Soạn bài Tam đại con gà Ngữ văn 10 đầy đủ

- Đọc truyện "Tam đại con gà" chúng ta sẽ thấy rất rõ mâu thuẫn trái tự nhiên ở nhân vật “thầy” (anh học trò dốt làm thầy dạy trẻ).

- Những tình huống về nhân vật thầy xảy ra đầy mẫu thuẫn, trớ trêu:

+ Tình huống 1: Sự mâu thuẫn giữa cái dốt và sự khoe khoang: Gặp chữ “kê” khi học trò hỏi gấp thầy không biết chữ đấy là chữ gì liền đoán bừa một phen “dủ dỉ là con dù dì”. Sau đó còn dặn học trò khẽ khẽ kẻo người khác nghe thấy biết cái sai của mình. Không chỉ vậy thầy đồ lại còn bầy trò cúng thổ công xem đúng hay sai, xem cho chắc chắn, rồi lại cho mình là đúng còn bắt học trò đọc to.

=> Qua đó không chỉ nói lên cái dốt nát của một thầy đồ “lởm” mà còn nói lên việc thầy đồ đã dốt lại còn mê tín. Nhân dân còn chê cười cái dốt của thổ công. Cách xử lí ở đây là nhờ đến thổ địa, nhưng là dốt nên mê tín để giúp che giấu sự dốt của mình.

+ Tình huống 2: Đã dốt nhưng lại giấu dốt, đáng cười là càng giấu lại càng lộ cái dốt ấy ra: Khi bố của học trò hỏi thì vẫn cố che giấu cái dốt của mình, thầy đồ vẫn biện đủ lí do, lí sự chống chế, giải thích theo cái lí sự cùn của mình. Thầy còn nghĩ “Mình đã dốt, thổ công nhà nó cũng dốt nữa".

=> Cách xử lý của thầy đồ luôn giải thích vòng vo, thiếu logic, tự lật tẩy bản chất dốt của chính mình.

- Qua hai tình huống trên, ta thấy được sự mâu thuẫn trái tự nhiên ở đây đó là dốt - khoe tài giỏi. Thầy đồ dốt đến mức không biết đọc hay viết một chữ, nhưng vẫn đi dạy học và cố tỏ ra mình là người học rộng tài cao. Và yếu tố gây cười trong tác phẩm này đó là ngay cả khi ông thầy đồ nhận ra cái dốt của mình, nhưng vẫn cố tìm ra những lí lẽ cùn, thanh minh, bao biện cho cái dốt của mình.

- Cách giải quyết của “thầy”: Dù cho cái dốt bị đặt vào các tình huống khó xử thì thầy vẫn cố gắng che giấu để rồi càng che giấu thì bản chất càng lộ ra. ở đây ta thấy được sự phi lí trong cả lời nói và hành động của “thầy”. Đây là một thủ pháp nghệ thuật được sử dụng.

- Chúng ta thấy câu chuyện về nhân vật thầy đồ giấu dốt trong "Tam đại con gà" nhằm phê phán nhân vật giấu dốt là anh học trò. Anh học trò không biết gì, là người dốt đặc cán mai nhưng lại được đi dạy cho trò bởi anh ta đã lấp liếm được cái dốt của mình. Câu chuyện này muốn phê phán những người giấu dốt trong xã hội, khuyên con người hãy thường xuyên, chăm chỉ học hỏi.

- Truyện không chỉ phê phán một đối tượng là anh học trò dốt nát mà phê phán thói xấu của con người trong cuộc sống: không có kiến thức nhưng lại không tìm hiểu, học hỏi mà lại tìm hết cách này đến cách khác để dấu dốt, che đậy sự thiết sót của bản thân.

- Tác giả dân gian đã khắc họa hành động của nhân vật một cách cụ thể như sau:

+ Bảo học trò đọc khẽ.

+ Khấn xin âm dương thổ công.

+ Bệ vệ ngồi trên giường bảo trẻ đọc thật to.

⟹ Hai hành động đầu tiên là biểu hiện cho sự thận trọng muốn che giấu cái dốt của mình. Hành động thứ ba, ngược lại là biểu hiện của sự đắc chí, sự yên tâm tuyệt đối vào mình và vào thổ công. Và chính vì vậy hành động thứ ba là hành động có khả năng bộc lộ rõ nhất bản chất nhân vật và khiến tiếng cười bật ra một cách thoải mái nhất.

- Lời nói của nhân vật:

+ Dủ dỉ là con dù dì.

+ Dạy cháu biết tới tam đại con gà.

+ Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà.

=> Các lời nói về sau chứa đựng sự phi lý, ngu dốt mà nhân vật mang ra để chống chế, che dấu cái dốt của bản thân. Hành động và lời nói của nhân vật là thủ pháp gây cười trong truyện.