Bức thư của thủ lĩnh da đỏ Ngữ văn 6

- Thể loại của văn bản "Bức thư của thủ lĩnh da đỏ": thư từ - chính luận - trữ tình.

- Bố cục văn bản tìm hiểu theo hai nội dung như sau:

+ Thái độ của con người với thiên nhiên.

+ Vai trò của thiên nhiên.

a. Người da đỏ:

- Thái độ tình cảm và cách ứng xử rất rõ ràng bởi đó là quan hệ của họ, là mảnh đất bao đời gắn với nòi giống và sâu trong nguồn cội là tinh yêu tha thiết, máu thịt của người da đỏ đối với đất nước, quê hương.

- Đất là thiêng, đất là bà mẹ.

- Chúng tôi không thể nào quên được mảnh đất tươi đẹp này.

- Chúng tôi là một phần tử của mẹ và mẹ cũng là một phần của chúng tôi.

- Hoa là chị, là em... vũng nước, mõm đá, chú ngựa con... tất cả đều chung một gia đình.

- Dòng sông, con suối là máu của tổ tiên, là anh em,...

- Tiếng thì thầm của dòng nước là tiếng nói của cha ông.

- Không khí là quí giá...

- Đất đai giàu có được là do nhiều mạng sống bồi đắp nên.

- Đất là mẹ.

- Cách nói nhắc đi nhắc, nhắc lại trùng điệp để nhấn mạnh, khắc sâu tạo ấn tượng.

=> Quan hệ gắn bó, biết ơn, hài hoà, thân yêu, thiêng liêng mà gần gũi... như trong một gia đình, như với người anh, chị em ruột thịt, như với bà mẹ hiền minh, vĩ đại.

b. Người da trắng:

- Muốn dùng tiền bạc, đô la để mua đất.

- Khi chết, thường quên đi đất nước họ sinh ra.

- Không hiểu cách sống của người da đỏ.

- Kẻ xa lạ, trong đêm tối, họ lấy đi từ lòng đất những gì họ cần.

- Kẻ thù, kẻ chinh phục, lấn tới.

- Đối xử với đất và anh em bầu trời như những vật mua được, tước đoạt được và bán đi như những con cừu và những hạt kim cương.

- Thèm khát ngấu nghiến đất đai, để lại đằng sau những bãi hoang mạc.

- Xoá bỏ cuộc sông yên tĩnh, thanh khiết...

- Huỷ diệt muông thú quý hiếm...

=> Chủ yếu nhằm vào việc khai thác, tận dụng vì lợi nhuận tối đa, bất chấp hậu quả trước mắt hay lâu dài. Đó cũng là mặt trái của chủ nghĩa tư bản đế quốc Mĩ trong quá trình phát triển của nó.

- Kí ức của người da đỏ đủ để nói lên vai trò to lớn của thiên nhiên, thiên nhiên đối với con người là người bạn thân vô cùng thân thiết. Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi. Những dòng nhựa chảy trong cây cối cũng mang trong đó kí ức của người da đỏ.

- Tác giả còn nhân hóa thiên nhiên lên đến mức là người mẹ của những người da đỏ. Người da đỏ đã gọi mảnh đất họ đang sống là người mẹ. Cụ thể, chúng tôi là một phần của mẹ và mẹ cũng là một phần của chúng tôi. Những bông hoa ngát hương là người chị, người em của chúng tôi. Những mỏm đá, những vũng nước trên đồng cỏ, hơi ấm của chú ngựa con và của con người, tất cả đều cùng chung một gia đình.

=> Tất cả những gì tồn tại trên mặt đất hội tụ lại thành gia đình, tổ ấm. Phải là người gắn bó suốt đời và hiểu đất đai sâu sắc đến độ nào tác giả mới viết nên những dòng chữ xúc động sâu xa như thế.

- Về nội dung:

+ Thể hiện được tình cảm gắn bó sâu nặng với quê hương, đất nước.

+ Phê phán, châm biếm lối sống và thái độ tình cảm của người da trắng.

- Về nghệ thuật:

+ Nghệ thuật đối lập.

+ Nghệ thuật trùng điệp: nhắc đi, nhắc lại một cách có dụng ý các từ, ngữ, cấu trúc câu...

Câu 1: Em hãy viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của bản thân về văn bản "Bức thư của thủ lĩnh da đỏ".

Gợi ý trả lời:

Qua văn bản "Bức thư của thủ lĩnh da đỏ" chúng ta cảm nhận được một cách thấm thía về tình yêu quê hương, đất nước của dân tộc, yêu cả tất cả những gì trên mảnh đất quê hương. Bức thư của thủ lĩnh da đỏ là một văn bản để lại khá nhiều ấn tượng trong lòng người đọc. Đây là bức thư của thủ lĩnh da đỏ Xi-át-tơn trả lời tổng thống Mĩ Phreng-klin pi-ơ- xơ về việc ông này có ý định mua đất của người da đỏ. Một bức thư được viết bằng một văn phong khá độc đáo, trong đó người viết trình bày quan điểm và bộc lộ tình cảm của mình một cách đầy hàm ý, rất sâu xa, thâm thuý. Bao trùm lên toàn bộ bức thư là tình cảm yêu mến quê hương, đất nước thiết tha, sâu sắc, mạnh mẽ. Chính tình cảm ấy đã chi phối mạch cảm xúc của bức thư và quan điểm của thủ lĩnh da đỏ. Đối với thủ lĩnh Xi-át-tơn và đồng bào của ông, không có gì thiêng liêng hơn mảnh đất của họ bởi "Đất là mẹ", nó gắn bó máu thịt với họ từ bao đời nay.

Câu 2: Theo em luận điểm chính và xuyên suốt trong văn bản "Bức thư của thủ lĩnh da đỏ" là gì?

Gợi ý trả lời:

- Theo em luận điểm chính và xuyên suốt trong văn bản "Bức thư của thủ lĩnh da đỏ" là cách gọi đất là mẹ. "Đất là mẹ" luận điểm quan trọng này chạy suốt bài văn, và riêng ở phần đầu bức thư, nó mở ra một quan niệm hoàn toàn mới mẻ. Vì sao "mỗi tấc đất là thiêng liêng", nghĩa là một khái niệm vật chất đã được tinh thần hoá ? Vì một mặt, "mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương..." đối với người dân da đỏ đã trở nên không khí trong lành để sống, để hít thở hằng ngày.

- Và một mặt khác, nó là trí tuệ, là khái niệm. Đất vừa là không gian vừa là thời gian, và tất cả điều này đã trở nên máu thịt: "Những dòng nhựa chảy trong cây cối cũng mang trong đó kí ức của người da đỏ". Câu văn chân thành như một lời tâm niệm, một tiếng nói trung thực tha thiết của lương tâm.

- Hình ảnh bà mẹ trở đi trở lại nhiều lần ở đoạn văn nhằm khẳng định quan hệ huyết thống, mà khi đã có quan hệ huyết thống thì không thể chia cắt, tách rời: "Chúng tôi là một phần của mẹ, và mẹ cũng là một phần của chúng tôi".

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Thấy được "Bức thư của thủ lĩnh da đỏ" xuất phát từ tình yêu thiên nhiên, đất nước.

- Bảo vệ và giữ gìn sự trong sạch của thiên nhiên và môi trường.

- Thấy được tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật trong bức thư đối với việc diễn đạt ý nghĩa.