Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm Ngữ văn 8

- Luận điểm là những tư tưởng, quan điểm, chủ trương cơ bản mà người viết (nói) nêu ra trong bài văn nghị luận.

- Luận điểm phải chính xác, rõ ràng, phù hợp và phải làm sáng tỏ vấn đề đặt ra.

- Các luận điểm trong bài văn phải liên kết chặt chẽ, sắp xếp theo một trình tự hợp lí:

+ Luận điểm nêu trước chuẩn bị cơ sở cho luận điểm nêu sau.

+ Luận điểm nêu sau dẫn đến luận điểm kết luận.

Câu 1: Đọc văn bản sau và chỉ ra luận điểm chính, luận điểm cơ sở:

Với khói từ điếu thuốc mình hút, người hút đã hít vào hơn một nghìn chất. Phần lớn các chất trong đó như khí a-mô-ni-ắc, ô-xít các-bon và hắc ín, đều rất nguy hiểm đối với sức khoẻ. Chất ni-cô-tin trong là thuốc còn độc hại hơn. Đó là một thứ ma tuý. Nhiều người hút đã quen nó tới mức không thể nào nhịn nổi. Bởi vậy, họ lại tiếp tục hút […] Cơ thể được cấu tạo bằng hàng tỉ tế bào, tất cả những tế bào ấy đều cần ô xi. Nhờ không khí ta thở, ô xi xuyên thấm vào phổi. Máu tiếp nhận ô xi và chuyển tới toàn bộ cơ thể. Ở những người hút thuốc lá, một số chất có thể ngăn cản phổi thực hiện chức năng của nó. Bồ hóng và hắc ín của khói thuốc lá làm phổi và các ống dẫn của nó đọng cáu ghét. Điều đó thường dẫn đến các bệnh đường họng và những cơn ho. Nếu những tế bào bị công kích, chúng sẽ phắt triển nhanh và điều đó cuối cùng có thể gây nên ung thư. Ô-xít các-bon và ni-cô-tin của khói thuốc làm hại đến sự vận chuyển của ô xi trong toàn bộ cơ thể. Chúng tới khắp nơi cùng với máu. Chúng có thể làm cho máu đặc thêm rất nhiều. Đôi khi, máu trở nền quá đặc khiến cho sự vận chuyển máu nghẽn tắc hoàn toàn. Đó là nguyên nhân tạo nên một cơn ho nhồi máu cơ tim [...]. Khi bắt đầu hút, người ta không hiểu rằng ni-cô-tin là một chất ma tuý và (khi đã dùng) sẽ khó từ bỏ nó. Vậy thì tốt nhất là phải chống lại thói tò mò và tuyệt không bao giờ bắt đầu hút.

   (C. Luy-xác-đô - H. Pô-tơ-lê, Tiếng Pháp lớp đệ ngũ,NXB Ha-chi-ê, Pa-ri, 1998)

Gợi ý trả lời:

- Luận điểm chính trong bài nằm ở câu mở đầu: "Với khói từ điếu thuốc mình hút, người hút đã hít vào hơn một nghìn chất".

- Các luận điểm sau làm cơ sở:

+ "Chất ni-cô-tin trong là thuốc còn độc hại hơn. Đó là một thứ ma tuý".

+ "Ở những người hút thuốc lá, một số chất có thể ngăn cản phổi thực hiện chức năng của nó".

+ "Ô-xít các-bon và ni-cô-tin của khói thuốc làm hại đến sự vận chuyển của ô xi trong toàn bộ cơ thể".

Câu 2: Em hãy viết đoạn văn nghị luận về tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm có sử dụng luận điểm.

Gợi ý trả lời:

Trong những tác giả văn học trung đại Việt Nam không thể không kể đến tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm - một người có rất nhiều đóng góp về nghệ thuật cho văn học nước nhà. Nguyễn Bỉnh Khiêm là người có học vấn uyên thâm, từng làm quan nhưng vì cảnh quan trường nhiều bất công nên ông đã cáo quan về ở ẩn; sống cuộc sống an nhàn, thảnh thơi. Ông còn được biết đến là nhà thơ nổi tiếng với hai tập thơ tiếng Hán “Bạch Vân am thi tập” và tập thơ tiếng Nôm “Bạch Vân quốc ngữ thi”. Nguyễn Bỉnh Khiêm đã khiến người đọc ngưỡng mộ và khâm phục cốt cách, tinh thần và phong thái của ông. Là một người yêu nước, thích sự thanh bình và coi trọng cốt cách xứng đáng là tấm gương đáng học hỏi. 

- Luận điểm chính là câu: "Trong những tác giả văn học trung đại Việt Nam không thể không kể đến tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm - một người có rất nhiều đóng góp về nghệ thuật cho văn học nước nhà".

Câu 3: Em hãy viết bài văn có sử dụng luận điểm và gạch chân dưới những câu văn có luận điểm bàn về ý thức văn hóa chào hỏi của một bộ phận học sinh, sinh viên hiện nay:

Gợi ý trả lời:

Nhân dân ta từ xưa đến nay luôn xem trọng truyền thống "lời chào cao hơn mâm cỗ". Khi gặp gỡ một ai đó chúng ta thường chào họ để họ biết mình nhận ra họ mà khi chúng ta chào thường đi kèm với hỏi thăm. Như vậy, điều đó thể hiện chúng ta là một người lịch sự, có văn hóa. Đôi khi những lời chào hỏi còn làm cho các mối quan hệ của con người trở lên gần gũi hơn. Nhưng không phải ai cũng làm được điều đơn giản này, đặc biệt là đối với thế hệ học sinh bây giờ, dường như những lời chào hỏi nó trở nên khá khó khăn.

