Bilirubin máu: ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm

Xét nghiệm bilirubin đo lượng bilirubin trong máu. Bilirubin là một chất màu vàng nâu được tìm thấy trong mật. Nó được sản xuất khi gan phá vỡ các tế bào hồng cầu cũ. Bilirubin sau đó được loại bỏ khỏi cơ thể thông qua phân và làm cho phân có màu bình thường.

Bilirubin lưu thông trong máu dưới hai hình thức:

Bilirubin gián tiếp (hoặc không liên hợp)

Dạng này của bilirubin không tan trong nước (nó không hòa tan). Bilirubin gián tiếp đi qua máu đến gan, nơi nó được thay đổi thành dạng hòa tan (trực tiếp hoặc liên hợp).

Bilirubin trực tiếp (hoặc liên hợp)

Bilirubin trực tiếp hòa tan trong nước (nó hòa tan) và được gan tạo ra từ bilirubin gián tiếp.

Tổng lượng bilirubin và bilirubin trực tiếp được đo trực tiếp trong máu, trong khi đó nồng độ bilirubin gián tiếp có nguồn gốc từ các phép đo bilirubin toàn phần và trực tiếp.

Khi nồng độ bilirubin cao, da và lòng trắng mắt có thể xuất hiện màu vàng (vàng da). Vàng da có thể do bệnh gan (viêm gan), rối loạn máu (thiếu máu tán huyết) hoặc tắc nghẽn ống mật, ống cho phép mật đi từ gan đến ruột non.

Vàng da nhẹ ở trẻ sơ sinh thường không gây ra vấn đề. Nhưng quá nhiều bilirubin (tăng bilirubin máu) ở trẻ sơ sinh có thể gây tổn thương não (kernicterus) và các vấn đề nghiêm trọng khác. Vì vậy, một số em bé bị vàng da có thể cần điều trị để giảm mức độ bilirubin.

Xét nghiệm bilirubin được sử dụng để:

Kiểm tra chức năng gan và theo dõi các dấu hiệu của bệnh gan, chẳng hạn như viêm gan hoặc xơ gan, hoặc tác dụng của các loại thuốc có thể gây hại cho gan.

Tìm hiểu nếu một cái gì đó đang chặn ống dẫn mật. Điều này có thể xảy ra nếu sỏi mật, khối u của tuyến tụy, hoặc các vấn đề khác có mặt.

Chẩn đoán các vấn đề gây tăng sự phá hủy các tế bào hồng cầu, chẳng hạn như thiếu máu tán huyết hoặc bệnh tan máu của trẻ sơ sinh.

Giúp đưa ra quyết định về việc liệu trẻ sơ sinh bị vàng da sơ sinh có cần điều trị hay không. Những em bé này có thể cần điều trị bằng đèn đặc biệt, được gọi là liệu pháp quang. Trong những trường hợp hiếm hoi, truyền máu có thể cần thiết.

Người lớn không nên ăn hoặc uống trong 4 giờ trước khi xét nghiệm bilirubin.

Không có sự chuẩn bị đặc biệt là cần thiết cho trẻ em trước khi làm xét nghiệm bilirubin.

Hãy cho bác sĩ biết nếu:

Đang dùng bất kỳ loại thuốc nào.

Bị dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào.

Đang hoặc có thể mang thai.

Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu xét nghiệm, rủi ro của nó, cách thực hiện hoặc kết quả sẽ có ý nghĩa gì.

Mẫu máu từ một gót chân

Đối với một mẫu máu dính gót chân, một vài giọt máu được thu thập từ gót chân của em bé. Da gót chân trước tiên được làm sạch bằng cồn và sau đó làm thủng bằng một cái lancet vô trùng nhỏ. Một vài giọt máu được thu thập trong một ống nhỏ. Khi đã thu thập đủ máu, một miếng gạc hoặc bông gòn được đặt trên vị trí đâm thủng. Áp lực được duy trì nhanh chóng trên vị trí đâm thủng, và sau đó một miếng băng nhỏ được áp vào.

Thay vì chọc thủng gót chân tiêu chuẩn, một số bệnh viện có thể sử dụng một thiết bị gọi là máy đo bilirubin xuyên da để kiểm tra mức độ bilirubin của trẻ sơ sinh. Thiết bị cầm tay nhỏ này đo nồng độ bilirubin khi nó được đặt nhẹ nhàng trên da. Với thiết bị này, có thể không cần phải chọc thủng da em bé. Đây là xét nghiệm sàng lọc và sẽ cần lấy mẫu máu nếu nồng độ bilirubin của em bé cao.

Mẫu máu từ tĩnh mạch

Chuyên gia y tế lấy mẫu máu sẽ:

Quấn một dải thun quanh cánh tay trên để ngăn dòng máu chảy. Điều này làm cho các tĩnh mạch bên dưới dải lớn hơn nên dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch.

Làm sạch vị trí kim bằng cồn.

Đặt kim vào tĩnh mạch. Có thể cần nhiều hơn một thanh kim.

Gắn một ống vào kim để làm đầy máu.

Tháo băng ra khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu.

Đặt một miếng gạc hoặc bông gòn lên vị trí kim khi kim được lấy ra.

Tạo áp lực lên nơi đâm thủng và sau đó băng lại.

