Lịch sử 7 Bài 7: Những nét chung về xã hội phong kiến

- Xã hội phong kiến là chế độ xã hội tiếp sau xã hội cổ đại.

- Được hình thành trên cơ sở tan rã của xã hội cổ đại.

- Sự hình thành xã hội phong kiến ở phương Đông và phương Tây có sự khác biệt:

+ Phương Đông:

• Chuyển sang chế độ phong kiến tương đối sớm, từ trước Công nguyên hoặc đầu Công nguyên.
• Xã hội phong kiến phương Đông lại phát triển rất chậm.
• Quá trình khủng hoảng và suy vong của chế độ phong kiến ở đây cũng kéo dài từ thế kỉ XVI cho tới giữa thế kỉ XIX, khi các nước này bị rơi vào tình trạng lệ thuộc hoặc là thuộc địa của các nước tư bản phương Tây.

+ Phương Tây:

• Chế độ phong kiến xuất hiện muộn hơn, khoảng thế kỉ V, và được xác lập, hoàn thiện vào khoảng thế kỉ X.
• Từ thế kỉ XI đến thế kỉ XIV là thời kì phát triển toàn thịnh
• Thế kỉ XV - XVI là giai đoạn suy vong của chế độ phong kiến châu Âu. Chủ nghĩa tư bản đã dần được hình thành ngay trong lòng xã hội phong kiến đang suy tàn.

- Cơ sở kinh tế:

+ Chủ yếu là nông nghiệp, kết hợp chăn nuôi và một số nghề thủ công.

+ Sản xuất nông nghiệp đóng kín trong các công xã nông thôn (phương Đông) và lãnh địa phong kiến (châu Âu),

+ Kĩ thuật canh tác lạc hậu.

+ Ruộng đất chủ yếu nằm trong tay địa chủ, lãnh chúa giao cho nông dân cày cấy theo hình thức phát canh thu tô.

- Cơ sở xã hội:

Hình thành 2 giai cấp cơ bản:

+ Phương Đông: địa chủ và nông dân lĩnh canh.

+ Phương Tây: lãnh chúa phong kiến và nông nô.

=> Ở châu Âu từ sau thế kỉ XI thành thị xuất hiện dẫn tới sự hình thành của chủ nghĩa tư bản.

- Thể chế nhà nước: chế độ quân chủ (vua đứng đầu).

+ Ở phương Đông: chế độ quân chủ có từ thời cổ đại về sau càng được củng cố.

+ Ở châu Âu ban đầu chỉ là chế độ phong kiến phân quyền từ thế kỉ XV chuyển sang giai đoạn phong kiến tập quyền.

Câu 1: Xã hội phong kiến ở phương Đông và phương Tây được hình thành từ bao giờ ?

Gợi ý trả lời

- Các quốc gia phương Đông và phương Tây đều theo chế dộ quân chủ (do vua đứng đầu) nhưng khác nhau về mức độ và thời gian:

- Ở phương Đông: chế độ chuyên chế đã xuất hiện từ thời cổ đại, đến thời phong kiến nhà nước quân chủ chuyên chế ngày càng hoàn thiện, quyền lực tập trung ngày càng cao trong tay vua...

- Ở phương Tây: thời cổ đại đã có các hình thức dân chủ, cộng hòa, đế chế, thực chất đều là quân chủ, thời kì đầu là chế độ phong kiến phân quyền, từ thế kỉ XV chuyển sang chế độ phong kiến tập quyền.

Câu 2: Cơ sở kinh tế của xã hội phong kiến là gì ?

Gợi ý trả lời

- Cơ sở kinh tế của xã hội phong kiến là kinh tế nông nghiệp kết hợp chăn nuôi và một số ngành thủ công.

- Sản xuất nông nghiệp bị bó hẹp, đóng kín trong các công xã nông thôn (phương Đông) hay trong lãnh địa phong kiến (châu Âu).

- Ruộng đất chủ yếu ở trong tay địa chủ hay lãnh chúa. Họ giao cho nông dân lĩnh canh hoặc nông nô cày cấy rồi thu tô, thuế.

Câu 3: Thế nào là chế độ quân chủ ?

Gợi ý trả lời

- Chế độ quân chủ là thể chế nhà nước do vua đứng đầu.

- Chế độ quân chủ chuyên chế là chế độ mà quyền lực tâp trung tuyệt đối, tối cao, vô hạn trong tay một người (vua- hoàng đế - Thiên tử...) mọi người phải phục tùng tuyệt đối.

Bài học tóm tắt những nét chung về xã hội phông kiến ở phương Đông và phương Tây. qua đó, các em nắm được sự hình thành và phát triển của xã hội phong kiến, cơ sở kinh tế - xã hội và thể chế nhà nước của xã hội phong kiến.