Lịch sử 10 Bài 13: Việt Nam thời kì nguyên thủy

- Dấu tích Người tối cổ ở Việt Nam có niên đại 30 - 40 vạn năm, công cụ đá ghè đẽo thô sơ ở Lạng Sơn, Thanh Hóa, Đồng Nai, Bình Phước.

- Người tối cổ sống thành từng bầy, săn bắt, hái lượm (rìu tay đá cũ Núi Đọ).

a) Văn hóa Sơn Vi

- Tìm thấy ở nhiều địa phương răng hóa thạch và nhiều công cụ đá ghè đẽo của Người tinh khôn tại Di tích văn hóa Ngườm (Võ Nhai - Thái Nguyên), Sơn Vi (Lâm Thao - Phú Thọ).

- Sống trong hang động, mái đá, ven sông suối từ Sơn La, Lai Châu đến Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị, sống thành thị tộc.

- Sử dụng công cụ đá ghè đẽo, săn bắt, hái lượm.

b) Văn hóa Hòa Bình - Bắc Sơn: văn hóa sơ kỳ đá mới (6.000 - 12.000 năm).

- Sống định cư trong hang động, mái đá gần nguồn nước hợp thành thị tộc, săn bắt, hái lượm, trồng rau củ, quả.

- Người Hòa Bình ghè đẽo, mài lưỡi rìu, làm công cụ bằng xương, tre, gỗ, người Bắc Sơn biết mài rộng trên lưỡi rìu đá, làm đồ gốm.

- Cuộc sống vật chất và tinh thần được nâng cao.

c) Cách nay khoảng 5.000 - 6.000 năm

- Sử dụng cưa, khoan đá, bàn xoay, công cụ lao động được cải tiến, năng suất lao động tăng.

- Phần lớn các dân tộc đều bước vào giai đoạn nông nghiệp trồng lúa dùng cuốc đá.

- Dân số gia tăng, trao đổi sản phẩm, đời sống vật chất được ổn định, đời sống tinh thần được nâng cao.

→ “Cuộc cách mạng đá mới” ở nước ta.

- Địa bàn cư trú của các bộ tộc, bộ lạc được mở rộng ra nhiều địa phương trong cả nước.

- Cách nay khoảng 3.000 - 4.000 năm, kỹ thuật chế tác đá, làm đồ gốm; sử dụng nguyên liệu đồng và thuật luyện kim để chế tạo công cụ, nghề nông trồng lúa nước trở nên phổ biến.

- Cư dân Phùng Nguyên (mở đầu thời đại đồng thau ở Việt Nam), cư dân Hoa Lộc - Thanh Hóa, sông Cả - Nghệ An:

+ Trồng lúa nước, sống định cư lâu dài trong các công xã thị tộc mẫu hệ.

+ Công cụ bằng đá, làm đồ gốm bằng bàn xoay, dùng tre, gỗ, xương để làm đồ dùng, biết xe chỉ, dệt vải, chăn nuôi.

+ Di chỉ: cục đồng, dây đồng, xỉ đồng, dùi đồng.

- Cư dân văn hóa Sa Huỳnh - Nam Trung Bộ biết thuật luyện kim, nông nghiệp trồng lúa, cây trồng khác, chế tác và sử dụng đồ sắt, làm gốm, dệt vải, đồ trang sức; thiêu xác chết.

- Cư dân văn hóa Đồng Nai làm nghề nông trồng lúa nước, khai thác lâm sản, săn bắt, làm nghề thủ công, công cụ đá, đồng, thủy tinh.

- Thời đại Kim khí (cách ngày nay 3000 – 4000 năm), làm tiền đề cho sự chuyển biến của xã hội nguyên thủy sang thời đại mới.

Câu 1: Em hãy nhận xét về địa bàn sinh sống của Người tối cổ ở Việt Nam.

Gợi ý trả lời:

- Địa điểm: Lạng Sơn, Thanh Hóa, Đồng Nai, Bình Phước,…

- Nhận xét: Người tối cổ sinh sống ở trên khắp đất nước ta, tập trung chủ yếu ở miền núi Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.

Câu 2: Hãy cho biết những điểm tiến bộ trong hoạt động kinh tế của cư dân Hòa Bình - Bắc Sơn.

Gợi ý trả lời:

- Sống định cư lâu dài trong các hang động, mái đá gần nguồn nước hợp thành thị tộc, bộ lạc.

- Săn bắt, hái lượm là nguồn sống chính, trồng các loại rau, củ, cây ăn quả. Nền nông nghiệp sơ khai bắt đầu.

- Bước đầu biết mài lưỡi rìu và làm một số công cụ bằng xương, tre, gỗ, biết làm đồ gốm.

Câu 3: Những điểm mới trong cuộc sống của cư dân Phùng Nguyên là gì? So sánh với cư dân Hòa Bình – Bắc Sơn?

Gợi ý trả lời:

- Những điểm mới trong cuộc sống của cư dân Phùng Nguyên là:

• Cư dân văn hóa Phùng Nguyên là những người mở đầu thời đại đồng thau ở Việt Nam.
• Cư dân Phùng Nguyên làm nông nghiệp trồng lúa nước, sống định cư lâu dài trong các công xã thị tộc mẫu hệ. Công cụ lao động chủ yếu bằng đá có kĩ thuật chế tác cao, nhiều loại hình. Họ làm gốm bằng bàn xoay có hoa văn độc đáo, sử dụng các nguyên liệu tre, gỗ, xương để làm đồ dùng.
• Địa bàn cư trú tập trung ở châu thổ các con sông lớn: Sông Hồng, sông Mã và sông Cả.
• Nghề sản xuất chính là nông nghiệp trồng lúa nước.

- So sánh với cư dân Hòa Bình – Bắc Sơn:

• Tham khảo thêm

• doc Lịch sử 10 Bài 14: Các quốc gia cổ đại trên đất nước Việt Nam
• doc Lịch sử 10 Bài 15: Thời Bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc (từ thế kỉ II TCN đến đầu thế kỉ X)
• doc Lịch sử 10 Bài 16: Thời Bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc (từ thế kỉ II TCN đến đầu thế kỉ X) (Tiếp theo)