Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử Ngữ văn 6

- Văn bản tìm hiểu theo những nội dung chính như sau:

+ Khái quát về cây cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử.

+ Cầu Long Biên qua một thế kỉ đau thương và anh dũng của đất nước và nhân dân Việt Nam.

+ Cầu Long Biên trong tương lai.

- Văn bản "Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử" thuộc kiểu văn bản nhật dụng.

- Cầu Long Biên bắc qua sông Hồng.

- Khởi công 1898 - 4 năm sau hoàn thành.

- Kiến trúc sư người Pháp thiết kế.

=> Cách giới thiệu ngắn gọn, khái quát đầy đủ, thuyết phục. Hình ảnh nhân hoá trở thành nhan đề rất phù hợp với nội dung của bài viết.

a. Cầu Long Biên thời Pháp thuộc:

- Cầu Long Biên mang tên toàn quyền Pháp Đu-me. Cái tên gợi nhắc một thời thực dân nô lệ, áp bức và bất công. Nó biểu thị quyền lực thống trị của thực dân Pháp ở Việt Nam.

- Cây cầu phục vụ cho việc khai thác kinh tế của thực dân Pháp ở Việt Nam.

- Nó được xây dựng không chỉ bằng mồ hôi mà còn bằng cả xương máu của bao con người.

- Tác giả đã cho người đọc cảm nhận được một cây cầu độc đáo về cách xây dựng, đặc sắc về lịch sử qua hình ảnh so sánh cây cầu như một dải lụa uốn lượn, vắt ngang sông Hồng gây cho người đọc bất ngờ lí thú vì sức mạnh của kĩ thuật cầu sắt sự tiến bộ của công nghệ làm cầu, lần đầu tiên được áp dụng ở Việt Nam. Ngoài ra còn gợi nhớ đến không khí lịch sử, xã hội, bày tỏ tình cảm của người viết khi nhắc nhớ lại những cảnh ăn ở khổ cực của dân phu Việt Nam và cảnh đối xử tàn nhẫn của Pháp, khiến hàng nghìn người Việt Nam bị chết trong quá trình làm cầu.

=> Như vậy cầu Long Biên là chứng nhân sống động, ghi lại phần nào giai đoạn lịch sử đau thương của nhân dân Việt Nam.

b. Cầu Long Biên từ Cách mạng tháng Tám đến nay:

- Việc đổi tên này có ý nghĩa rất quan trọng nó chứng tỏ ý thức chủ quyền, độc lập của dân tộc. Long Biên là tên một hồ bên làng Bắc Sông Hương nơi cây cầu bắc qua.

- Tác giả tả cụ thể về cây cầu để người đọc hình dung tường tận về cây cầu hơn.

- Việc trích dẫn bài thơ, bản nhạc chứng minh thêm tính nhân chứng lịch sử của cây cầu, tăng ý vị trữ tình của bài viết. Cầu Long Biên đã trở thành kỉ niệm mang tính chất cá nhân của mỗi mgười dân, mỗi cán bộ, chiến sĩ, mỗi học sinh khi cắp sách đến trường.

- Đoạn văn hồi tưởng cây cầu thời chống Mĩ thật hùng tráng trong mưa bom, bão đạn của giặc mĩ, cây cầu đổ gục bị thương tơi tả... quân dân thủ đô Hà Nội anh hùng viết bản hùng ca.

- So với thời chống Pháp, thời chống Mĩ ác liệt hùng vĩ hơn, hoành tráng hơn, đau thương và anh dũng. Tất cả dều gắn với cây cầu lịch sử.

- Đoạn văn tả cảnh và cảm xúc của người viết đứng trên cây cầu vào những ngày nước lên muốn ca ngợi tính nhân chứng lịch sử của cây cầu ở phương diện khác - phương diện chống chọi lại thiên nhiên, bão lũ.

=> Tác giả thầm cảm ơn cây cầu đã bền bỉ dẻo dai, vững chắc vượt lên và chiến thắng thuỷ thần hung bạo, cảm ơn nhân dân Hà Nội đã bảo vệ cây cầu.

- Bắc qua sông Hồng có cầu Thăng Long, cầu Chương Dương, nhân chứng cho thời kì đổi mới nhanh chóng của đất nước.

- Ý tưởng nối nhịp cầu vô hình nơi du khách, là một ý tưởng đẹp, mới và rất nhân văn, nhân bản. Với ý tưởng này cầu Long Biên còn sống lâu, sẽ trẻ lại, sẽ thành điểm dừng chân du lịch khá lí thú với du khách năm Châu.

