Soạn bài Đọc Tiểu Thanh kí Ngữ văn 10 đầy đủ

- Có nhiều lý do để đại thi hào Nguyễn Du thương xót và đồng cảm sâu sắc với số phận tài hoa bạc mệnh của nàng Tiểu Thanh, Tiểu Thanh là người xinh đẹp, tài giỏi, có tài văn chương nhưng những tác phẩm nàng để lại đều bị đốt dở, lại phải sống trong oan ức và chết trong bất hạnh. Điều này khiến Nguyễn Du suy nghĩ về cuộc đời của những người có văn chương, nghệ thuật - những người Tiểu Thanh, như Thúy Kiều đều bị thói đời ganh ghét.

Nhận xét về câu thơ "Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi":

- Nỗi hờn kim cổ: mối hận của người xưa và người thời nay (cùng thời với Nguyễn Du) những người phụ nữ hồng nhan thường hay bạc mệnh. Đó còn là nỗi hận của những người có tài năng thơ phú như tác giả.

- Tác giả nêu ra một thông lệ rằng: những người tài hoa thường hay bạc mệnh (chữ tài gần với chữ tai một vần):

+ Nỗi hận không chỉ riêng phận bạc Tiểu Thanh mà còn là nỗi hận của những Khuất Nguyên, Đỗ Phủ, Nguyễn Du…

+ Nỗi hận kép dài cả trăm năm, không thay đổi, mãi là câu hỏi không lời đáp, ông trời cũng không có câu trả lời.

- Thể hiện sự bất lực của nhà thơ trước những bất công, ngang trái trong cuộc đời.

→ Sự suy tư của tác giả về sự ngang trái trong cuộc đời: những người tài hoa thường bạc mệnh.

Nhận xét về tấm lòng của nhà thơ:

- Sự thương xót và đồng cảm của Nguyễn Du với người phụ nữ có tài văn chương mà bất hạnh đã cho thấy tấm lòng nhân đạo sâu sắc bởi ông đã đặt ra vấn đề quyền sống của người nghệ sĩ, bày tỏ thái độ trân trọng, thông cảm đối với họ.

- Đây là điểm mới trong tư tưởng nhân đạo của Nguyễn Du, không chỉ quan tâm tới những người nghèo khổ mà còn thương xót những chủ nhân của các giá trị văn hóa tinh thần.

Phân tích vai trò của mỗi đoạn thơ như sau:

- Hai cầu đề tả cảnh để hiểu việc. Từ quang cảnh hoang phế ở Tây Hồ, người đọc liên tưởng đến cuộc đời thay đổi. Hai câu này nêu hoàn cảnh nảy sinh cảm xúc của nhà thơ.

- Hai câu thực: suy nghĩ về số phận bất hạnh của nàng Tiểu Thanh thông qua hai hình ảnh ẩn dụ: son phấn (vẻ đẹp) và văn chương (tài năng).

- Hai câu luận khái quát, liên hệ thân phận của nàng Tiểu Thanh với những bậc văn nhân tài tử trong đó có nhà thơ.

- Hai câu kết là tiếng lòng của nhà thơ mong tìm thấy một tiếng lòng đồng cảm của người đời sau.

So sánh và nhận xét đoạn thơ sau của Nguyễn Du và bài thơ "Đọc Tiểu Thanh kí":

Rằng: Hồng nhan tự thủa xưa,

Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu.

Nỗi niềm tưởng đến mà đau,

Thấy người nằm đó biết sau thế nào?

                           (Nguyễn Du, Truyện Kiều)

- Đây là lời của Thúy Kiều nói về nhân vận Đạm Tiên. Khi thấy chị sụt sùi trước mộ của Đạm Tiên, Thúy Vân đã nói:

Vân rằng: “Chị cũng nực cư­ời”

Khéo d­ư nư­ớc mắt khóc người đời x­a

- Nghe xong câu này, Thúy Kiều đã nói những câu trên để đáp lời Thúy Vân. Tuy nhiên trong Truyện Kiều có rất nhiều đoạn đối thoại bắt đầu bằng từ “rằng” nh­ư ở đoạn thơ này. Trong tr­ường hợp ấy, người ta cũng có thể hiểu đó là lời của tác giả (Nguyễn Du).

- Bốn câu thơ trên là lời khóc thương Kiều nói với Đạm Tiên khi đi viếng mộ Đạm Tiên:

+ Đó cũng có thể là lời của Nguyễn Du, niềm thương cảm của tác giả dành cho người tài hoa bạc mệnh.

+ Trong các sáng tác của Nguyễn Du, hình ảnh thường thấy là hình ảnh những người tài hoa bạc mệnh.

- Điểm tương đồng:

+ Cùng là sự xót xa, niềm thương cảm cho những kiếp người mong manh, nhỏ bé.

+ Họ đều là những người phụ nữ đẹp nhưng mệnh yểu.