Lịch Sử 7 Bài 9: Nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Tiền Lê

a. Nhà Đinh xây dựng đất nước

- Năm 968, đất nước được thống nhất Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cổ Việt, đóng đô tại Hoa Lư.

+ Xây dựng bộ máy chính quyền, phong chức tước cho người có công.

+ Xây dựng cung điện, đúc tiêu để tiêu dùng trong nước.

+ Xử phạt nghiêm khắc với những kẻ phạm tội.

- Đối ngoại: sai sứ sang giao hảo với nhà Tống.

b. Tổ chức chính quyền thời Tiền Lê

-  Sự thành lập nhà Lê:

+ Hoàn cảnh:

• Cuối năm 979, Đinh Bộ Lĩnh bị ám hại, nội bộ triều đình rối loạn. Lê Hoàn được cử làm phụ chính.
• Nhà Tống âm mưu xâm lược.

+ Trước nguy cơ xâm lược Lê Hoàn được suy tôn lên làm vua để chỉ huy cuộc kháng chiến, lập nên nhà Lê sử cũ gọi là Tiền Lê.

- Tổ chức bộ máy nhà nước:

+ Trung ương:

• Vua đứng đầu, nắm mọi quyền hành về quân sự và dân sự
• Giúp vua có thái sư và đại sư
• Dưới vua là quan văn, quan võ; các con vua được phong vương và trấn giữ các vùng hiểm yếu

+ Địa phương:

Cả nước chia làm 10 lộ, dưới lộ là phủ và châu

+ Quân đội: xây dựng quân đội mạnh gồm 10 đạo và hai bộ phận cấn quân và quân địa phương.

c. Cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn

- Hoàn cảnh: Lợi dụng tình hình nhà Đinh rối loạn quân Tống âm mưu xâm lược.

- Diễn biến:

+ Đầu năm 981, Quân Tống tiến đánh nước ta theo hai đường:

• Quân bộ theo đường Lạng Sơn.
• Quân thủy: theo đường sông Bạch Đằng.

+ Lê Hoàn cho quân đóng cọc để ngăn chặn thuyền địch.

+ Trên sông Bạch Đằng diễn ra nhiều trận chiến giữa ta và quân Tống cuối cùng thủy quân của địch bị đánh lui.

+ Trên bộ, quân ta chặn đánh quyết liệt buộc quân Tống phải rút lui về nước.

- Kết quả:

+ Quân Tống đại bại, nhiều tướng giặt bị giết và bắt sống.

+ Cuộc kháng chiến chống Tông thắng lợi, nền độc lập dân tộc được giữ vững.

- Nguyên nhân thắng lợi:

+ Tinh thần đoàn kết, anh dũng chiến đấu của nhân dân ta.

+ Tài chỉ huy, thao lược của Lê Hoàn.

- Ý nghĩa:

+ Biểu thị ý chí quyết tâm chống giặc ngoại xâm của dân ta.

+ Chứng tỏ một bước phát triển của đất nước và khả năng bảo vệ độc lập dân tộc.

a. Bước đầu xây dựng nền kinh tế tự chủ

- Nông nghiệp:

+ Ruộng đất thuộc sử hữu của làng xã, nông dân được chia ruộng đất cày cấy và phải nộp thuế cho nhà nước.

+ Nhà nước chú trọng và khuyến khích phát triển nông nghiệp.

• Mở rộng khai khẩn đất hoang.
• Chú trọng thủy lợi.
• Nghề trồng dâu nuôi tằm cũng được khuyến khích.

=> Nông nghiệp ổn định và bước đầu phát triển.

- Thủ công nghiệp:

+ Thủ công nghiệp nhà nước:

• Xây dựng một số xưởng thủ công chuyên chế tạo các sản phẩm phục vụ nhu cầu của vua quan.
• Tập chung được nhiều thợ giỏi trong nước.

+ Thủ công nghiệp dân gian: Các nghề thủ công truyền thống tiếp tục phát triển như nghề dệt lụa, kéo tơ, làm gốm,...

- Thương nghiệp:

+ Cho đúc tiền đồng để lưu thông trong nước.

+ Mở rộng buôn bán với nước ngoài.

+ Hình thành nhiều trung tâm buôn bán và chợ làng quê.

b. Đời sống xã hội và văn hóa

- Phân chia thành 3 tầng lớp:

+ Tầng lớp thống trị: vua, quan.

+ Tầng lớp bị trị: nông dân, thợ thủ công, thương nhân và một số địa chủ.

+ Nô lệ.

=> Cuộc sống nhân dân còn đơn giản, bình dị.

- Giáo dục: chưa phát triển, Nho học đã xâm nhập nhưng chưa tạo được ảnh hưởng.

- Tôn giáo: đạo Phật được truyền bá rộng rãi, nhiều nhà sư có tầm ảnh hưởng lớn trong triều đình.

- Kiến trúc: nhiều chùa chiền được xây dựng: chùa Tháp, chùa Nhất Trụ,..

- Nhiều loại hình văn hóa dân gian tồn tại như ca hát, nhảy múa, đua thuyền, đấu vật,...

Câu 1: Việc nhà Đinh đặt tên nước và không dùng niên hiệu của Hoàng đế Trung Quốc nói lên điều gì ?

Gợi ý trả lời

Việc nhà Đinh đặt tên nước và không dùng niên hiệu của Hoàng đế Trung Quốc khẳng định người Việt có giang sơn riêng, bờ cõi riêng, nước Đại Cồ Việt độc lập và ngang hàng với Trung Quốc chứ không phải là nước phụ thuộc. Hoàng đế Đại Cồ Việt ngang hàng với Hoàng đế Trung Quốc. Đinh Bộ Lĩnh là người Việt đầu tiên xưng Đế.

Câu 2: Vì sao các tướng lĩnh lại suy tôn Lê Hoàn lên ngôi vua ?

Gợi ý trả lời

- Sau khi Đinh Tiên Hoàng mất, vua kế vị còn nhỏ tuổi, Lê Hoàn được cử làm phụ chính, một số tướng lĩnh dấy binh chống lại, nhân cơ hội đó nhà Tống lăm le xâm lược nước ta.

- Trước tình thế hiểm nghèo của đất nước cần có người chỉ huy cuộc kháng chiến chống Tống, Lê Hoàn đã được lòng người quy phục, quan lại đồng tình suy tôn ông lên làm vua để chỉ huy kháng chiến.

Câu 3: Trình bày cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn chỉ huy.

Gợi ý trả lời

Diễn biến cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn chỉ huy :

- Đầu năm 981, quân Tống theo hai đường thủy và bộ tiến đánh nước ta.

- Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến.

- Nhiều trận chiến diễn ra trên sông Bạch Đằng. Trên bộ quân ta chặn đánh địch quyết liệt. Quân Tống đại bại.

Bài học tóm tắt tình hình chính trị, quân sự và sự phát triển kinh tế, văn hóa của nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Tiền Lê. Qua đó, các em hiểu được công lao của Đinh Bộ Lĩnh và Lê Hoàn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.