Soạn bài Các phương châm hội thoại Ngữ Văn 9 tóm tắt

• Không mang đủ nội dung ý nghĩa mà An cần hỏi (vì bơi là đã bao hàm ở dưới nước. Trong khi đó điều An cần biết là địa điểm cụ thể nào đó như: Bể bơi thành phố, sông, biển…
• Câu trả lời của Ba chỉ có nội dung mặc nhiên đã được biết, không có lượng thông tin cần thiết.

⇒ Bài học: Khi giao tiếp cần nói cho có nội dung, nội dung lời nói phải đáp ứng đúng lời nói giao tiếp.

• Truyện phê phán tính nói khoác, nói không đúng sự thật.
• Trong giao tiếp, không nên nói những điều mà mình không tin là đúng và không có bằng chứng xác thực.

•  Trâu là một loài gia súc nuôi ở nhà. Câu này thừa “nuôi ở nhà” bởi vì từ “gia súc” đã hàm chứa “thú nuôi trong nhà”. Sửa lại: Trâu là một loài gia súc.
• Én là một loài chim có hai cánh. Câu này cụm từ “có hai cánh” vì tất cả các loài chim đều có hai cánh. Sửa lại: Én là một loài chim.

• a. Nói có căn cứ chắc chắn là nói có sách, mách có chứng.
• b. Nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm che giấu điều gì đó là nói dối.
• c. Nói một cách hú họa, không có căn cứ là nói mò.
• d. Nói nhảm nhí, vu vơ là nói nhăng nói cuội.
• e. Nói khoác lác, làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác lác cho vui là nói trạng.
• Các từ ngữ này đều chỉ những cách nói tuân thủ hoặc vi phạm phương châm hội thoại về chất.

Phương châm hội thoại về lượng đã không được tuân thủ. Câu hỏi “Rồi có nuôi được không?” là một điều rất thừa. Nếu không nuôi được thì làm sao có “tôi” (người bạn) được sinh ra từ “bố tôi”.

• a. Các cụm từ: như tôi được biết, tôi tin rằng, nếu tôi không lầm thì, tôi nghe nói, theo tôi nghĩ, hình như là… để đảm bảo tuân thủ phương châm hội thoại về chất, khẳng định tính xác thực của thông tin.
• b. Các cụm từ: như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết để đảm bảo phương châm về lượng. Nhằm nhấn mạnh ý, chuyển ý, dẫn ý, người nói cần nhắc lại một nội dung nào đó đã nói hay giả định là mọi người đã biết.

• Ăn đơm nói đặt: Nói theo cách vu khống, đặt điều, bịa chuyện cho người khác
• Ăn ốc nói mò: Nói không có căn cứ.
• Ăn không nói có: Nói theo cách vu khống, bịa đặt.
• Cãi chày cãi cối: Cố tranh cãi, nhưng không có lý lẽ thuyết phục, đúng đắn.
• Khua môi múa mép: Nói ba hoa, khoác lác.
• Nói dơi nói chuột: Nói lăng nhăng linh tinh, không xác thực.
• Hứa hươu hứa vượn: Hứa hẹn lấy lòng nhưng không thực hiện.

Các thành ngữ trên đều chỉ những trường hợp vi phạm phương châm về chất. Phải tránh những cách nói, nội dung nói được chỉ ra trong các thành ngữ trên.