Luật thơ Ngữ văn 12

Luật thơ là toàn bộ những qui tắc về số câu, số tiếng, cách hiệp vần, phép hài thanh, ngắt nhịp…trong các thể thơ được khái quát theo những kiểu mẫu nhất định.

Ba nhóm chính:

+ Thơ dân tộc: Lục bát, song thất lục bát, hát nói.

+ Đường luật:  Ngũ ngôn, thất ngôn.

+ Hiện đại: Năm tiếng, bảy tiếng, tám tiếng, hỗn hợp, tự do, thơ-văn xuôi,…

Dựa trên các đặc trưng ngữ âm của tiếng Việt: Tiếng là đơn vị có vai trò quan trọng:

- Tạo ý nghĩa.

- Tạo nhạc điệu (do tiếng có thanh điệu).

- Số tiếng trong câu tạo nên thể thơ.

- Vần của tiếng → hiệp vần( mỗi thể thơ có vị trí hiệp vần khác nhau).

- Thanh của tiếng → hài thanh.

- Tiếng là cơ sở để ngắt nhịp (mỗi thể thơ có cách ngắt nhịp khác nhau).

=> Số tiếng, vần, thanh của tiếng và ngắt nhịp là cơ sở để hình thành luật thơ.

- Số dòng trong bài thơ, quan hệ của các dòng thơ về kết cấu, về ý nghĩa cũng là yếu tố hình thành luật thơ.

- Thơ lục bát là thể thơ thể truyền thống của dân tộc:

+ Tiếng thứ 6 hai dòng.

+ Tiếng thứ 8 dòng bát với tiếng thứ 6 dòng lục.

- Nhịp:Chẳn, dựa vào tiếng có thanh không đổi (2,4,6) → 2/2/2.

- Hài thanh:

• Tiếng 2 (B), tiếng 4 (T), tiếng 6 (B).

• Đối lập âm vực trầm bổng ở tiếng 6,8 dòng bát

- Số tiếng: 2 dòng 7, dòng 6 - dòng 8 liên tục.

- Vần:

+ Cặp song thất: tiếng 7 - tiếng 5 hiệp vần T vần.

+ Cặp lục bát hiệp vần B liền.

- Nhịp: 2 câu thất 3/4; lục bát 2/2/2.

- Hài thanh: song thất: tiếng 3 linh hoạt B/T.

a) Ngũ ngôn tứ tuyệt

- Số tiếng: 5, số dòng 4.

b) Ngũ ngôn bát cú

- Số tiếng: 5, số dòng: 8.

- Vần: độc vận, vần cách.

- Nhịp: 2/3.

- Hài thanh: Có sự luân phiên B-T hoặc niêm B - B, T - T ở tiếng thứ 2, 4.

a) Thất ngôn tứ tuyệt

- Số tiếng: 7, số dòng: 4.

- Vần: vần chân, độc vận, vần cách.

- Nhịp: 4/3.

- Hài thanh: ( theo mô hình trong sgk).

b) Thất ngôn bát cú

- Số tiếng: 7, số dòng: 8 ( 4 phần: đề, thực, luận, kết).

- Vần: vần chân, độc vận ở các tiếng 1, 2, 4, 6, 8.

- Nhịp: 4/3.

- Hài thanh: ( theo mô hình trong sgk).

- Ảnh hưởng của thơ Pháp.

- Vừa tiếp nối luật thơ trong thơ truyền thống vừa có sự cách tân.

Câu 1. Em hãy nêu khái niệm về luật thơ?

Gợi ý làm bài:

- Luật thơ là toàn bộ những quy tắc về số câu, số tiếng, cách hiệp vần, phép hài thanh, ngắt nhịp…

- Trong luật thơ, tiếng là đơn vị quan trọng. Số tiếng định hình dòng thơ, sự phối hợp của thanh điệu của tiếng. Sự kết hợp của tiếng, sự liên kết bằng vần, của tiếng, sự đối lập hay kết dính, sự ngắt nhịp.

Câu 2. Em hãy kể tên các thể thơ truyền thống?

Gợi ý làm bài:

Các thể thơ truyền thống: lục bát, song thất lục bát, ngũ ngôn Đường luật, thất ngôn Đường luật. Các thể thơ hiện đại: thơ bốn tiếng, thơ năm tiếng, bảy tiếng, tám tiếng… thơ tự do và thơ văn xuôi

Qua bài học các em cần nắm một số nội dung chính sau:

- Nắm được một số quy tắc về số câu, số tiếng,vần, nhịp, thanh…của một số thể thơ truyền thống( lục bát, song thất lục bát, ngũ ngôn và thất ngôn Đường luật), từ đó hiểu thêm về những đổi mới, sáng tạo của thơ hiện đại.

- Biết lĩnh hội và phân tích thơ theo những quy tắc của luật thơ.