Soạn bài Câu trần thuật đơn Ngữ văn 6 đầy đủ

Liệt kê những kiểu câu có trong đoạn văn sau:

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:

- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!

Tôi về không một chút bận tâm.

(Tô Hoài)

- Câu trần thuật:

+ "Tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài".

+ "Tôi mắng".

+ "Chú mày hôi như cú mèo thế này".

+ "Tôi về, không một chút bận tâm".

- Câu nghi vấn: "Thông ngách sang nhà ta?".

- Câu cảm thán:

+ "Hức!".

+ "Dễ nghe nhỉ!".

+ "Đào tổ nông thì cho chết!".

- Câu cầu khiến: "Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi".

Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các câu trần thuật đơn vừa tìm được:

(1) Tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.

- Chủ ngữ: "Tôi".

- Vị ngữ: "đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài".

(2) Tôi mắng.

- Chủ ngữ: "Tôi".

- Vị ngữ: "mắng".

(3) Chú mày hôi như cú mèo thế này.

- Chủ ngữ: "Chú mày".

- Vị ngữ: "hôi như cú mèo thế này".

(4) Tôi về không một chút bận tâm.

- Chủ ngữ: "Tôi".

- Vị ngữ: "về không một chút bận tâm".

Phân loại câu trần thuật vừa phân tích ở trên như sau:

- Câu do 1 cặp chủ vị tạo thành:

+ "Tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài".

+ "Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng".

+ "Tôi về không một chút bận tâm".

- Câu do 2 cặp chủ vị tạo thành: "Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được".

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lam biếc đặm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.

(Nguyễn Tuân)

Các câu trần thuật đơn trong đoạn trích là:

- Câu 1: "Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa" -> dùng để tả cảnh.

- Câu 2: "Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mõi lần giông bão, bầu trời Cô Tô bao giờ cũng trong sáng như vậy" -> dùng để nêu ý kiến nhận xét.

Nêu tác dụng của kiểu câu trần thuật đơn trong những ngữ liệu dưới đây:

a. Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân.

(Con Rồng cháu Tiên)

-> Câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.

b. Có một con ếch sống lâu trong một giếng nọ.

(Ếch ngồi đáy giếng)

-> Câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.

c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

(Vũ Trinh)

-> Câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.

Nhận xét cách giới thiệu của những đoạn văn sau:

a. Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thứ để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô.

(Thánh Gióng)

b. Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.

(Sơn Tinh, Thủy Tinh)

c. Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.

Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên về đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng […]

(Em bé thông minh)

-> Cách giới thiệu nhân vật ở cả ba ví dụ là giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ việc làm của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính.

a. Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.

(Đẽo cày giữa đường)

-> Câu văn này bên cạnh mục đích là giới thiệu nhân vật, câu văn này còn có tác dụng là kể, thuật lại việc "dốc hết vốn" để mua gỗ làm nghề đẽo cày.

b. Người kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bổ củi ở sườn núi, thấy dưới thung lũng phía xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác búa đến xem, thấy một con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất nhảy lên, vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cái răng, máu me, nhớt dãi trào ra.

(Vũ Trinh)

-> Câu đơn ngoài việc kể về nhân vật, còn có tác dụng miêu tả về nhân vật.