Soạn bài Hoán dụ Ngữ văn 6 đầy đủ

"Áo nâu liền với áo xanh

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên"

Những từ ngữ in đậm chỉ những người sau:

- Áo nâu, áo xanh: chỉ những người nông dân và công nhân.

- Nông thôn và thị thành: chỉ những người sống ở nông thôn và sống ở thành thị.

- Người viết đã sử dụng đặc điểm tương đồng về hình ảnh áo nâu với áo xanh để thể hiện mối quan hệ giữa đặc điểm, tính chất: người nông dân thường mặc áo nâu, còn người công nhân thường mặc áo xanh khi làm việc.

- Người viết đã sử dụng đặc điểm tương đồng về nơi sống giữa nông thôn, thị thành với sự vật được chỉ có mối quan hệ giữa vật chứa đựng (nông thôn, thị thành) với vật bị chứa đựng (những người sống ở nông thôn và thành thị).

- Cách dùng như trên ngắn gọn, tăng tính hình ảnh và hàm súc cho câu văn, nêu bật được đặc điểm của những người được nói đến.

Tìm phép hoán dụ trong những ngữ liệu dưới đây:

a.

"Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm".

(Hoàng Trung Thông)

-> Bàn tay: chỉ bộ phận con người dùng để lao động, cầm nắm, nó tượng trưng cho sức lao động, người lao động chân chính.

b.

"Một cây làm chẳng nên non

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao".

(Ca dao)

-> Một, ba: Biểu thị số lượng cụ thể, xác định, ở đây chỉ sự hợp lại của các cá thể, tập thể tạo ra sức mạnh chung.

c.

"Ngày Huế đổ máu

Chú Hà Nội về

Tình cờ chú cháu

Gặp nhau Hàng Bè".

(Tố Hữu)

-> Đổ máu: là thương tích, mất mát, hi sinh, ở đây biểu thị chiến tranh bắt đầu xảy ra.

Liệt kê mối quan hệ biểu thị trong những ngữ liệu sau:

a.

"Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm".

(Hoàng Trung Thông)

-> Biểu thị mối quan hệ giữa bộ phận với cái toàn thể.

b.

"Một cây làm chẳng nên non

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao".

(Ca dao)

-> Biểu thị mối quan hệ giữa cái cụ thể với cái trừu tượng.

c.

"Ngày Huế đổ máu

Chú Hà Nội về

Tình cờ chú cháu

Gặp nhau Hàng Bè".

(Tố Hữu)

-> Biểu thị quan hệ dấu hiệu của sự vật với sự vật.

Liệt kê các kiểu quan hệ thường được sử dụng để tạo phép hoán dụ:

- Lấy bộ phận để gọi toàn thể.

- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng.

- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.

- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

So sánh ẩn dụ và hoán dụ:

- Giống nhau: đều là những biện pháp tu từ xây dựng trên cơ sở các mối quan hệ giữa sự vật, hiện tượng.

- Khác nhau:

+ Ẩn dụ: Phép tu từ này thường dùng để hướng đến thể hiện những sự vật có đặc điểm tương đồng với nhau. Người ta hay gọi là so sánh ngầm.

+ Hoán dụ: Phép tu từ này thường dùng để hướng đến thể hiện những sự vật có đặc điểm tương cận, gần gũi với nhau.