Tìm hiểu chung về văn miêu tả Ngữ văn 6

- Khái niệm: Văn miêu tả là loại văn nhằm giúp người đọc, người nghe hình dung những đặc điểm, tính chất nổi bật của sự vật, sự việc, con người, phong cảnh,… làm cho những cái đó như hiện lên trước mắt người đọc, người nghe. Trong văn miêu tả, năng lực quan sát của người viết, người nói thường được bộc lộ rõ nhất.

-  Phân loại: 

+ Văn tả cảnh.

+ Văn tả người.

- Yêu cầu khi miêu tả:

+ Tả cảnh phải bám vào một số nét thực của đời sống. Ví dụ khi tả một phiên chợ trong tưởng tượng của em cần dựa trên những đặc điểm thường xảy ra của cảnh đó làm cơ sở tưởng tượng như: không khí của cảnh, số lượng người với những lứa tuổi tầng lớp nào? chợ diễn ra ở địa điểm nào? Thời tiết khí hậu ra sao? Những cơ sở đó là thực tế để tưởng tượng theo ý định của mình.

+ Tả người trong tưởng tưởng: nhân vật thường là những người có đặc điểm khác biệt với người thường như các nhân vật ông Tiên, ông Bụt trong cổ tích hay một người anh hùng trong truyền thuyết. Cần dựa vào đặc điểm có tính bản chất để tưởng tượng những nét ngoại hình cho phù hợp, tạo sự hấp dẫn.

Câu 1: Hãy tìm những nét nối bật của cảnh vật được miêu tả trong đoạn văn sau. Dựa vào nét nổi bật để đặt tên cho đoạn văn:

Em rất thích được đi biển ngắm bình minh và hoàng hôn. Cha mẹ em hứa nếu như kì này em được học sinh giỏi thì sẽ được đi biển Sầm Sơn. Và cuối cùng em cũng được đi đến đó. Cảnh biển Sầm Sơn thật đẹp. Bầu trời cao, trong xanh không một gợn mây. Ông mặt trời tỏa ánh nắng chói chang xuống khắp nơi. Bãi cát vàng trong nắng càng trở nên lấp lánh, trông tuyệt đẹp. Nước biển xanh và trong. Đứng gần biển em có thể nhìn thấy từng đợt sóng đánh vào bờ. Nhìn ra xa phía chân trời, bầu trời và biển như hòa vào làm một. Gió biển lồng lộng, cùng với tiếng sóng vỗ nghe thật vui tai. Bên cạnh bãi biển, núi Trường Lệ - một địa danh khá nổi tiếng ở đây, đứng sừng sững chạy dài theo mép nước. Phía nam dãy Trường Lệ còn có bãi tắm Tiên Ẩn, một thung lũng nhỏ với cảnh quan gần như nguyên sơ. Cuối bãi là đền Độc Cước cổ kính uy nghi, tọa lạc trên một hòn núi đá. Tất cả đều tuyệt đẹp như những bức ảnh mà em đã được xem trên mạng khi tìm hiểu về Sầm Sơn.

Gợi ý trả lời:

- Những nét nối bật của cảnh vật được miêu tả trong đoạn văn là:

+ "Bầu trời cao, trong xanh không một gợn mây. Ông mặt trời tỏa ánh nắng chói chang xuống khắp nơi".

+ "Bãi cát vàng trong nắng càng trở nên lấp lánh, trông tuyệt đẹp. Nước biển xanh và trong".

- Đặt tên cho đoạn văn: Biển Sầm Sơn thật đẹp.

Câu 2: Em hãy viết đoạn văn miêu tả về người mà em yêu quý.

