Giải bài tập SGK Sinh học 9 Bài 24: Đột biến nhiễm sắc thể

Hiện tượng đa bội hóa và thể đa bội là gì? Cho ví dụ.

Phương pháp giải

Xem lại đột biến NST, khái niệm về hiện tượng đa bội hóa, thể đa bội hóa. Liên hệ thực tế lấy ví dụ.

Hướng dẫn giải

- Hiện tượng đa bội hóa là trường hợp bộ NST trong tế bào sinh dưỡng tăng lên theo bội số của n (nhiều hơn 2n). Hiện tượng đa bội hóa tạo ra thể đa bội.

- Cơ thể mang các tế bào sinh dưỡng có bộ NST tăng lên theo bội số n (lớn hơn 2n) gọi là thể đa bội.

+ Ví dụ: củ cải đường có tứ bội, các cây cà độc dược có các bộ NST khác nhau như: cây tam bội (3n = 36), cây lục bội (6n = 72), cây cửu bội (9n = 108), cây thập nhị (12n = 144).

Sự hình thành thể đa bội do nguyên phân và giảm phân không bình thường diễn ra như thế nào?

Phương pháp giải

Xem lại cơ chế hình thành thể đa bội. 

Hướng dẫn giải

+ Hình thành thể đa bội do nguyên phân

• Trong lần nguyên phân đầu tiên của hợp tử có bộ NST lưỡng bội (2n) bị rối loạn dẫn đến tất cả các cặp NST trong tế bào không phân li ở kì sau dẫn đến hình thành nên 1 tế bào mới có bộ NST tứ bội (4n).

+ Hình thành thể đa bội do giảm phân

• Do rối loạn trong giảm phân dẫn toàn bộ NST của tế bào không phân li trong kì sau và tạo ra giao tử có bộ NST 2n.
• Giao tử 2n kết hợp với giao tử có bộ NST 2n tạo ra hợp tử có bộ NST tứ bội 4n.

Có thể nhận biết các thể đa bội bằng mắt thường qua những dấu hiệu gì? Có thể ứng dụng các đặc điểm của chúng trong chọn giống cây trồng như thế nào? Hãy sưu tập tư liệu và mổ tả một giống cây trồng đa bộí ở Việt Nam.

Phương pháp giải

Thể đa bội là cơ thể mà trong tế bào của nó có gấp bội lần bộ NST (3n, 4n, 5n...).

Hướng dẫn giải

- Có thể nhận biết các thể đa bội bằng mắt thường thông qua dấu hiệu tăng kích thước cơ quan của cây, đặc biệt là tế bào khí khổng và hạt phấn.

- Có thể ứng dụng sự tăng kích thước thân, cành trong việc tăng sản lượng gỗ cây rừng, sự tăng kích thước thân, lá, củ trong việc tăng sản lượng rau, củ cải đường, đặc điểm sinh trưởng mạnh và chống chịu tốt để chọn giống có năng suất cao và chống chịu tốt với các điều kiện không thuận lợi của môi trường.

- Cây trồng đa bội ở VN: củ cải đường, cây cà chua độc dược

 - Cây chuối ở nhà trồng là giống cây đa bội có nguồn gốc từ cây chuối rừng. Quá trình hình thành như sau: do điều kiện không bình thường trong quá trình phát sinh giao tử các cặp NST tương đồng ở chuối rừng không phân li trong giảm phân, hình thành giao tử 2n. Giao tử 2n này kết hợp với giao tử bình thường n tạo ra hợp tử tam bội 3n. Hợp tử này có quả to, ngọt, không hạt nên con người đã giữ lại trồng và nhân lên bằng hình thức sinh sản sinh dưỡng (vì không có hạt) để tạo thành chuối nhà.