Nghị luận trong văn bản tự sự Ngữ văn 9 tóm tắt

Câu a. Đoạn trích (Lão Hạc của Nam Cao) - Ông Giáo đã đưa ra các luận điểm và lập luận theo lôgíc sau:

- Nêu vấn đề: Nếu ta không tìm mà hiểu những người ở xung quanh ta thì ta luôn có cơ sở tàn nhẫn và độc ác với họ.

- Phát triển vấn đề: Vợ tôi không phải là người ác, nhưng sở dĩ thị trở nên ích kỉ, tàn nhẫn là vì thị đã quá khổ: Vì sao?

+ Khi người ta đau chân thì chỉ nghĩ đến cái chân đau.

+ Khi người ta khổ thì người ta không còn nghĩ đến ai được nữa.

+ Vì cái bản tính tốt của người ta bị những nổi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất.

- Kết thúc vấn đề: “Tôi biết vậy nên tôi chỉ buồn chứ không nở giận”.

- Về hình thức: Nhiều câu mang tính chất nghị luận đó là các câu hô ứng thể hiện các phán đoán như: Nếu …thì, vì  thế …cho nên, sở dĩ …là vì,…

-> Câu văn khẳng định, ngắn gọn, khúc chiết như diễn đạt một chân lí.

Câu b.   Đoạn trích “Kiều báo ân báo oán”            

- Lập luận của Hoạn Thư 8 dòng thơ với 4 luận điểm:

• Thứ nhất: Tôi là đàn bà nên ghen tuông là chuyện thường tình. (lẽ thường).

• Thứ hai: Ngoài ra tôi cũng đối xử rất tốt với cô.Khi cô trốn không đuổi theo.(kể công).

• Thứ ba: Tôi với cô trong cảnh chồng chung. Chắc gì ai nhường cho ai.

• Thứ tư: Nhưng dù sao tôi đã trót gây đau khổ cho cô nên bây giờ chỉ biết trông nhờ vào lượng khoan dung rộng lớn của cô.(nhận tội và đề cao tâng bốc Kiều)

- Lời của ông Giáo.

- Ông giáo đang thuyết phục chính mình, rằng vợ ông không ác để “chỉ buồn chứ không nở giận”

- Thuyết phục về đạo lí của cuộc sống.

- Ông giáo thuyết phục bằng các luận điểm sau:

+ Nêu vấn đề: Đối với những người xung quanh ta, nếu ta không cố mà hiểu họ thì ta luôn có cớ để tàn nhẫn và độc ác với họ.

+ Phát triển vấn đề: Vợ tôi không phải là người ác, nhưng sở dĩ thị trở nên tàn nhẫn, ích kỉ là vì thị đã quá khổ rồi. Bởi vì:

• Một người đau chân thì luôn chỉ nghĩ đến cái chân đau của mình.

• Khi người ta quá khổ thì người ta không thể nghĩ đến ngưòi khác.

• Và vì vậy, cái bản tính tốt đẹp của người ta thường dễ bị những nỗi lo lắng, buồn đáu, ích kỉ che lấp mất.

+ Kết thúc vấn đề: Tôi biết vậy, nên chỉ buồn chứ không nỡ giận.

- Hoạn Thư giây phút đầu “ Hồn lạc phách xiêu” nhưng sau đó “Liệu điều kêu ca”. Trong 8 dòng thơ, Hoạn thư nêu lên bốn luận điểm:                                    

+ Thứ nhất:  “Rằng tôi … thường tình” -> Lí lẽ này xóa sự đối lập giữa Kiều và Hoạn Thư. Từ đối lập trở thành cùng cảnh ngộ “chồng chung…cho ai”. Hoạn Thư từ tội nhân -> Nạn nhân của chế độ đa thê.                                                 

+ Thứ hai: Kể công cho Kiều ở gác viết kinh. Khi Kiều trốn không đuổi theo.       

+ Thứ ba: Tôi với cô đều trong cảnh chồng chung - chắc gì ai nhường cho ai.

+ Thứ tư: Nhưng dù sao tôi cũng đã trót gây đau khổ cho cô nên bây giwof chỉ biết trông chờ vào lượng khoan dung rộng lớn của cô (nhận tội và đề ca tâng bốc Kiều)

- Với lập luận trên, Kiều phải công nhận tài của Hoạn thư là "Khôn ngoan đến mực, nói năng phải lời". Và cũng chính nhờ lập luận ấy Hoạn Thư đã đặt Kiều vào một tình thế rất khó xử:

"Tha ra, thì cũng may đơi,

Làm ra, thì cũng ra người nhỏ nhen"