Soạn bài Ôn tập phần Văn học Ngữ văn 11 tóm tắt

Sự khác nhau giữa Thơ mới và thơ trung đại:

- Về nội dung:

• Thơ trung đại quan niệm: văn dĩ tải đạo, thi dĩ ngôn chí, cái tôi cá nhân thường gắn với quan niệm về vũ trụ, cộng đồng, cố giấu nét cá tính vào cái ta chung

• Thơ mới: thi sĩ được tự do bộc lộ cá tính, phong cách, những quan điểm, suy nghĩ, tình cảm của mình

- Về hình thức:

• Thơ trung đại: bị gò bó trong hệ thống niêm luật chặt chẽ, hình ảnh mang tính ước lệ, sử dụng điển tích, điển cố

• Thơ mới: hình thức tự do, phóng khoáng phù hợp với trạng thái, tình cảm của tác giả, ngôn ngữ sinh động, mới mẻ...

Nội dung:

• Lưu biệt khi xuất dương: thể hiện tư thế của kẻ làm trai với khát vọng và ý chí mạnh mẽ, vững vàng ở buổi đầu ra đi tìm đường cứu nước

• Hầu trời: kể về chuyện “Hầu trời” bằng tưởng tượng của nhà thơ với tình huống lôi cuốn, hấp dẫn, thể hiện tâm hồn phóng khoáng, tự do và cá tính độc đáo của tác giả

Nghệ thuật:

• Lưu biệt khi xuất dương: sử dụng các hình ảnh gây ấn tượng mạnh: càn khôn, non sông, bể đông, cánh gió muôn trùng sóng bạc
• Hầu trời: thể thất ngôn trường thiên khá tự do, giọng thơ thoải mái, tự do, ngôn ngữ giàu hình ảnh, hấp dẫn, hóm hỉnh

Tính chất giao thời:

• Nếu trong văn học trung đại thường bị rập khuôn vào phạm vi của hệ tư tưởng Nho giáo thì hai bài thơ trên đã phần nhiều rũ bỏ được khuôn khổ gò bó đó
• Văn thơ trung đại ưa dùng các hình ảnh mang tính ước lệ thì hình ảnh trong hai bài thơ đa dạng, hấp dẫn hơn

Quá trình hiện đại hóa thơ ca qua ba bài thơ Lưu biệt khi xuất dương, Hầu trời, Vội vàng:

• Lưu biệt khi xuất dương đánh dấu bước khởi đầu của quá trình hiện đại hóa: Bài thơ tuy vẫn sử dụng hình thức thơ cũ nhưng đã có sự thay đổi ở hình ảnh nghệ thuật. Tác giả đã thể hiện ý thức cá nhân với cộng đồng và dân tộc, ý chí sâu sắc của kẻ làm trai, cái tôi cá nhân bắt đầu xuất hiện, không còn gắn với quan niệm về vũ trụ, cộng đồng nữa

• Hầu trời: cái tôi cá nhân đã được khẳng định thông qua tài năng khi tác giả kể chuyện lên chợ trời bán văn. Tác giả đã đưa chất văn xuôi, kể chuyện vào thơ, ngôn ngữ giản dị gần với đời thường

• Vội vàng: cái tôi cá nhận được thể hiện rõ nét qua tâm hồn trẻ trung, sôi nổi, vui tươi, lòng yêu đời, ham sống, những quan niệm mới mẻ về thời gian và cách sống vội vàng. Thể thơ tự do linh hoạt, giọng điệu sôi nổi, trẻ trung, ngôn ngữ tân kì, tươi mới.

Nội dung tư tưởng và đặc sắc nghệ thuật của các bài thơ:

a) Vội vàng của Xuân Diệu

- Lòng yêu đời, yêu sống cuồng nhiệt, hồn thơ trẻ trung, tươi mới, luôn biết quý trọng từng phút giây của cuộc sống. Nhà thơ chủ trương sống vội để tận hưởng hết mọi vẻ đẹp của trần thế.

