Cortisol trong máu: ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm

Xét nghiệm cortisol được thực hiện để đo mức độ hormone cortisol trong máu. Mức cortisol có thể cho thấy vấn đề với tuyến thượng thận hoặc tuyến yên. Cortisol được tạo ra bởi tuyến thượng thận. Nồng độ Cortisol tăng lên khi tuyến yên tiết ra một loại hormone khác gọi là hormone vỏ thượng thận (ACTH).

Cortisol có nhiều chức năng. Nó giúp cơ thể sử dụng đường (glucose) và chất béo để tạo năng lượng (chuyển hóa), và nó giúp cơ thể kiểm soát căng thẳng. Mức độ Cortisol có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều tình trạng, chẳng hạn như căng thẳng về thể chất hoặc tinh thần, hoạt động gắng sức, nhiễm trùng hoặc chấn thương.

Thông thường, nồng độ cortisol tăng trong những giờ sáng sớm và cao nhất khoảng 7 giờ sáng. Nó giảm rất thấp vào buổi tối và trong giai đoạn đầu của giấc ngủ. Nhưng nếu ngủ vào ban ngày và thức dậy vào ban đêm, mô hình này có thể bị đảo ngược. Nếu không có sự thay đổi hàng ngày (nhịp diurnal) mức độ cortisol này, có thể có tuyến thượng thận hoạt động quá mức. Tình trạng này được gọi là hội chứng Cushing.

Thời điểm của xét nghiệm cortisol là rất quan trọng vì cách thức mức độ cortisol thay đổi trong suốt một ngày. Nếu bác sĩ nghĩ rằng có thể tạo ra quá nhiều cortisol, xét nghiệm có thể sẽ được thực hiện vào cuối ngày. Nếu bác sĩ nghĩ rằng có thể không làm đủ, xét nghiệm thường được thực hiện vào buổi sáng.

Xét nghiệm cortisol được thực hiện để tìm ra các vấn đề của tuyến yên hoặc tuyến thượng thận, chẳng hạn như tạo ra quá nhiều hoặc quá ít hormone.

Có thể được yêu cầu tránh hoạt động thể lực vất một ngày trước khi xét nghiệm cortisol. Cũng có thể được yêu cầu nằm xuống và thư giãn trong 30 phút trước khi thử máu.

Nhiều loại thuốc có thể thay đổi kết quả của xét nghiệm này. Một số loại thuốc, chẳng hạn như steroid, có thể ảnh hưởng đến mức độ cortisol trong một thời gian ngay cả sau khi ngừng dùng thuốc. Hãy chắc chắn nói với bác sĩ về tất cả các loại thuốc không kê đơn và thuốc theo toa dùng.

Nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ mối quan tâm nào về nhu cầu xét nghiệm, rủi ro của nó, cách thực hiện hoặc kết quả sẽ có ý nghĩa gì.

Các chuyên gia y tế rút máu sẽ:

Quấn một dải thun quanh cánh tay trên để ngăn dòng máu chảy. Điều này làm cho các tĩnh mạch bên dưới dải lớn hơn nên dễ dàng đưa kim vào tĩnh mạch.

Làm sạch vị trí kim bằng cồn.

Đặt kim vào tĩnh mạch. Có thể cần nhiều hơn một thanh kim.

Gắn một ống vào kim để làm đầy máu.

Tháo băng ra khỏi cánh tay khi thu thập đủ máu.

Đặt một miếng gạc hoặc bông gòn lên vị trí kim khi kim được lấy ra.

Tạo áp lực lên nơi lấy máu và sau đó băng lại.

Mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch trên cánh tay. Một dây thun được quấn quanh cánh tay trên. Nó có thể cảm thấy chặt. Có thể không cảm thấy gì cả từ kim, hoặc có thể cảm thấy đau nhói hoặc véo nhanh.

Có rất ít khả năng xảy ra vấn đề khi lấy mẫu máu từ tĩnh mạch.

