Chương trình địa phương (Tiếng Việt) Ngữ văn 9

- Liệt kê được những phương ngữ mà địa phương em đang sử dụng hoặc một phương ngữ mà em biết.

- Phân biệt được từ ngữ địa phương và từ toàn dân.

- Chỉ ra được những từ ngữ địa phương trong những văn bản đã học theo sự hướng dẫn của thầy/ cô giáo.

Câu 1: Em hãy sưu tầm một số ngữ liệu về ca dao có sử dụng từ ngữ địa phương.

Gợi ý trả lời:

"Đường vô xứ Nghệ quanh quanh

Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ".

(Ca dao)

"Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát, 

Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng, cũng bát ngát mênh mông".

(Ca dao)

"Tay bưng đĩa muối mà lầm

Vừa đi vừa húp té ầm xuống mương".

(Ca dao)

"Ngó lên Hòn Kẽm Đá Dừng

Thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi".

(Ca dao)

"Tay bưng dĩa muối dĩa gừng

Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau".

(Ca dao)

Câu 2: Em hãy viết một đoạn văn có sử dụng từ ngữ địa phương.

Gợi ý trả lời:

Mùa thu bao giờ cũng đẹp, thời tiết mùa thu luôn nhẹ nhàng, tạo cho con người ta một cảm giác vô cùng thoải mái. Khi nhìn thấy những chiếc lá vàng bên thềm rơi xào xạc, chợt nhận ra thu đang thỏ thẻ trở về. Cái ngày này năm ngoái vẫn mưa tuôn dữ dội, nắng hè vẫn làm cho những chú ve kêu râm ran, năm nay thời tiết trái chiều như đang dóng lên hồi chuông cảnh báo mùa mưa lũ bất thường. Mấy cô cậu chuồn chuồn cứ ve vẩy giữa sân trường đòi được du lịch một chuyến giữa ban trưa đây chăng, còn ông mặt trời thì lờ đờ gửi chùm nắng nhạt cho nhân gian, bắp đã chín vàng.

Câu 3: Em hãy chỉ ra những từ ngữ địa phương trong đoạn văn sau:

Lũ chúng tôi hồi hội vô cùng khi biết hôm nay là ngày báo điểm thi học kì. Đề thi lần này tương đối khó và nó có ảnh hưởng khá nhiều đến việc xét danh hiệu học sinh và xét tuyển đại học của chúng tôi. Những đứa trúng tủ thì ung dung khoan khoái, còn những đứa lệch tủ thì bồn chồn day dứt. Tôi không có nhiều tâm trạng để lo cho điểm số lần này vì má tôi đang ốm nặng và đang nằm viện. Dạo gần đây, sức khỏe má khá yếu, tôi và chị thường xuyên thay phiên nhau chăm sóc má và thu dọn chuyện nhà cửa, chăm sóc đàn heo. Đang suy nghĩ mông lung về những câu chuyện trong gia đình, chợt tiếng thằng Phát bảo tôi:

- Mày kì này được 7 điểm, cầm chắc học sinh tiên tiến rồi nhé!

Tôi vui mừng khôn xiết, cứ nghĩ pha lệch tủ này tôi sẽ trượt danh hiệu rồi. Thế là tôi đã đạt được mục tiêu đặt ra ở kì học này, tôi chỉ mong nhanh chóng hết giờ để chạy ngay đến chỗ má khoe với má để nhìn má phấn chấn hơn. Nhìn thấy nụ cười tươi trên khuôn mặt má, tôi mới nhận ra rằng, đôi lúc hạnh phúc đến từ những thứ thật đơn giản và mộc mạc không phải ở đâu xa.

Gợi ý trả lời:

- Từ ngữ địa phương được sử dụng trong đoạn văn: "Má, heo".

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Hiểu được sự phong phú của các phương ngữ trên các vùng miền, đất nước.

- Có ý thức sử dụng từ ngữ địa phương trong những văn cảnh cho phù hợp.

- Rèn kỹ năng giải thích ý nghĩa của từ ngữ địa phương và phân tích giá trị của nó trong văn