Soạn bài Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu Ngữ văn 11 đầy đủ

Xét trong quan hệ về ý nghĩa câu đi trước và câu đi sau thì những trường hợp đã cho có trật tự sắp xếp các bộ phận của câu nhằm mục đích như sau:

a. Nếu thay đổi trật tự phần in đậm ở trên thành: đó là một con dao rất sắc, nhưng nhỏ thì nội dung ý nghĩa và cấu tạo ngữ pháp của câu không sai. Nhưng đặt vào đoạn văn như vậy thì trật tự sắp xếp như vậy không phù hợp với mục đích của hành động: tác giả đoạn văn muốn nhấn mạnh mục đích đe dọa, uy hiếp bá Kiến của nhân vật Chí Phèo.

b. Nếu ta thay đổi vị trí của từ nhỏ cho cụm từ rất sắc thì cái ý mà tác giả muốn biểu đạt chẳng những không được nhấn mạnh mà còn bị giảm đi. Và như thế, cái mục đích hăm dọa của Chí Phèo đối với bá Kiến cũng không được làm nổi bật.

c. Đặt vấn đề sắp xếp lại trật tự từ trong đoạn văn trên của Nam Cao là không hợp lí, nhưng với tình huống khác, ngữ cảnh khác, thì sự sắp xếp ngược lại phù hợp.

- Ví dụ trong câu: Hắn có một con dao rất sắc nhưng nhỏ. Dao ấy làm sao chặt được cành cây này!

-> Như vậy, chúng ta có thể thấy, trong mỗi tình huống giao tiếp, cần xác định trọng tâm thông báo của câu từ đó mà có cách sắp xếp trật tự từ sao cho hiệu quả biểu đạt cao nhất.

- Có thể lựa chọn cách viết tối ưu và giải thích cụ thể như sau:

+ Lựa chọn cách A: Bạn em nhỏ người nhưng rất thông minh. Thầy giáo đã chọn bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi.

+ Vì: nhấn mạnh sự thông minh của người bạn, giải thích lý do cho việc bạn ấy được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi -> tạo ra sự liên kết nghĩa hợp lý.

Phân tích tác dụng của những cách sắp xếp các câu văn có bộ phận biểu hiện thời gian như sau:

a. Một đêm khuya: đặt ở đầu câu làm trạng ngữ chỉ thời gian để đảm nhận chức năng nêu hoàn cảnh cho các sự kiện xảy ra sau đó. Còn trong câu tiếp theo, trạng ngữ chỉ thời gian (Sáng hôm sau) vừa có tác dụng như câu trước đồng thời vừa có tác dụng liên kết câu.

b. Trạng ngữ chỉ thời gian (Một buổi sáng tinh sương) lại đặt ở giữa câu, đằng sau hành động của một chủ thể (Một anh đi thả ống lươn). Chủ thể hành động được nêu trước, phần biểu thị thời gian đặt ở giữa bởi sự liên kết ý các câu trước đó đều tập trung vào việc người là người đẻ ra Chí Phèo.

c. Trong trường hợp này, bộ phận chỉ thời gian (đã mấy năm) đứng ở cuối câu. Điều đó do có nhiệm vụ thông báo của nó quyết định: nó biểu thị phần tin mới, phần trọng tâm thông báo là thời gian Mị về làm dâu nhà Pá Tra.

a. Nhận xét cách đặt các vế câu theo những vị trí khác nhau:

- Vế chỉ nguyên nhân trong câu ghép này (là vì mẫu chuyện ấy nhắc cho hơn một cái gì đó rất xa xôi) cần đặt sau vì vế chính (hắn lại nao nao buồn) cần đặt trước vì nó tiếp tục được khai triển ý ở những câu đi sau, cụ thể hoá cho một cái gì rất xa xôi. Nghĩa là vế chính đặt trước để liên kết dễ dàng với những câu đi trước, để liếp tục nói về “hắn” (tiếp tục nói về Chí Phèo).

- Vế chính đặt trước trước tiếp tục nói về Chí Phèo), còn vế phụ đặt sau để liên kết dễ dàng với những câu đi sau.

b. Vế chỉ sự nhượng bộ, và vế chỉ giả thiết thường được đặt trước (Đó đều là các vế phụ xét về cấu tạo ngữ pháp). Đó là vế phụ xét về cấu tạo ngữ pháp (đặt trước vế chính) những trường hợp này được đặt sau, để bổ sung một thông tin cần thiết “chịu ơn”.

Lựa chọn câu văn thích hợp để điền vào vị trí bỏ trống đầu đoạn văn như sau:

- Câu văn thích hợp: C.

- Vì: Các câu trong đoạn còn lại đều nói về các thời kì trước, nhiều người nổi tiếng phát triển phương pháp đọc nhanh, nắm vững nó. Như vậy, câu đầu sẽ nói tới những năm gần đây.

- Giữa hai vế của câu ghép đặt vế “nó không phải là điều lạ” ở sau, bởi nó chứa thông tin quan trọng và có tác dụng liên kết.