Giải bài tập SGK Địa lí 10 Bài 23: Cơ cấu dân số

Hãy trình bày cơ cấu dân số theo giới tính và độ tuổi?

Tại sao trong cơ cấu dân số thì cơ cấu dân số theo giới tính và độ tuổi là hai loại cơ cấu quan trọng nhất trong sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia?

Phương pháp giải

- Dựa vào kiến thức phần cơ cấu sinh học để trình bày cơ cấu dân số theo giới tính và độ tuổi.

- Dựa vào sự ảnh hưởng của cơ cấu dân số đối với sự phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội, và  tình hình sinh, tử và khả năng phát triển dân sô để giải thích tại sao  trong cơ cấu dân số thì cơ cấu dân số theo giới tính và độ tuổi là hai loại cơ cấu quan trọng nhất trong sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia.

Gợi ý trả lời

- Cơ cấu dân số theo giới và độ tuổi:

+ Cơ cấu dân số theo giới:

• Biểu thị tương quan giữa giới nam so với giới nữ  hoặc so với tổng số dân. Đơn vị tính bằng phần trăm (%).
• Cơ cấu dân số theo giới biến động theo thời gian và khác nhau ở từng nước, từng khu vực.
• Cơ cấu theo giới ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội và hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia.
• Phân tích cơ cấu theo giới, ngoài khía cạnh sinh học người ta còn chú ý đến khía cạnh xã hội như vị thế, vai trò, quyền lợi, trách nhiệm của nam và nữ giới.

+ Cơ cấu dân số theo tuổi:

• Là sự tập hợp những nhóm người sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định.
• Trên thế giới, người ta thường chia dân số thành ba nhóm tuổi: nhóm dưới tuổi lao động (0 - 14 tuổi), nhóm tuổi lao động (15-59 hoặc đến 64 tuổi), nhóm trên tuổi lao động (60 tuổi hoặc 65 tuổi) trở lên.
• Để nghiên cứu cơ cấu sinh học, người ta thường sử dụng: tháp dân số (hay tháp tuổi).

- Trong cơ cấu dân số, cơ cấu theo giới tính và độ tuổi là hai loại cơ cấu quan trọng nhất trong sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia vì:

+ Cơ cấu dân số theo giới tính có ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội và hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia.

+ Cơ cấu dân số theo độ tuổi thể hiện tổng hợp tình hình sinh, tử, tuổi thọ, khả năng phát triển dân số và nguồn lao động của một quốc gia.

Có những kiểu tháp dân số cơ bản nào? Hãy mô tả các kiểu tháp đó.

Phương pháp giải

Cần nắm rõ đặc điểm của 3 kiểu tháp: kiểu mở rộng, kiểu thu hẹp, kiểu ổn định  để trả lời câu hỏi trên.

Gợi ý trả lời

Có 3 kiểu tháp dân số phổ biến:

- Kiểu mở rộng: Đáy tháp mở rộng, đỉnh nhọn, các cạnh thoai thoải, thể hiện tỉ lệ sinh cao, trẻ em đông, dân số tăng nhanh.

- Kiểu thu hẹp: Có dạng phình to ở giữa,thu hẹp về phí đáy và đỉnh, thể hiện từ dân số trẻ sang dân số già, tỉ suất sinh giảm nhanh, nhóm trẻ e ít.

- Kiểu ổn định: Có dạng thu hẹp ở đáy, mở rộng ở phần đỉnh; thể hiện tỉ suất tử thấp ở nhóm trẻ nhưng cao ở nhóm già, tuôi thọ trung bình cao, dân số ổn định cả về quy mô lẫn cơ cấu.

Cho bảng số liệu:

Vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế của Pháp, Mê hi cô, Việt Nam năm 2000. Nhận xét.

Phương pháp giải

- Dựa vào tỉ lệ phần trăm cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế để vẽ biểu đồ cột chồng.

- Dựa vào biểu đồ đã vẽ để nêu nhận xét.

Gợi ý trả lời

- Biểu đồ thể hiện cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế của Pháp, Mê hi cô, Việt Nam năm 2000

Nhận xét:

Cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế của ba nước gồm 3 nhóm khu vực I, II, III. Tuy nhiên có sự phân bố lao động không đều ở 3 nước:

- Việt Nam: lao động chủ yếu ở khu vực 1 chiếm 68%.

- Pháp: Lao động chủ yếu ở khu vực III chiếm 67,1%.