Tổng kết về ngữ pháp Ngữ văn 9

- Danh từ: những từ chỉ tên sự vật, hiện tượng tự nhiên.

- Động từ: Những từ chỉ hoạt động, trạng thái

- Tình từ: Những từ chỉ tính chất, đặc điểm

- Các từ loại khác: số từ, đại từ, lượng từ, chỉ từ, quan hệ từ, phó từ, trợ từ, tình thái từ, thán từ.

- Cụm danh từ là một nhóm các danh từ đi chung với nhau để làm thành một danh từ chung. Cụm danh từ có thể bao gồm từ hai đến vài danh từ. Khi mỗi danh từ đứng riêng thì mang một ý nghĩa đặc trưng nhưng khi chúng được kết hợp với nhau sẽ mang một ý nghĩa khác tuy nhiên ý nghĩa đặc trưng kia vẫn tồn tại ở một khía cạnh đủ để làm nên ý nghĩa cho một danh từ mới.

- Cụm động từ được tạo thành từ động từ kết hợp với một số từ liên quan khác. Có một số động từ cần có các từ khác đi kèm mới trọn vẹn nghĩa. Về mặt lý thuyết cụm động từ phức tạp hơn động từ nhưng chức năng trong câu hệt như động từ. Như vậy cụm động từ cũng sẽ đảm nhiệm vị ngữ trong câu.

- Cụm tính từ được kết hợp từ tính từ với các từ phổ biến như sẽ, đang, vẫn…cùng rất nhiều các từ ngữ khác.

Câu 1: Em hãy viết đoạn văn ngắn tả một em bé có sử dụng động từ, tính từ và danh từ.

Gợi ý trả lời:

Nhà tôi có hai chị em gái, tôi là chị và tôi có một đứa em gái tên là Hà, em tôi vô cùng đáng yêu và dễ thương, em gái em năm nay cũng vừa tròn mười hai tháng tuổi. Bé Hà có thân hình bụ bẫm, khuôn mặt bầu bĩnh trông rất dễ thương. Bé đang tuổi tập nói, tập đi nên bé hoạt động suốt ngày, nhất là hai bàn tay, thấy vật gì cũng cầm nhưng chỉ một lát là vứt ngay. Bé đi chưa vững, bước đi chập chững trông thật đáng yêu. Mẹ em đứng cách bé khoảng hai mét vỗ tay gọi bé đến. Đôi chân non nớt của bé tập đi từng bước. Đến gần mẹ, bé cười toe toét sà vào lòng mẹ như sợ ngã. Đôi tay của bé mũm mĩm nổi những đường ngấn. Mẹ đỡ vội, bồng lên hôn hít, cưng nựng, bé cười nắc nẻ, sung sướng. Bé đang tập nói, nên rất thích nói nhưng nói chưa được nhiều. Bé bập bẹ những tiếng nhỏ “ba...ba...”, “mẹ... mẹ” nghe thật vui tai. Bé Hà rất thích chơi búp bê, nhưng chơi một lúc rồi bé cũng chán. Bé thích tắm, vì ngồi vào thau nước là em lấy tay đập làm nước bắn tung tóe, rồi mắt nhắm, miệng cười để lộ hai chiếc răng mới nhú ra trông thật dễ thương.

- Danh từ là: bé Hà.

- Động từ là: đi, tập nói, cười, mắt nhắm.

- Tính từ là: bầu bĩnh, dễ thương, sung sướng.

Câu 2: Em hãy đọc đoạn văn dưới đây và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Lúc bấy giờ trời đầy mù từ ngoài biển bay vào. Lác đác mấy hạt mưa. Tôi rúc vào bánh xích một chiếc xe tăng để tránh mưa, đang lúi húi thay phim, lúc ngẩng lên thấy một chuyện hơi lạ: một chiếc thuyền lưới vó mà tôi đoán là trong nhóm đánh cá ban nãy đang chèo thẳng vào trước mặt tôi.

Có lẽ suốt một đời cầm máy ảnh chưa bao giờ tôi được thấy một cảnh đắt trời cho như vậy: trước mặt tôi là một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ. Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu trời mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào.

a. Xác định từ loại danh từ, động từ, tính từ trong đoạn văn trên?

b. Xác định các cụm từ có trong đoạn trích trên.

Gợi ý trả lời:

a. Xác định từ loại danh, động, tính từ trong đoạn văn trên là:

- Danh từ: Trời, biển, mưa, bánh xích, xe tăng, phim, chiếc thuyền, lưới vó, nhóm, mặt, máy ảnh, bức tranh, danh họa, mũi thuyền, bầy trời, sữa, mặt trời, màu.

- Động từ: Bay, rúc, tránh, thay, ngẩng lên, chèo, cho, in, pha, chiếu, lúi húi, đoán.

- Tính từ: Lác đác, mù, lạ, thẳng, đắt, cổ, lòe nhờ, mù, trắng, hồng hồng.

b. Xác định các cụm từ có trong đoạn trích trên là:

- Cụm danh từ: Mấy hạt mưa; một chiếc xe tăng, một chuyện hơi lạ, một chiếc thuyền lưới vó, nhóm đánh cá, một đời cầm máy ảnh, một cảnh đắt trời cho, một bức tranh mực tàu, một danh họa thời cổ, một nét mơ hồ.

- Cụm động từ: Pha đôi chút màu hồng hồng, chèo thẳng vào trước mặt tôi, rúc vào bánh xích.

- Cụm tính từ: Mù trắng như sữa.

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Hệ thống hoá kiến thức về các từ loại và cụm từ.

- Rèn kĩ năng tổng hợp kiến thức về từ loại.

- Nhận biết và sử dụng thành thạo các từ loại đã học.