Giải bài tập SGK Sinh học 9 Bài 13: Di truyền liên kết với giới tính.

Thế nào là di truyền liên kết? Hiện tượng này đã bổ sung cho định luật phân li độc lập của Menđen như thế nào?

Phương pháp giải

Xem lại ý nghĩa của di truyền liên kết.

Hướng dẫn giải

- Di truyền liên kết là hiện tượng một nhóm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào.

- Di truyền liên kết đã bổ sung cho định luật phân li đọc lập của MenĐen.

• Nếu ở định luật phân li độc lập của Menđen các cặp gen phân li độc lập với nhau làm xuất hiện nhiều biến dị tổ hợp thì di truyền liên kết các gen cùng nằm trên 1 NST liên kết cùng nhau trong quá trình phân bào, cho tổ hợp kiểu hình ít, không tạo ra hoặc hạn chế sự xuất hiện biến dị tổ hợp, đảm bảo di truyền bền vững của từng nhóm tính trạng được quy định bởi các gen trên một NST. ⇒ Người ta có thể chọn các tính trạng tốt được di truyền đi kèm cùng nhau.

Hãy giải thích thí nghiệm của Moocgan về sự di truyền liên kết dựa trên cơ sở tế bào học.

Phương pháp giải

Sự liên kết gen xảy ra khi cácc alen của các cặp gen cùng nằm trên 1 NST và phân li cùng nhau trong quá trình phát sinh giao tử.

Hướng dẫn giải

Giải thích thí nghiệm của Moocgan về sự di truyền liên kết dựa trên cơ sở tế bào học.​

- Quy ước:

• Ở ruồi giấm, gen B quy định thân xám
• Gen b quy định thân đen
• Gen V quy định cánh dài
• Gen v quy định cánh cụt

- Ta có sơ đồ lai.

• P: Thân xám, cánh dài x Thân đen, cánh dài

P: \(\frac{{\underline {BV} }}{{BV}}\)  x  \(\frac{{\underline {bv} }}{{bv}}\)

G_P: \(\underline {BV}\)    \( \underline {bv} \)

F₁: \(\frac{{\underline {BV} }}{{bv}} \) (Thân xám, cánh dài) 

• Lai phân tích Đực F₁ Thân xám, cánh dài x cái thân đen, cánh ngắn

Đực F₁   \(\frac{{\underline {BV} }}{{bv}}\)  x  cái  \(\frac{{\underline {bv} }}{{bv}}\)

G_F1: \(\underline {BV}\) \(\underline {bv}\)      \(\underline {bv}\)

Fa

Như vậy, thân xám và cánh dài cũng như thân đen và cánh cụt luôn luôn di truyền đồng thời với nhau. Các gen quy định các tính trạng này nằm trên một NST cùng phân li để hình thành giao tử và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh.

So sánh kết quả lai phân tích F₁ trong hai trường di truyền độc lập và di truyền liên kết của 2 cặp tính trạng. Nêu ý nghĩa của di truyền liên kết trong chọn giống.

Phương pháp giải

Xem lại ý nghĩa của di truyền liên kết.

Hướng dẫn giải

​So sánh kết quả lai phân tích F1 trong tường hợp di truyền độc lập và di truyền liên kết của hai cặp tính trạng.

• Phép lai phân tích di truyền độc lập 2 cặp tính trạng.

P_a : Hạt vàng, trơn x Hạt xanh, nhăn

P_a:  AaBb  x   aabb

G_P: AB, ab,aB,Ab     ab

F_a:  AaBb, aabb, aaBb, Aabb

KH: 1 Vàng trơn, 1 xanh nhăn, 1 xanh trơn, 1 vàng nhăn

→ Có sự tổ hợp lại các tính trạng của bố mẹ làm xuất hiện biến dị tổ hợp: Xanh, vàng và trơn, nhăn. Tỉ lệ kiểu hình và kiểu gen là 1:1:1:1

• Lai phân tích di truyền liên kết P_a:  Thân xám, cánh dài x cái thân đen, cánh ngắn

P_a:  \(\frac{{\underline {BV} }}{{bv}}\)  x  \(\frac{{\underline {bv} }}{{bv}}\)

Gp_a: \(\underline {BV}\) , \(\underline {bv}\)     \(\underline {bv}\)

F_a : \(\frac{{\underline {BV} }}{{bv}}\)    \(\frac{{\underline {bv} }}{{bv}}\)

KH: 1 xám dài, 1 đen ngắn

→ Không xuất hiện biến dị tổ hợp vì kiểu gen và kiểu hình là có tỷ lệ 1:1

• Ý nghĩa của di truyền liên kết trong chọn giống: dựa vào sự di truyền liên kết, người ta có thể chọn được những nhóm tính trạng tốt luôn di truyền với nhau.