=> Cầu Long Biên là chứng nhân cho tình yêu của mọi người đối với Việt Nam. Là nhịp cầu hoà bình và thân thiện. Là tình yêu bền chặt trong tâm hồn tác giả.

- Về nội dung: 

+ Cầu Long Biên là nhân chứng duy nhất còn lại chứng kiến những cuộc đấu tranh hào hùng của nhân dân Hà Nội.

+ Cầu Long Biên đến mãi tận bây giờ vẫn là một chứng nhân lịch sử không riêng gì Hà Nội mà còn của cả dân tộc Việt Nam.

- Về nghệ thuật:

+ Sử dụng thành công phép nhân hóa.

+ Lối viết giàu cảm xúc bắt nguồn từ những hiểu biết và kỉ niệm về cầu đã tạo nên sức hấp dẫn cho bài văn.

Câu 1: Theo em, tại sao tác giả không nói cầu Long Biên là "chứng tích" mà lại nói là "chứng nhân"?

Gợi ý trả lời:

- Bằng những dẫn chứng cụ thể và lập luận chặt chẽ, sử dụng ngôn từ phù hợp, dùng từ "chứng nhân" sẽ phù hợp với một cây cầu gắn với lịch sử của dân tộc. Cả thông tin và cảm nhận ấy giúp ta hiểu biết và mến yêu, dù mới chỉ là bước đầu về cây cầu Long Biên với tư cách là một chứng nhân lịch sử. "Chứng nhân" và "chứng tích" khác nhau chính là ở chỗ ấy, ở chỗ là cây cầu đã đi vào lịch sử "đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội" thân yêu, đã thân thiết với trái tim hàng chục triệu người từ Nam đến Bắc.

=> Bằng cách sử dụng cụm từ "chứng nhân" tác giả đã giúp người đọc cảm nhận một cách đầy đủ với cây cầu mang ý nghĩa lịch sử dân tộc. Bài văn còn được viết theo thể loại bút kí, từ nhận xét khái quát, nó lần theo dấu vết thời gian, và cuối cùng đọng lại với cảm nghĩ bắc cầu, không phải một thứ cây cầu "dải yếm" cho những cặp tình nhân trong ca dao thuở trước mà cho mọi du khách các phương trời gần lại với đất nước Việt Nam.

Câu 2: Em hãy viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của bản thân về văn bản "Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử".

Gợi ý trả lời:

Qua văn bản "Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử" tác giả muốn mang đến cho người đọc những hiểu biết về cây cầu đã mang lại dấu ấn đấu tranh chống thực dân Pháp của cra dân tộc Việt Nam. Bây giờ cầu Long Biên đã rút về vị trí khiêm nhường. Ngang sông Hồng đã có cầu Thăng Long, cầu Chương Dương sừng sững. Rồi sẽ còn có những chiếc cầu khác hiện đại hơn nữa vượt sông Hồng. Nhưng tôi vẫn thường đưa những đoàn khách du lịch nước ngoài đến thăm cầu Long Biên. Họ trầm ngâm nện từng bước chân xuống mặt cầu. Họ đứng ỏ nhiều góc độ, ghi lại hình ảnh chiếc cầu lịch sử. Còn tôi, cố gắng truyền tình yêu cây cầu của mình vào trái tim họ, đặng bắc một nhịp cầu vô hình nơi du khách để du khách ngày càng xích lại gần với đất nước Việt Nam. Lịch sử và hình ảnh quen thuộc, thân thương của cầu Long Biên không chỉ làm cho bao thế hệ người Việt Nam xúc động mà còn làm cho khách du lịch nước ngoài trầm ngâm suy nghĩ. Giữa ta và họ ít nhiều vẫn còn khoảng cách nhưng chính cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng đã góp phần rút ngắn khoảng cách ấy. Từ một chiếc cầu bằng sắt nối đôi bờ sông Hồng, tác giả đã gợi cho ta nghĩ đến một “nhịp cầu vô hình” nối những trái tim nhân loại.

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Hiểu được ý nghĩa cầu Long Biên.

- Bước đầu nắm vững khái niệm văn bản nhật dụng, ý nghĩa việc học tập loại văn bản đó.

- Rèn luyện kĩ năng viết câu đúng ngữ pháp, kết hợp đã kể và kể trong bài văn kể chuyện hoặc miêu tả.