Lịch sử 10 Bài 39: Quốc tế thứ hai

a) Bối cảnh lịch sử

- Đội ngũ giai cấp công nhân các nước tăng nhanh về số lượng và chất lượng, có điều kiện sống tập trung.

- Sự bóc lột nặng nề của giai cấp tư sản, xu thế độc quyền và chính sách chạy đua vũ trang chuẩn bị chiến tranh để phân chia lại thế giới khiến đời sống của công nhân cực khổ dẫn đến nhiều cuộc đấu tranh công nhân nổ ra.

b) Phong trào công nhân

- Phong trào công nhân đòi cải thiện đời sống, đòi quyền tự do dân chủ ngày càng lan rộng, đặc biệt ở các nước tư bản tiên tiến như Anh, Pháp, Đức, Mĩ.

- Cuộc tổng bãi công của gần 40 vạn công nhân Chi-ca-gô ngày 1 - 5 - 1886 đòi lao động 8 giờ đã buộc giới chủ phải nhượng bộ. Ngày đó đi vào lịch sử là ngày Quốc tế lao động và chế độ ngày làm việc 8 giờ dần được thực hiện trong nhiều nước.

* Điểm mới

+ Nhiều Đảng công nhân, Đảng xã hội, nhóm công nhân tiến bộ được thành lập: Đảng công nhân xã hội dân chủ Đức (1875), Đảng công nhân xã hội Mĩ (1876), Đảng công nhân Pháp (1879), nhóm giả phóng lao động Nga (1883).

+ Đặt ra yêu cầu cần phải thành lập một tổ chức Quốc tế mới của giai cấp vô sản thế giới nối tiếp nhiệm vụ của Quốc tế thứ nhất.

+ C. Mác qua đời (1883) sứ mệnh lãnh đạo phong trào công nhân Quốc tế thuộc về Ph. Ăng-ghen.

a) Hoàn cảnh ra đời

- Chủ nghĩa tư bản phát triển ở giai đoạn cao, giai cấp tư sản tăng cường bóc lột nhân dân lao động.

- Chính sách chạy đua vũ trang chuẩn bị phân chia lại thế giới dẫn đến đời sống nhân dân cực khổ.

- Nhiều Đảng và tổ chức công nhân tiến bộ ra đời, ngày 14 - 7 - 1889 Quốc tế thứ hai thành lập ở Pari.

b) Hoạt động Quốc tế thứ hai

- Thông qua các Đại hội và nghị quyết; sự cần thiết thành lập chính đảng của giai cấp vô sản, đề cao đấu tranh chính trị.

- Tăng cường phong trào quần chúng, đòi tăng lương, ngày làm 8 giờ, lấy ngày 1 - 5 làm ngày Quốc tế lao động.

* Hạn chế: ảnh hưởng của các trào lưu cơ hội chủ nghĩa vô chính phủ.

* Đóng góp: Đoàn kết công nhân các nước thúc đẩy việc thành lập các chính đảng vô sản ở nhiều nước.

* Vai trò của Ăng-ghen đối với hoạt động của Quốc tế thứ hai: Sự ra đời của Quốc tế thứ hai là bằng chứng về sự thắng lợi của chủ nghĩa Mác trong phong trào công nhân.

Câu 1: Hãy cho biết những nét nổi bật của phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX?

Gợi ý trả lời:

Những nét nổi bật của phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX:

- Quy mô: phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX tiếp tục phát triển mạnh mẽ ở các nước Mĩ, Anh, Pháp, Đức, Nga.

- Mục tiêu đấu tranh: đòi tăng lượng, giảm giờ làm, cải thiện cuộc sống, ...

- Tư tưởng: công nhân nhiều nước bắt đầu tiếp thu chủ nghĩa Mác dẫn đến sự thành lập các đảng công nhân và các tổ chức quần chúng ở nhiều nước.

→ Sự phát triển đó đòi hỏi yêu cầu một tổ chức quốc tế thống nhất lãnh đạo và chỉ đạo phong trào.

Câu 2: Hãy nêu những hoạt động chủ yếu của Quốc tế thứ hai trong thời gian Ăngghen lãnh đạo?

Gợi ý trả lời:

- Ngày 14-7-1889, Đại hội thành lập Quốc tế thứ hai được tổ chức tại Pa-ri.

- Đại hội thông qua nhiều nghị quyết quan trọng:

+ Nêu lên sự cần thiết phải thành lập chính Đảng của giai cấp vô sản mỗi nước.

+ Đề cao vai trò của quần chúng, đòi tăng lương, ngày làm 8 giờ.

+ Lấy ngày 1-5 hằng năm làm ngày Quốc tế lao động để đoàn kết và biểu dương lực lượng của giai cấp vô sản thế giới.

- Quốc tế thứ hai tồn tại và hoạt động chủ yếu dưới hình thức đại hội. Nhờ vai trò tích cực của Ăng-ghen, Quốc tế thứ hai đã có nhiều đóng góp tích cực cho phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX.

Sau khi học xong bài này các em cần nắm được các nội dung chính sau:

• Sự phát triển của phong trào cách mạng thế giới trong những năm cuối thế kỷ XIX.
• Hoàn cảnh ra đời của Quốc tế hai và những đóng góp của tổ chức này đối với phong trào công nhân quốc tế, đặc biệt trong thời gian Engels còn sống.
• Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội trong Quốc tế thứ hai phản ánh cuộc đấu tranh giữa hai luồng tư tưởng: mác-xít và phi mác xít trong phong trào công nhân quốc tế