Có thể co một vết bầm nhỏ tại nơi lấy máu. Có thể hạ thấp nguy cơ bầm tím bằng cách giữ áp lực trên nơi lấy máu trong vài phút.

Trong một số ít trường hợp, tĩnh mạch có thể bị sưng sau khi lấy mẫu máu. Vấn đề này được gọi là viêm tĩnh mạch. Nén ấm có thể được sử dụng nhiều lần trong ngày để điều trị.

Xét nghiệm cortisol được thực hiện để đo mức độ hormone cortisol trong máu.

Bình thường

Các giá trị bình thường được liệt kê ở đây, được gọi là phạm vi tham chiếu, chỉ là một hướng dẫn. Các phạm vi này khác nhau từ phòng xét nghiệm đến phòng xét nghiệm khác và phòng xét nghiệm có thể có một phạm vi khác nhau cho những gì bình thường. Kết quả của phòng xét nghiệm nên chứa phạm vi sử dụng. Ngoài ra, bác sĩ sẽ đánh giá kết quả dựa trên sức khỏe và các yếu tố khác. Điều này có nghĩa là một giá trị nằm ngoài các giá trị bình thường được liệt kê ở đây có thể vẫn bình thường.

Người lớn / trẻ em buổi sáng: 5 - 23 microgam mỗi decilitre (mcg / dL) hoặc 138 - 635 nanomole mỗi lít (nmol / L).

Người lớn / trẻ em buổi chiều: 3 - 16 mcg / dL hoặc 83 - 441nmol / L.

Trẻ sơ sinh: 2 - 11 mcg / dL hoặc 55 - 304 nmol / L.

Giá trị cao

Nồng độ cortisol trong máu cao có thể có nghĩa là hội chứng Cushing, một rối loạn có thể do tuyến thượng thận hoạt động quá mức, khối u tuyến thượng thận, một số loại ung thư hoặc sử dụng lâu dài corticosteroid.

Nồng độ cortisol trong máu cao có thể do bệnh gan hoặc thận nặng, trầm cảm, cường giáp hoặc béo phì.

Mang thai hoặc thuốc tránh thai cũng có thể gây ra mức cortisol trong máu cao.

Các tình trạng như phẫu thuật gần đây, bệnh tật, chấn thương hoặc nhiễm trùng toàn thân (nhiễm trùng huyết) có thể gây ra mức cortisol cao.

Giá trị thấp

Mức thấp của cortisol trong máu có thể được gây ra bởi:

Các vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến tuyến thượng thận, chẳng hạn như bệnh Addison hoặc nhiễm trùng lao tuyến thượng thận.

Các vấn đề với tuyến yên ảnh hưởng đến tuyến thượng thận, chẳng hạn như ung thư hoặc chấn thương đầu.

Những lý do có thể không thể làm xét nghiệm hoặc tại sao kết quả có thể không hữu ích bao gồm:

Có căng thẳng về thể chất hoặc tinh thần.

Có thai. Điều này có thể khiến nồng độ cortisol trong nước tiểu cao.

Có lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết).

Ăn, uống, hoặc tập thể dục trước khi xét nghiệm.

Uống thuốc, chẳng hạn như thuốc tránh thai, estrogen, amphetamine hoặc corticosteroid.

Có một lần quét phóng xạ trong vòng 1 tuần sau đó xét nghiệm cortisol.

Xét nghiệm nước tiểu 24 giờ được sử dụng thường xuyên hơn xét nghiệm cortisol máu để chẩn đoán hội chứng Cushing.

Các xét nghiệm khác có thể giúp xác định xem tuyến yên hoặc tuyến thượng thận có hoạt động tốt hay không bao gồm xét nghiệm kích thích hormone vỏ thượng thận (ACTH) và xét nghiệm ức chế dexamethasone. Xét nghiệm kích thích ACTH có thể được thực hiện khi nghi ngờ bệnh Addison.

Trên đây là một số thông tin liên quan đến Cortisol trong máu: ý nghĩa lâm sàng kết quả xét nghiệm, hy vọng sẽ giúp các bạn có thêm những hiểu biết cần thiết trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh!