Soạn bài Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới Ngữ văn 9 tóm tắt

- Tác giả viết bài này vào đầu năm 2001 khi chuyển giao hai thế kỉ của toàn thế giới, với nước ta tiếp bước công cuộc đổi mới từ cuối thế kỉ trước.

- Vấn đề: chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới → có tính thời sự, có ý nghĩa với sự phát triển lâu dài, hội nhập của đất nước.

- Nhiệm vụ: nhìn nhận hạn chế để khắc phục, bắt kịp thời đại. Đưa đất nước thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu, đẩy mạnh, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Trình tự lập luận:

- Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới, quan trọng nhất là sự chuẩn bị bản thân con người.

- Bối cảnh thế giới và nhiệm vụ của đất nước ta.

- Những điểm mạnh và điểm yếu của con người Việt Nam.

Tác giả cho rằng “sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất” vì:

- Máy móc, các yếu tố khác có tân tiến tới đâu cũng là sản phẩm do con người sáng tạo, không thể thay thế con người đặc biệt trong nền kinh tế tri thức.

- Con người là động lực của lịch sử.

Điểm mạnh yếu của con người Việt Nam tác động tới nhiệm vụ đất nước:

- Người Việt Nam thông minh và tinh tế nhưng chỉ có kiến thức cơ bản mà không có tính thực hành từ những kiến thức đã tiếp thu → không thích ứng với nền kinh tế mới.

- Cần cù sáng tạo, thiếu tỉ mỉ, không coi trọng quy trình → ảnh hưởng nặng nề phương thức sản xuất nhỏ, thôn dã.

- Đoàn kết, đùm bọc trong chiến đấu nhưng đố kị trong làm ăn, cuộc sống → Ảnh hưởng tới giá trị đạo đức, giảm đi sức mạnh, tính liên kết.

- Thích ứng nhanh dễ hội nhập, nhưng kì thị trong kinh doanh, thói khôn vặt, khôn lỏi → Cản trở kinh doanh, hội nhập.

- Nhận xét của tác giả với các sách lịch sử và văn học:

+ Giống: phân tích, nhận xét ưu điểm người Việt: thông minh, cần cù, sáng tạo, đoàn kết trong chiến đấu…

+ Khác: phê phán khuyết điểm, hạn chế, kĩ năng thực hành, đố kị, khôn vặt.

- Thái độ người viết: khách quan khoa học, chân thực, đúng đắn.

- Trong văn bản, có khá nhiều thành ngữ, tục ngữ:

+ "Nước đến chân mới nhảy".

+ "Liệu cơm gắp mắm".

+ "Bóc ngắn cắn dài".

+ "Trâu buộc ghét trâu ăn".

-> Làm cho cách nói cô đọng, có hình ảnh, đồng thời gần gũi với những cách nghĩ, cách cảm của chúng ta. 

a. Liệt kê những dẫn chứng về một số điểm mạnh của con người Việt Nam:

- Sự cần cù, sáng tạo:

+ "Bác Vũ Đình Phúc (đường Nguyễn Siêu, Xóm Mới, phường 7, TP Đà Lạt) đã giành 2 năm mày mò nghiên cứu để sản xuất ra máy xay phế phẩm nông nghiệp làm phân hữu cơ, tận dụng phế phẩm nông nghiệp, giảm rác thải đồng thời phục vụ sản xuất".

 + "Lê Huy Hiệu và Thân Trọng Tuấn khi còn là học sinh lớp 9A, trường THCS Hải Sơn, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị đã sáng tạo ra bẫy điện có chức năng thu nạp điện năng để phục vụ cho sinh hoạt từ những dụng cụ tự chế và được lắp tại ở gờ giảm tốc trên đường".

- Truyền thống đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau:

 + "Thời kì chiến tranh, nhân dân các làng bản, vùng quê đem lương thực nuôi bộ đội, giúp bộ đội tránh khỏi sự lùng sục của kẻ thù, sự đoàn kết của quân dân ta đã đánh bại hai kẻ thù lớn là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ".

+ "Đoàn Trường Sinh ở xã Vinh Quang, huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang 10 năm cõng người bạn bị liệt cả hai chân đi học".

+ "Nguyễn Văn Nam sinh năm 1995, quê ở huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An đã 3 lần cứu sống 9 người sắp bị chết đuối, trong lần cứu 5 em nhỏ bản thân Nam đã bị chết đuối".

b. Liệt kê những dẫn chứng về một số điểm yếu của con người Việt Nam:

- "Thói quen khôn vặt, bóc ngắn cắt dài, không coi trọng chữ tín của các cửa hàng bán rượu trên phố Hàng Buồm, Tạ Hiện, Phan Bội Châu, chợ Hàng Da ở Hà Nội sử dụng những chai rượu lâu được vận chuyển từ các cửa khẩu, dán tem thành rượu hợp pháp và bán cho người dân".

- "Lối học chay, học vẹt nặng nề: Học sinh học thuộc lòng kiến thức để làm các bài kiểm tra mà không hiểu bản chất của vấn đề, không thể vận dụng kiến thức ấy vào những trường hợp mang tính mở rộng".