Có nhiều người vẫn đặt ra câu hỏi nghi vấn với bản thân mình rằng “Thế nào là chào hỏi không?” hay “Chào hỏi có lợi ích gì?”. Thực ra những câu hỏi này rất đơn giản nhưng chúng ta luôn bỏ qua nó. Vì thế, khi mà xã hội càng phát triển thì nó lại càng bị lãng quên hơn đối với các thế hệ học sinh bây giờ. Vậy chúng ta cùng xem lại định nghĩa như thế nào là chào hỏi để hoàn thiện bản thân hơn. Chào hỏi chính là một hình thức giao tiếp giữa hai người hoặc nhiều người với nhau, họ có thể chào hỏi nhau bằng lời nói, cử chỉ hay hành động. Và ở từng hoàn cảnh khác nhau chúng ta nên lựa chọn những hình thức khác nhau cho phù hợp. Những lời chào hỏi này dù được lựa chọn bằng hình thức nào nhưng nó vẫn có tác dụng rất lớn bởi nó còn thể hiện ý thức, bản cách của mỗi người và hơn cả nó còn thể hiện nề nếp, gia phong và cách dạy dỗ con cái của mỗi gia đình.

Chúng ta sẽ thấy rất rõ một người có ý thức chào hỏi thì người đó luôn nhận được sự quan tâm và yêu quý của mọi người. Chào hỏi tuy chỉ là một câu nói, một hành động rất nhỏ thế nhưng nó lại thể hiện được ý thức của con người. Chào hỏi người khác giúp ta tạo được ấn tượng ban đầu tốt với mọi người là cơ sở tồn tại của mọi mối quan hệ. Chào hỏi còn thể hiện lối sống văn minh lịch sự, thể hiện bản thân là một người lễ phép, hòa đồng, biết tôn ti phép tắc. Chào hỏi đem lại nhiều lợi ích cho chúng ta và chẳng phải là việc làm khó khăn gì tại sao nhiều bạn học sinh lại khó để mở miệng ra chào một câu đến thế?

Thế nhưng, điều đáng buồn thay đó chính là một bộ phận học sinh trong xã hội hiện nay đều không có ý thức chào hỏi. Nếu đa số học sinh không chào hỏi mà một bạn học sinh trong đám đó bỗng nhiên chào người lớn hay thầy cô đi qua thì ngay lập tức những bạn bên cạnh sẽ rỉ tai nhau rằng đứa kia giả tạo, nịnh bợ rồi đạo đức giả. Điều đó thật tệ đúng không nào, chẳng ai mong muốn mình bị bàn tán, rồi họ cũng sợ vì lý do nhỏ nhoi như thế mà bị cô lập, quãng thời gian học tập rồi sẽ cô độc một mình, nghĩ đến đây ai chẳng giật mình sợ hãi. Vậy là các bạn có ý thức chào hỏi cũng sẽ dần bị đồng hóa trở thành những người không có ý thức chào hỏi.

Các bạn nên nhớ rằng một người văn minh là phải chào hỏi. Không chào hỏi là một hành động tự biến mình thành một người vô lễ, không biết cách chào hỏi biến mình thành một người không biết cách tôn trọng người khác. Hậu quả của nó không chỉ dừng ở đó, mà việc không chào hỏi hay không biết cách chào hỏi sẽ làm rạn nứt tình cảm vốn có của hai bên. Đành rằng chào hỏi mình không được gì, nhưng nếu không chào hỏi mình sẽ mất nhiều thứ. Chúng ta có thể đánh mất niềm tin của mọi người đặt vào chúng ta, việc có niềm tin của mọi người là vô cùng khó. Không những vậy chúng ta còn đánh mất đi bản chất vốn có của mình đó là sự tôn trọng người khác, cũng như tôn trọng bản thân mình. Tại sao giới trẻ bây giờ lại quên mất văn hóa chào hỏi như vậy?

Lời chào hỏi rất cần thiết và quan trọng trong cuộc sống này. Thế nên, mỗi người nhất là giới trẻ những chủ nhân tương lai của đất nước chúng ta cần tự tạo cho mình một kỹ năng chào hỏi. Để nó là hành trang bên mình khi còn là học sinh, lời chào có thể xây dựng nên một tình bạn đẹp, tình thầy trò gắn bó. Khi ra ngoài xã hội sẽ được mọi người tôn trọng. Chẳng gì tuyệt vời hơn khi chúng ta là một người có văn hóa, có lịch sự, chúng ta được mọi người yêu mến kính trọng.

Lời chào hỏi không có gì là khó khăn cả nhưng nó lại mang một ý nghĩa to lớn. Sẽ chẳng có gì phải ngại ngần khi nói ra lời chào của chính bạn, bởi một chào được nói ra bạn sẽ có thêm rất nhiều thứ. Hy vọng trong tương lai khi nền kinh tế nước ta phát triển hơn nữa thì văn hóa của nước ta, đặc biệt là văn hóa chào hỏi, sẽ không bị lãng quên, bị bóp méo, xô lệch.

(Sưu tầm)

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Biết cách xây dựng và trình bày luận điểm theo phương pháp diễn dịch, quy nạp.

- Vận dụng trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận.

- Rèn luyện kĩ năng nhận biết sâu hơn về luận điểm.

- Tìm các luận cứ, trình bày luận điểm thành thục hơn.