Giải bài tập SGK Địa lí 12 Bài 41: Vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long

Tại sao phải đặt vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long?

Phương pháp giải

Phân tích tầm quan trọng của Đồng bằng sông Cửu Long trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, và vấn đề sử dụng tài nguyên của vùng để giải thích tại sao phải đặt vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Gợi ý trả lời

Phải đặt vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long vì các lí do chủ yếu sau đây:

-  Vai trò đặc biệt quan trọng của Đồng bằng sông Cửu Long trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội nước ta. Đây là vùng trọng điểm sản xuất lương thực lớn nhất cả nước.

-  Để phát huy thế mạnh về điều kiện tự nhiên: đất phù sa ngọt với diện tích tương đối lớn, khí hậu nhiệt đới ẩm ổn định, diện tích mặt nước nuôi trồng thủy sản lớn, hệ sinh thái đặc trưng là rừng ngập mặn, hệ thống sông ngòi kênh rạch chằng chịt...

=> Sử dụng hợp lí các nguồn lực tự nhiên sẽ phát triển đa dạng hóa hoạt động nông - lâm - thủy sản của vùng, phát huy hiệu quả thế mạnh của vùng. 

- Một số vấn đề về sử dụng tài nguyên của vùng:

+ Việc phá rừng ngập mặn để đất nuôi thủy sản (tôm, cá,...) đã làm môi trường vùng ven biển bị suy thoái. Rừng là nhân tố quan trọng nhất đảm bảo cân bằng sinh thái, rừng cần được bảo vệ và phát triển trong mọi dự án khai thác.

+ Nước ngọt là vấn đề quan trọng hàng đầu của vùng. Diện tích đất phèn đất mặn lớn, nên giải quyết vấn đề nước ngọt để thau chua rửa mặn vào mùa khô là rất cần thiết

⟹ Sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên để khắc phục những hạn chế vốn có của đồng bằng.

Phân tích các thế mạnh và hạn chế về mặt tự nhiên và ảnh hưởng của nó đối với việc phát triển kinh tế – xã hội ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Phương pháp giải

Cần nắm rõ các đặc điểm về mặt tự nhiên và ảnh hưởng của nó đối với việc phát triển kinh tế – xã hội để để phân tích các thế mạnh và hạn chế.

Gợi ý trả lời

Thế mạnh: 

- Đất phù sa ngọt: 1.2 triệu ha, rất màu mỡ, độ phì cao, phân bố dọc sông Tiền và sông Hậu thuận lợi cho trồng lúa.

- Khí hậu: nhiệt đới gió mùa, cận xích đạo. Tổng số giờ nắng trung bình 2200 – 2700 nghìn giờ, chế độ nhiệt cao từ 250C – 270C, lượng mưa 1300 – 1500mm, thuận lợi phát triển nông nghiệp nhiệt đới.

- Sông ngòi: mạng lưới sông ngòi, kênh rạch chằng chịt chia nhỏ đồng bằng thành những ô vuông thuận lợi cho giao thông đường thủy, tưới tiêu, sử dụng nước sinh hoạt.

- Sinh vật: rừng ngập mặn, rừng tràm diện tích lớn, động vật chủ yếu và có giá trị hơn cả là cá và chim.

- Tài nguyên biển: hàng trăm bãi cá, bãi tôm và hơn nửa triệu ha mặt nước nuôi trồng thủy sản.

- Khoáng sản: đá vôi , than bùn, dầu khí ở thềm lục địa.

Hạn chế:

- Mùa khô kéo dài: thiếu nước ngọt, nước mặn xâm nhập vào đất liền, làm tăng độ chua mặn trong đất.

- Thiên tai, lũ lụt…

- Phần lớn diện tích là đất phèn, đất mặn

- Khoáng sản: nghèo gây trở ngại cho phát triển kinh tế - xã hội của vùng.

Để sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long, cần phải giải quyết những vấn đề chủ yếu nào? Tại sao?

Phương pháp giải

- Dựa vào những hạn chế và khó khăn về vấn đề đất, nước ngọt, tài nguyên rừng để chỉ ra những vấn đề cần giải quyết.

- Dựa vào tầm quan trọng về vị trí chiến lược, việc sử dụng và cải tạo tự nhiên ở đồng bằng sông Cửu Long để giải thích.

Gợi ý trả lời

- Các vấn đề cần giải quyết:

+ Vấn đề sử dụng đất ở Đồng bằng sông Cửu Long là tài nguyên quan trọng hàng đầu, nhưng phần lớn là đất phèn và mặn khó khăn cho canh tác.

+ Vấn đề thiếu nước ngọt trong mùa khô làm tăng thêm độ chua đất, thiếu nước ngọt cho sinh hoạt và sản xuất.

+ Tài nguyên rừng, đảm bảo sự cân bằng sinh thái, đặc biệt là rừng ngập mặn.

+ Việc sử dụng và cải tạo tự nhiên không tách khỏi hoạt động kinh tế của con người. Cần chuyển đổi cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh trồng cây công nghiệp, cây ăn quả, kết hợp với nuôi trồng thủy sản và phát triển công nghiệp chế biến.

- Biện pháp giải quyết vấn đề:

+ Xây dựng hệ thống thủy lợi để đảm bảo nước ngọt trong mùa khô, thau chua, rửa mặn, cải tạo đất.

+ Tạo ra các giống lúa chịu phèn, chịu mặn.

+ Kết hợp mặt biển với đảo, quần đảo và đất liền tạo một thế kinh tế liên hoàn.

+ Đối với đời sống của nhân dân, cần chủ động sống chung với lũ bằng các biện pháp khác nhau với sự hỗ trợ của Nhà nước, đồng thời khai thác các nguồn lợi kinh tế do lũ hằng năm đem lại.

- Nguyên nhân cần phải giải quyết các vấn đề trên vì:

+ Đồng bằng có vị trí chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội nước ta.

+ Việc sử dụng và cải tạo tự nhiên là vấn đề cấp bách nhằm biến đồng bằng sông Cửu Long thành một khu vực kinh tế quan trọng.

+ Nhằm mục đích hạn chế và khắc phục những tồn tại, khai thác có hiệu quả những thế mạnh sẵn có về tự nhiên ở đồng bằng sông Cửu Long.