Sinh học 7 Bài 33: Cấu tạo trong của cá chép

a. Tiêu hóa

- Cá chép có bong bóng chứa đầy không khí trong bụng, nên chúng có thể chìm nổi trong nước dễ dàng.

- Cá chép có hệ tiêu hóa phân hóa chức năng rõ ràng, thức ăn được lấy vào từ miệng theo hầu và thực quản đi xuống dạ dày, sau khi tiêu hóa ở dạ dày thức ăn chuyển đến ruột để tiêu hóa nốt và hấp thu chất dinh dưỡng, các chất cặn bã thải ra ngoài qua hậu môn.

1- Tim, 2- Gan, 3- Túi mật, 4- Ruột, 5- Tỳ, 6- Buồng trứng, 7- Hậu môn

8- Lỗ niệu sinh dục, 10- Niệu quản, 11- Bóng hơi, 12- Thân, 13- Mang, 14- Não bộ

- Chức năng của các bộ phận tiêu hóa ở cá

• Miệng: Cắn, xé, nghiền nát thức ăn
• Hầu: Chuyển thức ăn xuống thực quản
• Thực quản: Chuyển thức ăn xuống dạ dày
• Dạ dày: Co bóp, nghiền nhuyễn thức ăn
• Ruột: Tiêu hoá thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng
• Gan: Tiết ra dịch mật
• Túi mật: Chứa dịch mật- có enzim tiêu hoá thức ăn
• Hậu môn: Thải chất cặn bã

b. Tuần hoàn và hô hấp

- Tuần hoàn:

• Hệ tuần hoàn gồm tim và các mạch. Tim cá có 2 ngăn là: tâm nhĩ và tâm thất. Nối với các mạch tạo thành một vòng tuần hoàn kín.
• Khi tâm thất co tống máu vào động mạch chủ bụng từ đó chuyển qua các mao mạch mang, ở đây xảy ra sự trao đổi khí, máu trở thành đỏ tươi, giàu oxi, theo động mạch chủ lưng đến các mao mạch ở cơ quan cung cấp oxi và các chất dinh dưỡng cho các cơ quan hoạt động. Máu từ các cơ quan theo tĩnh mạch bụng trở về tâm nhĩ. Khi tâm nhĩ co dồn máu sang tâm thất và cứ như vậy máu được vận chuyển trong một vòng kín.

- Hô hấp:

• Cơ quan hô hấp của cá là các lá mang bám vào xương cung mang.      
• Lá mang là những nếp da mỏng có nhiều mạch máu  → trao đổi khí

c. Bài tiết

Hai dải thận màu tím đỏ, nằm sát sống lưng, 2 bên cột sống, thận cá thuộc thận giữa (trung thận), còn đơn giản → lọc từ máu các chất độc để thải ra ngoài, nhưng khả năng lọc không cao.

- Cá có hệ thần kinh ống bao gồm:

+ Trung ương thần kinh:

• Não: nằm trong hộp sọ
• Tuỷ sống: nằm trong cột xương sống

+ Dây thần kinh: Đi từ trung ương thần kinh đến các cơ quan.

- Cấu tạo não cá gồm 5 phần:

• Não trước: kém phát triển
• Não trung gian
• Não giữa: Lớn, trung khu thị giác
• Tiểu não: phát triển: phối hợp các cử động phức tạp.
• Hành tuỷ: điều khiển nội quan

- Các giác quan ở cá:

• Mắt (thị giác): không có mí nên chỉ nhìn gần, định hướng khi bơi.
• Mũi (khứu giác): đánh hơi, tìm mồi.
• Cơ quan đường bên: chạy từ sau xương nắp mang đến đuôi cá, giúp cá nhận biết áp lực, tốc độ dòng nước, vật cản trên đường đi.

Câu 1: Hoạt động tiêu hoá thức ăn ở cá diễn ra như thế nào?

Hướng dẫn giải

• Thức ăn được nghiền nát nhờ răng hàm, dưới tác dụng của enzim tiêu hoá thức ăn.
• Thức ăn biến đổi thành chất dinh dưỡng ngấm qua thành ruột vào máu.
• Các chất cặn bã được thải ra ngoài qua hậu môn.

Câu 2: Cá hô hấp bằng gì?

Hướng dẫn giải

Cá hô hấp bằng mang.

Câu 1: Hãy giải thích hiện tượng: cá có cử động há miệng liên tiếp kết hợp với cử động khép mở của nắp mang?

Câu 2: Vì sao trong bể cá người ta thường thả rong hoặc cây thuỷ sinh?

Câu 1: Cá chìm nổi được trong nước là do có

a. Cơ quan đường bên

b. Mang cá

c. Bong bóng

d. Vây cá

Câu 2: Chức năng của gan với tiêu hóa của cá chép

a. Cắn, xé, nghiền nát thức ăn

b. Co bóp, nghiền nhuyễn thức ăn

c. Chứa dịch mật tiêu hóa thức ăn

d. Tiết ra dịch mật giúp tiêu hóa thức ăn

Câu 3: Thứ tự nào đúng về quá trình tiêu hóa thức ăn của cá chép

a. Hầu – miệng – thực quản – dạ dày – ruột – hậu môn

b. Miệng – thực quản – hầu – dạ dày – hậu môn – ruột

c. Miệng – hầu – thực quản – dạ dày – ruột – hậu môn

d. Hầu – thực quản – dạ dày – ruột – hậu môn – miệng

Câu 4: Tim cá chép chia thành bao nhiêu ngăn

a. Không chia ngăn

b. 2 ngăn

c. 3 ngăn

d. 4 ngăn

Sau khi học xong bài này các em cần:

• Trình bày được cấu tạo của đại diện lớp cá (cá chép).
• Nêu bật được đặc điểm có xương sống thông qua cấu tạo và hoạt động của cá chép.