Chiếc lược ngà Ngữ văn 9

- Nguyễn Quang Sáng sinh năm 1932, quê ở An Giang.

- Ông là nhà văn quân đội trưởng thành trong quân ngũ từ 2 cuộc kháng chiến của dân tộc

- Từ sau 1954 tập kết ra Bắc, viết văn.

- Đề tài: Thường viết về cuộc sống và con người Nam Bộ

- Viết năm 1966 khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ được đưa vào tập truyện cùng tên. Văn bản trong SGK là đoạn trích phần giữa truyện.

- Thể loại: Truyện ngắn.

- Bố cục: Gồm 2 phần

+ Cuộc gặp gỡ sau tám năm của cha con ông Sáu.

+ Tình cha con sâu nặng- Hình ảnh chiếc lược ngà.

- Ngôi thứ nhất,đặt vào nhân vật anh Ba.

- Tác dụng: tạo được 1 giọng điệu kể chuyên thủ thỉ gợi cảm giác chân thực gần gũi → tăng độ tin cậy và tính trữ tình của câu truyện.

- Cuộc gặp gỡ của 2 cha con ông Sáu sau 8 năm xa cách nhưng trớ trêu là bé Thu ko chịu nhận cha, đến lúc em nhận và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì lại phảii chia tay (đây là tình huống cơ bản của truyện)

- Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình thương yêu và mong nhhớ đứa con vào việc làm cây lược ngà để tặng con nhưng chưa kịp tặng thì ông đã hi sinh

⇒ Tình phụ tử sâu sắc của hai cha con ông Sáu.

- Thái độ và hành động của bé Thu trước khi nhận ông Sáu là cha:

+ Nghe gọi: con bé giật mình, tròn xoe mắt nhìn → Nó ngơ ngác, lạnh lùng.

+ Thấy lạ: mặt nó bỗng tái đi, vụt chạy và kêu thét: "má, má".

+ Mắt mở to không chớp → biểu lộ sự ngạc nhiên, cảnh giác.

⇒ Cử chỉ nhanh, mạnh, biểu lộ ý định cầu cứu ⇒ Lo lắng, sợ hãi

- Ba ngày ông Sáu ở nhà càng muốn gần con thì con lại tỏ ra lạnh nhạt:

+ Nói trống không.

+ Hất miếng trứng cá ra khỏi bát cơm.

+ Bỏ sang nhà ngoại khi bị ông Sáu đánh

⇒ Kiên quyết không nhận cha, cự tuyệt 1 cách quyết liệt.

- Không phải là đứa bé hư vì bé Thu không chấp nhận một người khác với cha mình trong tấm ảnh =>Chứng tỏ tình cảm thương yêu của Thu với cha.

- Cái nhìn không ngơ ngác, không lạnh lùng ,nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa

⇒ Tâm lí thăng bằng, không còn lo lắng sợ hãi nữa.

- Nó bỗng kêu thét lên : “Ba..a..ba..a”, nhanh như sóc, nó thót lên và dang tay ôm chặt lấy cổ ba nó, nói trong tiếng khóc.

- Nó hôn ba nó…

- Ôm chầm lấy ba nó, mếu máo…

⇒ Tình yêu nỗi nhớ, niềm ân hận, nuối tiếc của bé Thu bị dồn nén lâu nay bùng ra mạnh mẽ, hối hả ,cuống quýt, mãnh liệt ào ạt. Nhà văn miêu tả dáng vẻ, lời nói cử chỉ. để bộc lộ nội tâm kết hợp bình luận về nhân vật => Bé Thu: hồn nhiên chân thật trong tình cảm, mãnh liệt trong tình yêu thương.

- Từ tám năm nay ông chưa một lần gặp mặt đứa con gái đầu lòng mà ông vô cùng thương nhớ.

- Vừa gặp con:

+ ông gọi “Thu! con.”, vừa bước, vừa khom người đưa tay chờ đón con.

⇒ ông rất vui và tin đứa con sẽ chạy ào đến với mình.

+ Bị con từ chối tình cảm ông đứng sững, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại, hai tay buông xuống như bị gãy->Buồn bã ,thất vọng.

+ Trong bữa cơm: ông Sáu nhìn con, khe khẽ lắc đầu cười. Khi con hất miếng trứng cá, anh vung tay đánh, hét lên.

⇒ Tình yêu thương của người cha trở nên bất lực.Ông buồn vì tình yêu thương của người cha chưa được con đền đáp.

- Trước khi ông sáu trở lại chiến trường:

+ Trước khi đi ông chỉ dám nhìn con trìu mến lẫn buồn rầu, chào con " ba đi nghe con"-> Sự lưu luyến xen nỗi tiếc nuối, ân hận vì lỡ đánh con.

+ Khi bé thu bất ngờ nhận cha: ông Sáu một tay ôm con ,một tay lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con.

⇒ Đó là đôi mắt giàu tình yêu thương và độ lượng, đó là nước mắt sung sướng, hạnh phúc của người cha cảm nhận được tình ruột thịt từ con mình.

- Ở chiến khu: ân hận vì đã đánh con, tự mình làm chiếc lược ngà: tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc , tẩn mẩn khắc từng nét “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Lúc sắp qua đời móc cây lược, nhìn bác Ba hồi lâu.

- Cây lược trở thành kỉ vật thiêng liêng mà người cha để lại cho con. ông luôn nhớ con, giữ lời hứa với con.

⇒ Ông Sáu là người cha có tình yêu thương con sâu nặng.

- Là câu huyện cảm động về tình cha con sâu nặng.

- "Chiếc lược ngà" cho ta hiểu thêm về những mất mát to lớn của chiến tranh mà nội dung ta đã trải qua trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

- Tạo tình huống truyện éo le.

- Có cốt truyện mang yếu tố bất ngờ.

- Lựa chọn người kể chuyện là bạn ônng Sáu (ngôi thứ nhất) chứng kiến toàn bộ câu chuyện, thấu hiểu cảnh ngộ và tâm trạng của nhân vật trong truyện.

- Cách kể tự nhiên, giản dị, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt.

Câu 1. Giải thích nhan đề: “Chiếc lược ngà”?

Gợi ý làm bài:

Truyện được đặt tên là “Chiếc lược ngà” bởi lẽ chiếc lược ngà là chiếc cầu nối, là biểu hiện thiêng liêng của tình cha con, là kỉ vật cuối cùng ông Sáu để lại cho con. Nó làm dịu đi nỗi ân hận, chứa đựng tình yêu vô bờ của người cha.

Câu 2. Đặc sắc về nghệ thuật truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.

Gợi ý làm bài:

- Xây dựng được tình huống truyện éo le mà đọc đáo.

- Ngòi bút phân tích tâm lí nhân vật.

- Lối kể chuyện tự nhiên, giàu cảm xúc.

- Sáng tạo được những hình ảnh giản dị mà giàu sức gợi.

Qua bài học các em cần nắm một số nội dung chính sau:

- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một đoạn truyện “Chiếc lược ngà”.

- Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.

- Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện. miêu tả tâm lí nhân vật.