do có thể không thể làm xét nghiệm hoặc tại sao kết quả có thể không hữu ích bao gồm:
Hoạt động tình dục gần đây (xuất tinh).
Gần đây sử dụng ống thông để dẫn lưu nước tiểu hoặc nội soi bàng quang.
Nhiễm trùng đường tiết niệu gần đây (UTI) hoặc viêm tuyến tiền liệt.
Kiểm tra trực tràng kỹ thuật số gần đây, sinh thiết tuyến tiền liệt, hoặc phẫu thuật tuyến tiền liệt.
Liều lượng lớn của các loại thuốc, chẳng hạn như cyclophosphamide (Procytox) và methotrexate để điều trị ung thư.
Các loại thuốc finasteride (Proscar) và dutasteride (Avodart), được sử dụng để ngăn chặn sự phì đại thêm của tuyến tiền liệt ở nam giới mắc bệnh BPH, hoặc loại finasteride (Propecia) được sử dụng cho chứng hói đầu ở nam giới.
9. Điều cần biết thêm
Khi kết hợp với kiểm tra trực tràng kỹ thuật số, xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) có thể làm tăng cơ hội phát hiện ung thư tuyến tiền liệt.
Các chuyên gia không đồng ý về loại xét nghiệm phù hợp nếu mức PSA cao. Quyết định có thể phụ thuộc vào:
Kết quả kiểm tra trực tràng kỹ thuật số.
Kết quả của bất kỳ kiểm tra PSA nào đã có trong quá khứ. Nếu mức PSA cao hơn trong một khoảng thời gian ngắn, có thể đề nghị kiểm tra tiếp theo.
Tuổi và sức khỏe.
Các chi phí và rủi ro của nhiều xét nghiệm và phương pháp điều trị.
Các xét nghiệm tuyến tiền liệt khác đang được đánh giá để xác định mức độ khác biệt giữa ung thư tuyến tiền liệt và tăng sản tuyến tiền liệt lành tính.
Xét nghiệm mật độ kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSAD) so sánh giá trị PSA với kích thước của tuyến tiền liệt. Kích thước của tuyến tiền liệt được đo bằng siêu âm cắt ngang (TRUS).
Kiểm tra vận tốc PSA là thước đo mức độ PSA tăng nhanh theo thời gian. Nồng độ PSA tăng nhanh hơn ở nam giới bị ung thư tuyến tiền liệt và chậm hơn ở nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt (tăng sản tuyến tiền liệt lành tính).
Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt phức hợp (cPSA) có thể giúp cho thấy sinh thiết tuyến tiền liệt nên được thực hiện. Xét nghiệm này đo lượng của một số dạng PSA được gắn vào protein được tìm thấy trong máu.
Trên đây là một số thông tin liên quan đến Kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA): ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm, hy vọng sẽ giúp các bạn có thêm những hiểu biết cần thiết trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh!