Gợi ý trả lời:

Từ khi được sinh ra mẹ là người luôn bên cạnh và chăm sóc em nhiều nhất, em rất thương mẹ của em vì mẹ phải tần tảo ngày đêm lo cho em ăn học. Năm nay, mẹ em bốn mươi tuổi. Với thân hình mảnh mai, thon thả đã tôn thêm vẻ đẹp sang trọng của người mẹ hiền từ. Mái tóc đen óng mượt mà dài ngang lưng được mẹ thắt lên gọn gàng. Đôi mắt mẹ đen láy luôn nhìn em với ánh mắt trìu mến thương yêu. Khuôn mặt mẹ hình trái xoan với làn da trắng. Đôi môi thắm hồng nằm dưới chiếc mũi cao thanh tú càng nhìn càng thấy đẹp. Khi cười, nhìn mẹ tươi như đóa hoa hồng vừa nở ban mai. Đôi bàn tay mẹ rám nắng các ngón tay gầy gầy xương xương vì mẹ phải tảo tần để nuôi nấng, dìu dắt em từ thuở em vừa lọt lòng. Mẹ làm nghề nông nhưng mẹ may và thêu rất đẹp. Đặc biệt mẹ may bộ đồ trông thật duyên dáng, sang trọng. Và em rất yêu quý mẹ của em.

Câu 3: Em hãy viết bài văn tả không khí ngày Tết ở quê em.

Gợi ý trả lời:

Có lẽ những ngày giáp Tết đối với rất nhiều đứa trẻ xóm chợ là những ngày mà chúng tìm thấy niềm vui và sự thích thú. Nhưng những ngày Tết lại là điều mà chúng mong đợi hơn bao giờ hết. Ngày Tết quê em thực sự ý nghĩa và là điều đáng nhớ để bắt đầu một năm mới.

Khí trời khi xuân về bỗng tươi đầy sức sống với những cánh mai vàng thanh khiết khắp nơi nơi. Hoa mai mang xuân về với vạn vật. Đối với mọi nhà, không khí tràn ngập niềm vui sum họp sẽ đầy đủ ý nghĩa hơn khi trong nhà có một chậu mai vàng.

Quả thật, hoa mai tượng trưng cho rất nhiều ý nghĩa đẹp: là hoa không thể thiếu mỗi khi Tết đến, xuân về ở miền Trung quê tôi. Nhà tôi cũng vậy, trước Tết vài ngày, bố mẹ tôi đã mua một chậu mai thật đẹp để chưng tết. Từ góc phòng khách, cây mai trông thật rực rỡ.

Những cành cây bên đường bắt đầu đâm những chồi non đang hãnh diện khoe cùng gió xuân. Thỉnh thoảng lại có một vài con chim ém lứt qua giữa khoảng trời. Con sông chảy quanh làng vẫn thầm lặng hy sinh như người mẹ nuôi nấng những đứa con của mình, cần mẫn chở nước về dự trữ cho cánh đồng để bà con nông dân yên tâm ăn Tết.

Còn nhớ, mới đây thôi, vào những ngày mùa đông giá lạnh, cây mai kiên cường chống chọi với thời tiết khắc nghiệt. Lúc này, mai phủ lên mình những chiếc lá màu xanh đạm, thon dài, mép có răng cưa khi mà tết sắp đến, tôi thường giúp gia đình ngắt lá giúp mai để cởi bỏ những chiếc lá cũ. Và lúc này trông mai thật khẳng khiu, tội nghiệp. Toàn thân nó trơ ra những xương, co ro trong giá lạnh. Thế nhưng, chỉ sau vài ngày, mai đã bắt đầu nhú lên những chiếc nụ xinh xắn, no tròn xanh biếc, đầu nụ cuộn chặt vào nhau. Nhìn những nụ bé xinh, tôi có cảm tưởng như nàng tiên xuân đã nhẹ nhàng êm ái những đặt những hạt ngọc bích lên tô điểm cho mai, chuẩn bị cho một mùa xuân ấm áp, vui tươi.

(Sưu tầm)

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Nắm được những hiểu biết chung về văn miêu tả trước khi đi sâu vào một số thao tác chính nhằm tạo lập văn bản này.

- Nhận diện trước những đoạn văn, bài văn miêu tả.

- Biết viết đoạn văn, bài văn miêu tả.