- Thể thơ tự do, giọng thơ sôi nổi, say mê, sử dụng các hình ảnh tân kì, mới mẻ

b) Tràng giang của Huy Cận

- Bài thơ cho thấy hồn thơ buồn ảo não, sầu vũ trụ của thi nhân, thể hiện khao khát được hòa nhập với cuộc đời, kín đáo bộc lộ tình yêu quê hương đất nước

- Thể thơ 7 chữ, giọng điều buồn, ảo não, hình ảnh thơ mang màu sắc Đường thi

c) Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử

- Cảnh sắc và vẻ đẹp của thôn Vĩ, tấm lòng thiết tha với thiên nhiên, cuộc sống và con người của tác giả.

- Nghệ thuật tả cảnh kết hợp tả tình, hình ảnh thơ mang màu sắc siêu thực, sử dụng câu hỏi tu từ

d) Tương tư của Nguyễn Bính

- Nỗi tương tư trong tình yêu của chàng trai đối với cô gái, khao khát được kết đôi, hạnh phúc

- Thể thơ lục bát, ngôn ngữ bình dị, gần gũi, sử dụng nhiều biểu tượng quen thuộc trong ca dao

e) Chiều xuân của Anh Thơ

- Bức tranh thiên nhiên về chiều xuân và tình yêu quê hương xứ sở sâu đậm của nhà thơ

- Hình ảnh, chi tiết mộc mạc, giản dị mang đậm chất làng quê

a) Chiều tối của Hồ Chí Minh

- Vẻ đẹp tâm hồn của Bác: luôn lạc quan, yêu đời, hướng đến sự sống và ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt.

- Nghệ thuật tả cảnh, sử dụng hình ảnh độc đáo, sinh động, gần gũi với đời sống.

b) Lai Tân của Hồ Chí Minh

- Tình trạng thối nát một cách phổ biến của chính quyền Tưởng Giới Thạch.

- Nghệ thuật châm biếm, đả kích.

c) Từ ấy của Tố Hữu

- Niềm vui sướng, say mê của nhà thơ trong buổi đầu bắt gặp lí tưởng cách mạng.

- Hình ảnh tươi sáng, sinh động, giọng thơ sôi nổi, biện pháp điệp ngữ.

d) Nhớ đồng của Tố Hữu

- Tâm trạng nhớ thương, da diết của người chiến sĩ cách mạng đang bị tù đày đối với quê hương, đồng bào.

- Nghệ thuật diễn tả tâm trạng, hình ảnh đặc sắc, chọn lọc, nghệ thuật điệp ngữ.

Cái đẹp, cái hay, sức hấp dẫn của bài thơ Tôi yêu em:

• Tình yêu được thể hiện vừa chân thành, đằm thắm, vừa mãnh liệt thiết tha và đầy lòng vị tha nhân hậu

• Tâm trạng buồn vô vọng nhưng toát lên lòng vị tha của một trái tim chân thành

• Tác giả không dừng lại ở một mối tình cụ thể, chân thực mà gây một niềm xúc động lớn lao, đạt đến giá trị tinh thần chung của nhân loại

• Ngôn ngữ giản dị, tinh tế nhưng hàm chứa ý nghĩa sâu xa, có sức biểu cảm và liên tưởng lớn

Hình tượng nhân vật Bê- li- cốp trong truyện ngắn Người trong bao:

• Là một con người với lối sống rụt rè, kín đáo, lập dị, khác biệt, trốn tránh hiện tại và tôn sùng quá khứ

• Tính cách máy móc, giáo điều và luôn cô độc, lo lắng, sợ hãi

• Luôn bằng lòng, thoải mái với lối sống của mình

=> Đại diện cho một kiểu người, một hiện tượng xã hội, là hệ quả của xã hội Nga lúc bấy giờ: ngột ngạt, căng thẳng

Hình tượng nhân vật Giăng Van- giăng trong Người cầm quyền khôi phục uy quyền:

• Là một con người của tình yêu thương và lòng nhân đạo: quan tâm, chăm sóc giúp đỡ Phăng- tin, xót xa trước cái chết của người đàn bà khốn khổ

• Không chịu khuất phục trước cường quyền: trước Gia- ve, ông nhún nhường nhưng không hề run sợ, bình tĩnh nhưng vẫn mạnh mẽ, quyết đoán