Sinh học 7 Bài 6: Trùng kiết lị và trùng sốt rét

Trùng kiết lị giống trùng biến hình, chí khác ở chỗ chân giả rất ngắn.

Bào xác trùng kiết lị theo thức ăn, nước uống vào ống tiêu hoá người. Đến ruột, trùng kiết lị chui ra khỏi bào xác, gây các vết loét ở niêm mạc ruột rồi nuốt hồng cầu ở đó để tiêu hoá chúng và sinh sản rất nhanh. Bệnh nhân đau bụng, đi ngoài, phân có lẫn máu và chất nhày như nước mũi. Đó là triệu chứng bệnh kiết lị.

a. Nơi sống và cấu tạo

• Sống kí sinh ở thành ruột
• Cơ thể có chân giả ngắn
• không có không bào

1. Bào xác; 2. Trùng kiết lị đang chui khỏi vỏ bào xác khi vào ruột người

b. Dinh dưỡng

Nuốt hồng cầu và thẩm thấu qua màng tế bào.

c. Phát triển

• Ngoài môi trường trùng kiết lị kết bào xác.
• Trong ruột người, trùng kiết lị sẽ gây nên các vết loét ở niêm mạc ruột, nuốt hồng cầu, sinh sản rất nhanh → Đau bụng, đi ngoài.

d. Biện pháp phòng chống

• Giữ gìn vệ sinh ăn uống và môi trường
• Khi đã mắc bệnh thì phải uống thuốc chữa trị...

a. Cấu tạo và dinh dưỡng

• Trùng sốt rét thích nghi với kí sinh trong máu người, trong thành ruột và tuyến nước bọt của muỗi Anôphen.

• Chúng có kích thước nhỏ, không có bộ phận chuyên và không bào, hoạt động dinh dưỡng đều thực hiện qua màng tế bào

b. Vòng đời

• Trùng sốt rét do muỗi Anôphen truyền vào máu người.

• Chúng chui vào hồng cầu để kí sinh và sinh sản lên cho số lượng lớn rồi chui ra và lại tiếp tực chui vào nhiều hồng cầu khác, tiếp tục chu trình huỷ hoại hồng cầu như vậy thì cứ sau 48 giờ một lần với trùng sốt rét thường gặp, gây ra bệnh sốt rét cách nhật.

c. Bệnh sốt rét ở nước ta

• Trước cách mạng Tháng Tám. bệnh sốt rét rất trầm trọng ở nước ta.
• Nhờ kế hoạch xoá bỏ bệnh sốt rét do Viện sốt rét Côn trùng và Kí sinh trùng chú trì, căn bệnh nguy hiểm này đã bị đẩy lùi dần, dù thỉnh thoảng bệnh vẫn còn bột phát ở một số vùng.

Nêu đặc điểm chung của động vật nguyên sinh kí sinh? 

Hướng dẫn giải

- Một số không nhỏ động vật nguyên sinh kí sinh gây ra nhiều bệnh nguy hiểm cho động vật và người.

- Động vật nguyên sinh kí sinh có các đặc điểm chung sau:

• Bào quan di chuyển đều tiêu giảm.
• Dinh dưỡng kiểu hoại sinh, rất thích hợp với môi truờng kí sinh thường luôn giàu chất dinh dưỡng.
• Sinh sản vô tính rất nhanh  mỗi lần sinh sản thường cho ra hàng chục hay hàng trăm cá thể mới (kiểu liệt sinh). Đôi khi có xen kẽ sinh sản hữu tính.
• Chỉ kí sinh ở 1 cơ thể (như trùng kiết lị) hoặc 2 cá thể (có thay đổi vật chủ như ở trùng sốt rét). 

Câu 1: Trùng kiết lị giống với trùng biến hình ở các đặc điểm nào?

Câu 2: Có loài động vật nguyên sinh nào chỉ sống kí sinh không? Chúng có đặc điểm gì?

Câu 1: Bào xác của trùng kiết lị xâm nhập vào cơ thể người thông qua con đường nào?

A. Đường tiêu hoá

B. Đường hô hấp

C. Đường sinh dục

D. Đường bài tiết

Câu 2: Nhóm động vật nguyên sinh nào dưới đây có chân giả?

A. trùng biến hình và trùng roi xanh

B. trùng roi xanh và trùng giày

C. trùng giày và trùng kiết lị

D. trùng biến hình và trùng kiết lị

Câu 3: Trong điều kiện tự nhiên, bào xác trùng kiết lị có khả năng tồn tại trong bao lâu?

A. 3 tháng

B. 6 tháng

C. 9 tháng

D. 12 tháng

Câu 4: Trùng sốt rét lây nhiễm sang cơ thể người qua vật chủ trung gian nào?

A. Muỗi Anôphen (Anopheles)

B. Muỗi Mansonia

C. Muỗi Culex

D. Muỗi Aedes

Câu 5: Vật chủ trung gian thường thấy của trùng kiết lị là gì?

A. Ốc

B. Muỗi

C. Cá

D. Ruồi, nhặng

Sau khi học xong bài này các em cần:

• Nêu được đặc điểm cấu tạo của trùng sốt rét và trùng kiết lị phù hợp với lối sống kí sinh.
• Chỉ rõ được những tác hại do 2 loại trùng này gây ra và cách phòng chống bệnh sốt rét.