Cho hai thứ đậu thuần chủng hạt trơn không có tua cuốn và hạt nhăn có tua cuốn giao phấn với nhau được F₁ toàn hạt trơn, có tua cuốn. Cho F₁ tiếp tục giao phấn với nhau được F₂ có tỉ lệ: 1 hạt trơn, không co tua cuốn; 2 hạt trơn có tua cuốn; 1 hạt nhăn, có tua cuốn. Kết quả phép lai được giải thích như thế nào?

a) Từng cặp tính trạng đều phân li theo tỉ lệ 3 : 1.

b) Hai cặp tính trạng di truyền độc lập với nhau.

c) Hai cặp tính trạng di truyền liên kết.

d) Sự tổ hợp lại các tính trạng ở P.

Phương pháp giải

Khi xác định quy luật di truyền chi phối hai tính trạng bất kì thì ta làm theo các bước sau: 

Bước 1: Xác định tính trạng trội / lặn => quy ước kiểu gen 

Bước 2: Xác định tỉ lệ phân li kiểu hình của từng tính trạng ở đời con  

Bước 3: Xác định tỉ lệ phân li kiểu hình chung của các tính trạng 

• Nếu đời con có tỉ lệ kiểu hình bằng tích tỉ lệ các tính trạng hợp thành nó => các gen phân li độc lập với nhau 
• Nếu đời con có tỉ lệ kiểu hình khác tích tỉ lệ các tính trạng hợp thành nó => các gen cùng nằm trên 1 NST

Hướng dẫn giải

Cho hai thứ đậu thuần chủng hạt trơn, không có tua cuốn và hạt nhăn, có tua cuốn giao phấn với nhau được F1 toàn hạt trơn, có tua cuốn.

⇒ Hạt trơn, có tua cuốn trội so với hạt nhăn, không có tua cuốn.

• Quy ước
  • A: hạt trơn; a: hạt nhăn
  • B: có tua cuốn; b: không có tua cuốn

Ở F2 có tỉ lệ: 1 hạt trơn, không có tua cuốn: 2 hạt trơn, có tua cuốn: 1 hạt nhăn, có tua cuốn ⇒ 4 tổ hợp giao tử

⇒ cả bố và mẹ đều cho 2 giao tử

Mà đề bài F1 (hạt trơn, có tua cuốn) thụ phấn với F1 (hạt trơn có tua cuốn)

Như vậy cả bố và mẹ dị hợp hai cặp gen mà chỉ cho ra 2 loại giao tử ⇒ quy luật di truyền liên kết.

• Sơ đồ lai

P_tc : Hạt trơn không có tua cuốn  x   Hạt nhăn có tua cuốn

P_tc : \(\frac{{\underline {Ab} }}{{Ab}} \)   x    \(\frac{{\underline {aB} }}{{aB}} \)

GP: ​ ​​\(\underline {Ab}\)         \(\underline {aB}\)

F1 : \(\frac{{\underline {Ab} }}{{aB}} \) (100% hạt trơn có tua cuốn)

• F1: tự thụ phấn.

Hạt trơn có tua cuốn  x   hạt trơn có tua cuốn

F1 x F1: \(\frac{{\underline {Ab} }}{{aB}}\)   x    \(\frac{{\underline {Ab} }}{{aB}}\)

G_F1 : \(\underline {Ab}\) \(\underline {aB}\)      \(\underline {Ab}\) \(\underline {aB}\)

F₂ : 1 \(\frac{{\underline {Ab} }}{{Ab}}\)  2 \(\frac{{\underline {Ab} }}{{aB}}\)  1 \(\frac{{\underline {aB} }}{{aB}}\)

KH: 1 hạt trơn không có tua cuốn, 2 hạt trơn có tua cuốn, 1 hạt nhăn có tua cuốn.

Vậy 2 gen di truyền liên kết ⇒ Đáp án c