Soạn bài Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa Ngữ văn 10 tóm tắt

a. Người than thân ở đây là những cô gái đang đến độ xuân thì:

- Về thân phận:

+ Họ có phẩm chất đẹp thế nhưng vẻ đẹp ấy lại không được nâng niu và trân trọng.

+ Họ không thể tự quyết định tương lai và hạnh phúc của mình, phải trao gửi cho số phận.

b. Phân tích bài 1 và bài 2:

- Bài 1: Nét đẹp của người con gái trong câu ca này mang màu sắc sang trọng, cao quý, kiêu kì.

- Bài 2: Nỗi đau của người con gái lại được biểu hiện trong hoàn cảnh không được đánh giá đúng mức vẻ đẹp con người chỉ vì hình thức bên ngoài xấu xí.

a. Phân tích từ "ai" trong câu "Ai làm chua xót lòng này, khế ơi!":

- Về từ ai:

+ Ai là đại từ phiếm chỉ, chỉ chung tất cả mọi người.

+ Trong ca dao, từ ai để chỉ các thế lực ép gả hay cản ngăn tình yêu nam nữ.

+ Từ ai gợi ra sự trách móc, oán giận, nghe xót xa đến tận đáy lòng.

b. Hệ thống so sánh ẩn dụ:

- Cặp ẩn dụ Sao Hôm - sao Mai và mặt Trăng - mặt Trời.

- Biện pháp so sánh "Ta như sao Vượt chờ trăng giữa trời": tình duyên bị ngăn cách nhưng lòng người đơn phương vẫn chờ đợi.

- Sử dụng hình ảnh thiên nhiên, vũ trụ vì: các hình ảnh này gắn với đời sống của con người, để dễ liên tưởng. Đồng thời, hình ảnh thiên nhiên gần gũi đời sống, có vẻ đẹp riêng, ngụ ý, diễn tả tâm hồn.

c. Ý nghĩa của câu cuối: Dù mình không còn nhớ đến ta, thì ta vẫn chờ đợi tình yêu của mình không bao giờ thôi, giống như sao Vượt cứ đứng giữa trời chờ đợi trăng lên.

- Phép lặp:

+ Các từ thương, nhớ... được lặp lại nhiều lần, có tác dụng nhấn mạnh, tăng thêm nỗi nhớ thương.

+ Các từ khăn, đèn, mắt cũng được lặp lại nhiều lần để tô đậm các hình ảnh ẩn dụ, hoán dụ, gây dấu ấn trong lòng người đọc.

- Các câu hỏi tu từ: làm cho tình cảm láy đi láy lại, hợp với tâm trạng bồn chồn, không yên vì thương nhớ.

- Chiếc cầu có ý nghĩa tượng trưng cho sự nối liền khoảng cách tình cảm giữa con người.

- Chiếc cầu - dải yếm là một hình tượng độc đáo trong ca dao thể hiện khát vọng tình cảm mãnh liệt của các trang nam nữ thanh niên:

+ Xưa nay, ước mong được ở gần nhau là ước mơ chính đáng của các đôi lứa yêu nhau.

+ Ca dao đã thể hiện ước mong đó một cách sâu sắc, duyên dáng: cô gái ước mong "sông rộng một gang" để "bắc cầu dải yếm" cho chàng sang chơi.

+ Hình ảnh chiếc cầu dải yếm mãnh liệt và cũng là một ý tưởng táo bạo của cô gái.

- Tác giả dân gian đã sử dụng hình ảnh muối gừng vì: là những hình ảnh có thực trong đời sống - tình nghĩa thủy chung gắn bó sắt son.

- Phân tích ý nghĩa biểu trưng của gừng và muối trong bài ca dao 6:

+ Muối mặn, gừng cay biểu trưng cho nghĩa tình mặn nồng.

+ Ba năm, chín tháng biểu trưng cho sự bền lâu, vĩnh cửu.

- Những câu ca dao tương tự:

"Muối càng mặn, gừng càng cay

Đôi ta tình nặng nghĩa dày em ơi!"

- Biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong ca dao: Nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, điệp, nói quá.

- Đặc điểm khác biệt: Lấy những sự vật gần gũi cụ thể với người lao động để gọi tên, trò chuyện, so sánh: khăn, con sông, chiếc cầu, vườn hồng…

- Trong khi đó thơ bác học trong văn học sử dụng trang trọng hơn, có nhiều nét phức tạp hơn.

- Những bài ca dao sưu tầm mở đầu bằng "thân em" là:

+ "Thân em như hạt mưa rào

Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa".

+ "Thân em như trái bần trôi

Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu".

+ "Thân em như miếng cau khô

Kẻ thanh tham mỏng, người thô tham dày".

- Than thân, hờn trách người không biết trân trọng vẻ đẹp, giá trị của người con gái.

- Sưu tầm những bài ca dao thể hiện nỗi nhớ người yêu:

+ "Đêm qua ra đứng bờ ao

Trông cá cá lặn trông sao sao mờ".

+ "Buồn trông con nhện giăng tơ

Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai

Buồn trông chênh chếch sao mai

Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ".

+ "Gửi khăn, gửi áo, gửi lời

Gửi đôi chàng mạng cho người đàng xa".

- Bài "Khăn thương nhớ ai" thuộc những bài ca dao nhớ thương người yêu.

- Câu thơ: “Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm” thể hiện tình yêu nam nữ hòa vào tình yêu đất nước.