Soạn bài Thành ngữ Ngữ văn 7 đầy đủ

Nhận xét về cấu tạo của cụm từ như sau:

a. Hai câu thơ trên có cấu tạo từ đặc biệt, tạo nên phép đối cho hai câu thơ có sự hòa hợp hơn. Không thể thay một vài từ trong cụm từ này bằng từ khác. Cũng không thể chêm xen một vài từ khác cụm từ ấy. Lại càng không thể thay đổi vị trí của các từ trong cụm từ trên.

b. Cụm từ "Lên thác xuống ghềnh" là một thành ngữ. Đó là một loại tổ hợp từ (cụm từ) cố định. Nói như vậy nghĩa là các từ trong thành ngữ khó thay đổi, thêm bớt, vị trí của các từ cũng không thay đổi.

-> Cụm từ lên thác xuống ghềnh có cấu tạo gồm bốn từ, trong đó có cặp từ trái nghĩa ( lên - xuống). Chúng ta không thể thay thế bất cứ từ ngữ nào trong cụm từ này, cũng không thể thêm từ, thay đổi vị trí từ trong cụm từ.

=> Cụm từ có cấu tạo cố định tạo thành một khối hoàn chỉnh, nó sẽ thay đổi, trở nên mất cân bằng khi thay đổi.

a. Lên thác xuống ghềnh có nghĩa:

- Nghĩa đen: hành động di chuyển ngược chiều nơi địa hình khó khăn.

- Nghĩa bóng: chỉ sự gian nan, khó nhọc.

-> Do đó lên thác xuống ghềnh là công việc nguy hiểm vì vậy thành ngữ này được hình thành do lớp nghĩa ấy.

b. Nghĩa của cụm từ nhanh như chớp: Hàm ý so sánh sự việc và hành động diễn ra mau lẹ, quá nhanh chóng.

-> Do vậy nói nhanh như chớp lấy phép so sánh để cụ thể hóa cái nhanh ấy.

=> Có cả nghĩa đen và nghĩa bóng khiến cho câu văn thêm sinh động và phong phú hơn.

- Xác định vai trò của thành ngữ:

+ Bảy nổi ba chìm: giữ vai trò vị ngữ.

+ Tắt lửa tối đèn: làm phụ ngữ trong cụm động từ (phòng khi...).

- Ngắn gọn, hàm súc có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.

- Tạo cho câu văn thêm sinh động, gây hứng thú cho người đọc.

- Biểu thị được một ý nghĩa hoàn chỉnh nhất cho bài thơ.

Câu 1: Tìm các thành ngữ có trong đoạn văn trên:

- Sơn hào hải vị: những thứ đồ ăn quý lấy ở núi, những thứ đồ ăn quý lấy ở biển, chỉ những thứ đồ ăn quý hiếm.

- Nem công chả phượng: thứ đồ ăn làm bằng thịt con công bóp với thính, thứ thịt con phượng nướng chín, chỉ các thức ăn quý hiếm.

- Khỏe như voi: có sức mạnh như voi.

- Tứ cố vô thân: không có ai là họ hàng gần gũi.

- Da mồi tóc sương: màu da người già lốm đốm như màu đồi mồi, màu  tóc người già bạc như sương.

Câu 2: Kể vắn tắt lại như sau:

- Con Rồng cháu Tiên: Lạc Long Quân là thần nòi rồng ở dưới nước, còn Âu Cơ là dòng tiên ở trên núi. Một người có sức khỏe vô địch, nhiều phép lạ. Một 1 người xinh đẹp tuyệt trần. Hai người kết duyên sinh ra bọc trứng nở trăm người con. Sau họ chia tay nhau: 50 con theo cha xuống biển, 50 con theo mẹ lên rừng làm nên sự nghiệp mở nước.

=> Con rồng cháu Tiên: ý nghĩa nhấn mạnh nguồn gốc xuất thân cao quý của người Việt.

- Ếch ngồi đáy giếng: Một con ếch sống trong giếng lâu ngày, nó nhìn bầu trời trên cao qua miệng giếng và nghĩ rằng trời chỉ to bằng cái vung. Xung quanh nó cũng chỉ toàn các con vật bé nhỏ, vì thế nó coi mình là chúa tể. Một ngày mưa to, nước dâng đưa ếch ra khỏi giếng. Quen thói huênh hoang, ếch ta bị một con trâu đi qua dẫm bẹp.

=> Ếch ngồi đáy giếng: chỉ những người có hiểu biết hạn hẹp, lại huênh hoang, tự phụ.

- Thầy bói xem voi: Một buổi ế hàng, năm ông thầy bói cùng nhau đi xem voi. Mỗi thầy sờ một bộ phận của voi và có những nhận định về con voi khác nhau. Các thầy tranh cãi và xảy ra xô xát, đánh nhau toác đầu.

=> Thầy bói xem voi: Chỉ những người phiến diện, chỉ xem xét sự việc theo một hướng, một chiều.

Câu 3: Điền những từ ngữ phù hợp vào các thành ngữ đã cho như sau:

- Lời ăn tiếng nói.

- Một nắng hai sương.

- Ngày lành tháng tốt.

- No cơm ấm áo.

- Bách chiến bách thắng.

- Sinh cơ lập nghiệp.

Câu 4:

- Nhà tranh vách đất: nhà có mái tranh, tường làm bằng đất -> cảnh nghèo xơ xác.

- Thuần phong mĩ tục: phong tục, tập quán, lối sống tốt đẹp, mang bản sắc riêng của một dân tộc.

- Vững như bàn thạch: Bàn thạch tức là bàn bằng đá -> rất vững vàng, không gì lay chuyển được.

- Mèo nhỏ bắt chuột nhỏ: Biểu thị việc làm vừa phải, phù hợp với khả năng và sức lực của mình.

- Mèo mù vớ cá rán: Sự may mắn bất ngờ ngoài khả năng.

- Ruột để ngoài da: Đểnh đoảng hay quên, vô tâm, vô tính.

- Gan vàng dạ sắt: biểu thị phẩm chất cao quý của con người trung thành, kiên định không gì lay chuyển.

- Chó cắn áo rách: Đã nghèo khổ lại còn gặp thêm tai nạn.

- Ruột nóng như cào: Rất suốt ruột, bồn chồn, không yên lòng.

- Nhắm mắt làm ngơ: Cố tình lảng tránh, làm ra vẻ không hay biết gì về sự việc đang diễn ra.