Hormon kích thích tạo nang trứng (FSH): ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm
Xét nghiệm FSH được thực hiện để đánh giá chức năng của trục dưới đồi-tuyến sinh dục ở cả nam và nữ. Xét nghiệm này chủ yếu được sử dụng để chẩn đoán tình trạng giảm chức năng tuyến sinh dục (hypogonadìsm), vô sinh, các rối loạn kinh nguyệt, dậy thì sớm và mãn kinh. Để hiểu rõ hơn về phương pháp xét nghiệm này, mời các bạn tham khảo bài viết dưới đây!
Mục lục nội dung
1. Chỉ định xét nghiệm hormon kích thích tạo nang trứng (FSH)
Để đánh giá chức năng của trục dưới đồi-tuyến sinh dục ở cả nam và nữ. Xét nghiệm này chủ yếu được sử dụng để chẩn đoán tình trạng giảm chức năng tuyến sinh dục (hypogonadìsm), vô sinh, các rối loạn kinh nguyệt, dậy thì sớm và mãn kinh.
2. Cách lấy bệnh phẩm xét nghiệm hormon kích thích tạo nang trứng (FSH)
Xét nghiệm được thực hiện trên huyết thanh. Không nhất thiết yêu cầu bệnh nhân phải nhịn ăn trước khi lấy máu làm xét nghiệm.
Nếu có thể, khuyến cáo bệnh nhân ngừng tất cả các thuốc có thể làm thay đổi kết quả xét nghiệm trong vòng 48h trước khi xét nghiệm.
3. Giá trị hormon kích thích tạo nang trứng (FSH) bình thường
Nữ:
Giai đoạn tạo nang buồng trứng: 1,68-15 lU/L.
Giữa chu kì kinh: 21,9 - 56,6 lU/L.
Giai đoạn tạo hoàng thể: 0,61 -16,3 lU/L.
Sau giai đoạn mãn kinh: 14,2 - 5,3 IU/L
Nam:
1,24-7,8 IU/L.
Trước tuổi dậy thì:
1,0 - 4,2 IU/L.
4. Tăng nồng độ hormon kích thích tạo nang trứng (FSH)
Các nguyên nhân chính thường gặp
Chứng to đầu chi.
Vô kinh nguyên phát.
Tình trạng không có một hay cả hai tinh hoàn (anorchism).
Suy tuyến sinh dục (gonadal failure).
Cường năng tuyến yên.
Suy chức năng sinh dục (hypogonadism).
Khối u vùng dưới đồi.
Sau cắt tử cung.
Hội chứng Klinefelter.
Mãn kinh.
Đang có kinh.
Sau cắt bỏ tinh hoàn (orehlectomy).
Suy chức năng buồng trứng.
Khối u tuyến yên.
Dậy thì sớm.
Hội chứng Stein-leventhal (hay hội chứng buồng trứng đa nang).
Suy chức năng tinh hoàn.
Hội chứng Turner.
5. Giảm nồng độ hormon kích thích tạo nang trứng (FSH)
Các nguyên nhân chính thường gặp
Tăng sản tuyến thượng thận (adrenal hyperplasia).
Vô kinh thứ phát.
Tình trạng chán ăn do tinh thần (anorexla nervosa).
Chậm dậy thì.
Giảm hormon hướng sinh dục (hypogonadotropìnlsm).
Sau phẫu thuật cắt tuyến yên (hypophysectomy).
Rối loạn chức năng vùng dưới đồi.
Ung thư thượng thận, buồng trứng, tinh hoàn.
Trẻ trước tuổi dậy thì.
6. Nhận định chung và ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm hormon kích thích tạo nang trứng (FSH)
Nhận định chung
Hormon kích thích tạo nang trứng (Follicle-Stimulating Hormone [FSH]) được thùy trước tuyến yên bài tiết. Trong giai đoạn tạo nang buồng trứng (follicular phase) của chu kì kinh nguyệt, FSH khởi động sự sản xuất estradiol của các nang Graaf, sau đó hai hormon này cùng hoạt động song song giúp nang buồng trứng phát triển thêm nữa. Tăng đột ngột nồng độ FSH và hormon tạo hoàng thể (luteinizing hormone [LH]) vào giữa chu kì kinh sẽ gây ra tình trạng rụng trứng.
Trong giai đoạn tạo hoàng thể (luteal phase), FSH kích thích sự sản xuất progesteron và hormon này cùng với estradiol, tạo thụận lợi cho đáp ứng của buồng trứng với LH. Khi xảy ra tình trạng mãn kinh, buồng trứng ngừng hoạt động chức năng, nồng độ FSH sẽ tăng lên.
Ở nam giới, FSH kích thích tinh hoàn sản xuất các tinh trùng trưởng thành và nó cũng thúc đẩy quá trình sản xuất các protein gắn với androgen (androgen binding proteins).
Các yếu tố góp phần làm thay đổi kết quả xét nghiệm hormon kích thích tạo nang trứng (FSH)
Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hổng cầu hay có chất đồng vị phóng xạ để chụp xạ hình trong vòng 1 tuần trước khi lấy máu xét nghiệm có thể làm thay đổi kết quả xét nghiệm.
Các thuốc có thể làm giảm nồng độ FSH: Chlorpromazỉn, estrogen, thuốc ngừa thai uống, progesteron, testosteron.
Ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm hormon kích thích tạo nang trứng (FSH)
Xét nghiệm đẩu tiên được ưu tiên lựa chọn khi làm bi lan các tình trạng không dậy thì, vô kinh tiên phát và bệnh buồng trứng đa nang.
Xét nghiệm hữu ích trong thăm dò các bệnh nhân hiếm muộn:
Ở nữ, xét nghiệm định lượng FSH luôn được làm song hành với định lượng nồng độ LH và estradiol.
Ở nam, xét nghiệm định lượng FSH luôn được phân tích kết hợp với kết quả xét nghiệm tinh dịch đổ (spermogramme).
Liên quan với đánh giá và xử trí tình trạng vô sinh, nồng độ FSH tăng cao vào ngày thứ 3 của chu kì kinh dự kiến việc thụ tinh nhân tạo có tỷ lệ thành công thấp:
- Giá trị FSH vào ngày thứ 3 của chu kì kinh > 15 µlU/L thường dự kiến khả năng có thể mang thai trong tương lai thấp.
- Giá trị FSH vào ngày thứ 3 của chu kì kinh < 10 µlU/L phản ánh một chức năng tạo nang buồng trứng có thể bình thường.
- Giá trị FSH vào ngày thứ 3 của chu kì kinh là 10 -15 µlU/L thường phản ánh tác động của tuổi tác đối với khả năng sinh sản ở phụ nữ.
Trên đây là một số thông tin liên quan đến Hormon kích thích tạo nang trứng (FSH): ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm, hy vọng sẽ giúp các bạn có thêm những hiểu biết cần thiết trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh!
