Soạn bài Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà) Ngữ văn 7 đầy đủ

Căn cứ vào lời giới thiệu sơ lược về thơ thất ngôn tứ tuyệt ở phần chú thích có thể nhận dạng thể thơ của bài "Sông núi nước Nam" về số câu, số chữ trong câu và cách hiệp vần như sau:

- Nguyên văn bài thơ được viết bằng chữ Hán theo thể thất ngôn tứ tuyệt.

- Đường luật (bốn câu, mỗi câu bảy chữ vần chữ cuối câu 1, 2, 3).

Nhận xét về bố cục và cách hiểu của bài thơ "Sông núi nước Nam":

- Hai câu thơ đầu: Khẳng định chủ quyền độc lập, tự chủ của dân tộc:

+ Nước Nam có lãnh thổ riêng, bởi đất Nam có vua Nam ở.

+ Giới phận lãnh thổ của người Nam được quy định ở sách trời, điều này trở thành chân lý không thể chối cãi được (với người Việt và người Trung tôn thờ thế giới tâm linh, thì trời chính là chân lý).

- Hai câu thơ cuối: Khẳng định quyết tâm bảo vệ dân tộc trước kẻ thù ngoại bang:

+ Tác giả chỉ rõ, những kẻ xâm lược là trái đạo trời, đạo làm người - “nghịch lỗ”.

+ Cảnh cáo bọn giặc dã tất sẽ thất bại vì dân tộc ta sẽ quyết tâm đánh đuổi, bảo vệ chủ quyền đất nước đến cùng.

Có thể thấy, bài thơ "Sông núi nước Nam" ngoài biểu ý ra thì còn có biểu cảm (bày tỏ cảm xúc):

+ Ngoài biểu ý, bài “Sông núi nước Nam” có biểu cảm, bày tỏ cảm xúc, thái độ mãnh liệt, niềm tin vững chắc vào sự quyết chiến quyết thắng của dân tộc ta.

+ Đây là một cảm xúc mãnh liệt ẩn kín bên trong, vì có cảm xúc đó mà nhà thơ đã viết nên được những câu thơ hay và đầy khí thế, chí khí như vậy.

- Chúng ta sẽ thấy rất rõ giọng điệu bài thơ qua các cụm từ tiệt nhiên (rõ ràng, dứt khoát như thế, không thể khác), định phận tại thiên thư (định phận tại sách trời), hành khan thủ bại hư (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại):

+ Qua các cụm từ “tiệt nhiên”, “định phận tại thiên thư”, “hành khan thủ bại hư”: giọng điệu hào sảng, đanh thép và đầy uy lực.

+ Chính bằng cái giọng điệu đanh thép đó, ta cũng đã chứng minh được rằng "Nam đế cư" là vua của nước Nam, là một ông vua quyết định mọi việc.

Có thể giải thích rằng trong bài thơ tác giả sử dụng cụm từ "Nam đế cư” mà không dùng cụm từ “Nam nhân cư" (người Nam ở) là vì:

- Nói Nam đế cư để khẳng định sự ngang hàng giữa Việt Nam với Trung Quốc. (Trung Quốc luôn cho rằng mình là quốc gia lớn, chỉ có vua của họ mới được gọi là Thiên tử, còn các vị vua ở các nước khác chỉ được phép xưng vương).

- Hơn nữa, xưa kia các vương triều Trung Hoa chỉ xem nước họ là nước lớn và tự xưng là đế, còn nước Nam ta cũng như các nước chư hầu vua chỉ được gọi là vương, vì thế nói Nam đế là một cách xem nước ta ngang hàng, có chủ quyền với Trung Hoa.

→ Ý thức, lòng tự tôn dân tộc và sức mạnh ngoan cường được khẳng định chắc chắn, đầy tự hào.