Luyện tập tóm tắt văn bản tự sự Ngữ văn 9

- Trong cuộc sống không phải lúc nào ta cũng có đủ thời gian điều kiện để trực tiếp xem phim, đọc các tác phẩm văn học vì vậy việc tóm tắt văn bản là nhu cầu cần thiết. Tóm tắt để ng đọc người nghe dễ nhớ, dễ thuộc nội dung chính của văn bản, làm nổi bật sự việc chính, nhân vật chính dễ dàng hơn.

- Các bước tóm tắt văn bản tự sự:

+ Đọc kỹ, nắm chắc chủ đề tác phẩm.

+ Xác định nội dung chính.

+ Sắp xếp nội dung chính theo trình tự hợp lý.

+ Tóm tắt lại bằng lời văn của mình.

- Những yêu cầu đối với văn bản tóm tắt:

+ Thể hiện được mục đích và yêu cầu tóm tắt.

+ Thể hiện được tính khách quan; không thêm bớt chi tiết, sự việc so với văn bản được tóm tắt; không bình luận gì thêm trong khi tóm tắt.

+ Thể hiện được tính chỉnh thể của văn bản được tóm tắt, trong đó cân đối số trang, số dòng dành cho sự việc chính, những sự kiện tiêu biểu một cách hợp lí.

- Tóm tắt lại truyện "Sơn Tinh, Thủy Tinh":

Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua Hùng muốn kén cho nàng một người chồng xứng đáng. Đến cầu hôn có hai vị thần tài giỏi ngang nhau, đều xứng làm rể Vua Hùng. Một người là Sơn Tinh - chúa vùng non cao. Một người là Thuỷ Tinh - chúa vùng nước thẳm. Để lựa chọn được chàng rể xứng đáng, Vua Hùng bèn đặt ra điều kiện: "Ngày mai ai mang lễ vật gồm: Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng, voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi đến trước thi ta sẽ gả con gái cho".

Hôm sau, Sơn Tinh mang lễ vật đến truớc, cưới được Mị Nương. Thuỷ Tinh đến sau, không lấy được vợ, đùng đùng nồi giận, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa gọi gió, dâng nước sông lên cuồn cuộn làm cho thành Phong Châu ngập chìm trong nuớc. Sơn Tinh không hề nao núng. Thần dùng phép bốc từng quả đồi, dời tùng dãy núi, đắp thành dựng luỹ, ngăn chặn dòng lũ. Hai bên đánh nhau kịch liệt. Cuối cùng Thuỷ Tinh đuối sức phải chịu thua. Từ đó, oán nặng thù sâu, hàng năm Thủy Tinh vẫn làm mưa gió, bão lụt, dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng năm nào cũng mang thất bại trở về.

- Tóm tắt một văn bản tự sự là cách làm giúp người đọc và người nghe nắm được nội dung chính của văn bản đó. Văn bản tóm tắt phải nêu được một cách ngắn gọn nhưng đầy đủ các nhân vật và sự việc chính, phù hợp với văn bản được tóm tắt.

Câu 1: Em hãy tóm tắt một câu chuyện cổ tích mà em thích.

Gợi ý trả lời:

Ngày xưa, có đôi vợ chồng già hiếm muộn, phải đi ở cho nhà phú ông. Một hôm bà vợ vào rừng hái củi, uống nước trong cái sọ dừa, về nhà có mang, ít lâu sau sinh ra một đứa bé kì dị, không chân không tay, tròn như một quả dừa. Thấy đứa bé biết nói, bà giữ lại nuôi và đặt luôn tên là Sọ Dừa. Thương mẹ vất vả, Sọ Dừa nhận chăn đàn bò nhà phú ông. Cậu chăn bò rất giỏi, con nào cũng béo mượt. Ba cô con gái nhà phú ông thay nhau đưa cơm cho Sọ Dừa. Hai cô chị kênh kiệu thường hắt hủi, chỉ có cô út đối đãi với cậu tử tế.

Phát hiện ra vẻ đẹp bên trong cái vẻ kì dị của Sọ Dừa, cô út đem lòng thương yêu. Sọ Dừa nhờ mẹ đến nhà phú ông hỏi vợ. Phú ông thách cưới thật to nhưng thấy Sọ Dừa mang đủ đồ thách cưới đến, đành phải gả cô út cho chàng. Ngày cưới, Sọ Dừa hiện nguyên hình là một chàng trai trẻ đẹp khiến hai cô chị vô cùng ghen tức. Nhờ chăm chỉ đèn sách, Sọ Dừa thi đỗ trạng nguyên và được nhà vua cử đi, sứ nước ngoài. Trước khi đi, chàng đưa cho vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà để đề phòng tai hoạ.

Sọ Dừa đi vắng, hai người chị tìm cách hãm hại cô út, đẩy cô xuống biển hòng cướp chồng em. Nhờ có các đồ vật chồng đưa cho, cô út thoát chết, được chồng cứu trên đường đi sứ về. Hai vợ chồng đoàn tụ. Hai cô chị xấu hổ bỏ nhà đi biệt tích.

Câu 2: Để tóm tắt truyện "An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy" chúng ta cần nắm những sự kiện nào?

Gợi ý trả lời:

- Có thể tóm tắt truyện "An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy" theo hai cách:

+ Dựa vào cốt truyện:

• Xây thành Cổ Loa.
• Nỏ thần thần kì.
• Quân Tản Đà tấn công.
• Mị Châu bị vua cha chém và hóa thành ngọc.

+ Dựa vào nhân vật:

• Nhân vật An Dương Vương.
• Nhân vật Mị Châu.

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Nắm được các tình huống và cách thức tóm tắt một văn bản tự sự.

- Phân biệt sự khác nhau giữa tóm tắt khái quát và tóm tắt chi tiết.

- Tóm tắt văn bản tự sự phù hợp với yêu cầu sử dụng.