Mẫu máu từ một gót chân

Một cơn đau ngắn, như vết chích hoặc nhúm, thường được cảm nhận khi lancet chọc thủng da. Em bé có thể cảm thấy một chút khó chịu với thủng da.

Mẫu máu từ tĩnh mạch

Mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch trên cánh tay. Một dây thun được quấn quanh cánh tay trên. Nó có thể cảm thấy chặt. Có thể không cảm thấy gì cả từ kim, hoặc có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo nhanh.

Mẫu máu từ một gót chân

Có rất ít nguy cơ của một vấn đề khi lấy mẫu máu từ gót chân. Một vết bầm nhỏ có thể phát triển tại nơi đâm thủng.

Mẫu máu từ tĩnh mạch

Có rất ít khả năng xảy ra vấn đề khi mẫu máu lấy từ tĩnh mạch.

Có thể co vết bầm nhỏ tại nơi chọc kim. có thể hạ thấp nguy cơ bầm tím bằng cách giữ áp lực trên nơi đã chọc kim trong vài phút.

Trong một số ít trường hợp, tĩnh mạch có thể bị sưng sau khi lấy mẫu máu. Vấn đề này được gọi là viêm tĩnh mạch. Nén ấm có thể được sử dụng nhiều lần trong ngày để điều trị này.

Xét nghiệm bilirubin đo lượng bilirubin trong mẫu máu. Kết quả thường có sẵn trong 1 đến 2 giờ.

Giá trị bình thường ở người lớn

Các giá trị bình thường được liệt kê ở đây, được gọi là phạm vi tham chiếu, chỉ là một hướng dẫn. Các phạm vi này khác nhau từ phòng xét nghiệm này đến phòng xét nghiệm khác và phòng xét nghiệm có thể có một phạm vi khác nhau. Ngoài ra, bác sĩ sẽ đánh giá kết quả dựa trên sức khỏe và các yếu tố khác. Điều này có nghĩa là một giá trị nằm ngoài các giá trị bình thường được liệt kê ở đây có thể vẫn bình thường.

Giá trị cao

Nồng độ bilirubin cao trong máu có thể do:

Một số bệnh nhiễm trùng, chẳng hạn như túi mật bị nhiễm trùng, hoặc viêm túi mật.

Một số bệnh di truyền, chẳng hạn như hội chứng Gilbert, một tình trạng ảnh hưởng đến cách gan xử lý bilirubin. Mặc dù vàng da có thể xảy ra ở một số người mắc hội chứng Gilbert, nhưng tình trạng này không gây hại.

Các bệnh gây tổn thương gan, chẳng hạn như viêm gan, xơ gan hoặc bạch cầu đơn nhân.

Các bệnh gây tắc nghẽn ống mật, chẳng hạn như sỏi mật hoặc ung thư tuyến tụy.

Sự phá hủy nhanh chóng các tế bào hồng cầu trong máu, chẳng hạn như từ bệnh hồng cầu hình liềm hoặc phản ứng dị ứng với máu nhận được trong quá trình truyền máu (được gọi là phản ứng truyền máu).

Các loại thuốc có thể làm tăng nồng độ bilirubin. Bao gồm nhiều loại thuốc kháng sinh, một số loại thuốc tránh thai, diazepam (Valium), flurazepam, indomethacin và phenytoin (Dilantin).

Giá trị thấp

Nồng độ bilirubin trong máu thấp có thể do:

Các loại thuốc có thể làm giảm nồng độ bilirubin. Điều này bao gồm vitamin C, phenobarbital và theophylline.

Giá trị bình thường ở trẻ sơ sinh

Giá trị bình thường ở trẻ sơ sinh phụ thuộc vào độ tuổi của em bé tính theo giờ và em bé sinh non hay đủ tháng. Giá trị bình thường có thể thay đổi từ phòng xét nghiệm này đến phòng xét nghiệm khác.

Những lý do có thể không thể làm xét nghiệm hoặc tại sao kết quả có thể không hữu ích (ngoại trừ ở trẻ sơ sinh) bao gồm:

Caffeine, có thể làm giảm nồng độ bilirubin.

Không ăn trong một thời gian dài (nhịn ăn), điều này thường làm tăng nồng độ bilirubin gián tiếp.

Bilirubin có thể được đo trong nước ối nếu bác sĩ nghĩ rằng thai nhi có thể có một tình trạng phá hủy các tế bào hồng cầu (erythroblastosis bào thai).

Bilirubin cũng có thể được đo trong nước tiểu trong một số trường hợp. Thông thường, nước tiểu không chứa bất kỳ bilirubin. Nếu phát hiện ra bilirubin trong nước tiểu, có thể cần xét nghiệm bổ sung để xác định nguyên nhân. Một lượng lớn bilirubin trong nước tiểu có thể chỉ ra bilirubin không được gan loại bỏ khỏi cơ thể.

Sử dụng xét nghiệm bilirubin xuyên da, các bác sĩ có thể sàng lọc tất cả trẻ sơ sinh bị vàng da. Họ đặt một thiết bị nhẹ nhàng lên da để kiểm tra nồng độ bilirubin trước khi em bé đi từ bệnh viện về nhà.

Trên đây là một số thông tin liên quan đến Bilirubin máu: ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm, hy vọng sẽ giúp các bạn có thêm những hiểu biết cần thiết trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh!