Amoniac máu: ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm

Xét nghiệm amoniac đo lượng amoniac trong máu. Hầu hết amoniac trong cơ thể hình thành khi protein bị phá vỡ bởi vi khuẩn trong ruột. Gan thường chuyển đổi amoniac thành urê, sau đó được loại bỏ trong nước tiểu.

Nồng độ amoniac trong máu tăng lên khi gan không thể chuyển đổi amoniac thành urê. Điều này có thể được gây ra bởi xơ gan hoặc viêm gan nặng.

Đối với xét nghiệm này, một mẫu máu có thể được lấy từ tĩnh mạch hoặc động mạch.

Xét nghiệm amoniac được thực hiện để:

Kiểm tra hoạt động của gan, đặc biệt là khi có triệu chứng nhầm lẫn, buồn ngủ quá mức, hôn mê hoặc run tay.

Kiểm tra sự thành công của điều trị bệnh gan nặng, chẳng hạn như xơ gan.

Giúp xác định một rối loạn thời thơ ấu gọi là hội chứng Reye có thể làm hỏng gan và não. Xét nghiệm amoniac cũng có thể giúp dự đoán kết quả (tiên lượng) của một trường hợp được chẩn đoán mắc hội chứng Reye.

Giúp dự đoán kết quả (tiên lượng) của một trường hợp được chẩn đoán là suy gan cấp tính.

Kiểm tra mức độ amoniac ở một người nhận dinh dưỡng (IV) truyền tĩnh mạch có hàm lượng calo cao.

Không ăn, uống bất cứ thứ gì ngoài nước hoặc hút thuốc trong 8 giờ trước khi xét nghiệm amoniac máu.

Tránh tập thể dục gắng sức ngay trước khi xét nghiệm này.

Hãy cho bác sĩ biết nếu:

Đang dùng bất kỳ loại thuốc nào. Nhiều loại thuốc có thể can thiệp vào kết quả xét nghiệm. Bác sĩ có thể hướng dẫn ngừng dùng một số loại thuốc trong vài ngày trước khi làm xét nghiệm amoniac.

Hút thuốc hoặc uống rượu.

Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu xét nghiệm, rủi ro của nó, cách thực hiện hoặc kết quả có thể có ý nghĩa gì.

Nếu mẫu được lấy từ tĩnh mạch

Chuyên gia y tế lấy mẫu máu sẽ:

Quấn một dải thun quanh cánh tay trên để ngăn dòng máu chảy. Điều này làm cho các tĩnh mạch bên dưới dải lớn hơn nên dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch.

Làm sạch vị trí kim bằng cồn.

Đặt kim vào tĩnh mạch. Có thể cần nhiều hơn một kim.

Gắn một ống vào kim để làm đầy máu.

Tháo băng ra khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu.

Đặt một miếng gạc hoặc bông gòn lên vị trí kim khi kim được lấy ra.

Tạo áp lực lên nới lấy máu và sau đó băng lại.

Nếu mẫu được lấy từ động mạch

Một mẫu máu từ động mạch thường được lấy từ bên trong cổ tay (động mạch quay), nhưng nó cũng có thể được lấy từ một động mạch ở háng (động mạch đùi) hoặc ở bên trong cánh tay phía trên nếp gấp khuỷu tay (động mạch cánh tay).

Để ngăn chặn khả năng làm hỏng động mạch cổ tay khi lấy mẫu máu, một quy trình gọi là xét nghiệm Allen có thể được thực hiện để đảm bảo rằng máu chảy vào tay là bình thường. Xét nghiệm amoniac sẽ không được thực hiện trên cánh tay được sử dụng để lọc máu hoặc nếu có nhiễm trùng hoặc viêm ở khu vực của vị trí đâm kim.

Chuyên gia y tế lấy mẫu máu sẽ:

Làm sạch vị trí kim bằng cồn. Có thể được tiêm thuốc gây tê cục bộ để làm tê vùng đó.

Đưa kim vào động mạch. Có thể cần nhiều hơn một kim.

Cho phép máu lấp đầy ống tiêm. Hãy chắc chắn thở bình thường trong khi máu đang được thu thập.

Đặt một miếng gạc hoặc bông gòn lên vị trí kim khi kim được lấy ra.

Đặt một miếng băng lên vị trí lấy máu và áp lực mạnh trong 5 đến 10 phút (có thể lâu hơn nếu dùng thuốc làm loãng máu hoặc có vấn đề chảy máu).

Nếu mẫu được lấy từ tĩnh mạch

Mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch trên cánh tay. Một dây thun được quấn quanh cánh tay trên. Nó có thể cảm thấy chặt. Có thể không cảm thấy gì cả từ kim, hoặc có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo nhanh.

Nếu mẫu được lấy từ động mạch

Thu thập máu từ động mạch đau đớn hơn so với thu thập từ tĩnh mạch vì các động mạch sâu hơn và được bảo vệ bởi các dây thần kinh.

Hầu hết mọi người đều cảm thấy đau nhói, ngắn, khi kim để lấy mẫu máu đi vào động mạch. Nếu được gây tê cục bộ, có thể không cảm thấy gì cả từ vết đâm kim, hoặc có thể cảm thấy một vết chích hoặc nhúm ngắn khi kim đâm xuyên qua da.

Có thể cảm thấy đau đớn hơn nếu người lấy máu gặp khó khăn trong việc tìm kiếm động mạch, động mạch bị thu hẹp hoặc nếu rất nhạy cảm với cơn đau.

Nếu mẫu được lấy từ tĩnh mạch

Có rất ít khả năng xảy ra vấn đề khi lấy mẫu máu từ tĩnh mạch.

Có thể nhận được một vết bầm nhỏ tại nơi đâm kim. Có thể hạ thấp nguy cơ bầm tím bằng cách giữ áp lực trên nơi đã chọc kim trong vài phút.

Trong một số ít trường hợp, tĩnh mạch có thể bị sưng sau khi lấy mẫu máu. Vấn đề này được gọi là viêm tĩnh mạch. Nén ấm có thể được sử dụng nhiều lần trong ngày để điều trị này.

Nếu mẫu được lấy từ động mạch

Có rất ít khả năng xảy ra vấn đề khi lấy mẫu máu lấy từ động mạch.

Có thể co một vết bầm nhỏ tại nơi chọc kim. Có thể giảm nguy cơ bị bầm tím bằng cách giữ áp lực trên nơi lấy máu trong ít nhất 10 phút sau khi rút kim (lâu hơn nếu gặp vấn đề về chảy máu hoặc uống thuốc làm loãng máu).

Có thể cảm thấy đầu óc choáng nhẹ, ngất, chóng mặt hoặc buồn nôn trong khi máu được rút ra từ động mạch.

Trong những trường hợp hiếm hoi, kim có thể làm hỏng dây thần kinh hoặc động mạch, khiến động mạch bị tắc nghẽn.

Mặc dù các vấn đề rất hiếm gặp, hãy cẩn thận với cánh tay hoặc chân bị rút máu. Không nâng hoặc mang đồ vật trong khoảng 24 giờ sau khi bị rút máu từ động mạch.

Xét nghiệm amoniac đo lượng amoniac trong máu. Kết quả thường có sẵn trong vòng 12 giờ.

Bình thường

Các giá trị bình thường được liệt kê ở đây, được gọi là phạm vi tham chiếu, chỉ là hướng dẫn. Các phạm vi này khác nhau từ phòng xét nghiệm này đến phòng xét nghiệm khác. Kết quả xét nghiệm nên trong phạm vi phòng xét nghiệm. Ngoài ra, bác sĩ sẽ đánh giá kết quả dựa trên sức khỏe và các yếu tố khác. Điều này có nghĩa là một giá trị nằm ngoài các giá trị bình thường được liệt kê ở đây có thể vẫn bình thường.

Giá trị cao

Nồng độ amoniac trong máu cao có thể do:

Bệnh gan, chẳng hạn như xơ gan hoặc viêm gan.

Hội chứng Reye.

Suy tim.

Suy thận.

Chảy máu nghiêm trọng từ dạ dày hoặc ruột.

Giá trị amoniac cao ở trẻ có thể xuất hiện khi nhóm máu của mẹ và bé không khớp (bệnh tan máu của trẻ sơ sinh).

Những lý do có thể không thể làm xét nghiệm hoặc tại sao kết quả có thể không hữu ích bao gồm:

Hút thuốc.

Ăn một chế độ ăn giàu protein hoặc ít protein.

Sử dụng các loại thuốc làm tăng nồng độ amoniac trong máu, chẳng hạn như acetazolamide, valproate và một số thuốc lợi tiểu (như furosemide).

Sử dụng các loại thuốc làm giảm nồng độ amoniac, chẳng hạn như diphenhydramine, lactulose, neomycin, phenelzine, tetracycline và tranylcypromine.

Bài tập vất vả ngay trước khi xét nghiệm.

Mức amoniac không phải lúc nào cũng phản ánh mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng của một người. Ví dụ, một người bị xơ gan nặng có thể chỉ có nồng độ amoniac trong máu tăng nhẹ và có thể không suy nghĩ rõ ràng hoặc có thể buồn ngủ hoặc hôn mê. Những người khác có nồng độ amoniac rất cao có thể suy nghĩ và hành động bình thường.

Các triệu chứng của nồng độ amoniac cao, chẳng hạn như nhầm lẫn hoặc buồn ngủ cực độ, có thể được điều trị bằng một loại thuốc gọi là lactulose, thuốc nhuận tràng hoạt động bằng cách giảm sản xuất amoniac trong ruột.

Thông thường trẻ sơ sinh có nồng độ amoniac cao trong máu. Nhưng mức độ là tạm thời và thường không gây ra triệu chứng.

Trên đây là một số thông tin liên quan đến Amoniac máu: ý nghĩa lâm sàng chỉ số xét nghiệm, hy vọng sẽ giúp các bạn có thêm những hiểu biết cần thiết trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh!