Lịch sử 9 Bài 32: Xây dựng đất nước, đấu tranh bảo vệ Tổ quốc (1976-1985)

a. Thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1976 - 1980)

- Tháng 1 - 1976, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng họp tại Hà Nội đã:

• Đề ra đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội trong phạm vi cả nước.
• Quyết định phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu của Kế hoạch Nhà nước 5 năm (1976 - 1980).

- Nhiệm vụ: tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa, vừa xây dựng đất nước vừa cải tạo quan hệ sản xuất.

- Mục tiêu: Xây dựng một nước cơ sở vật chất - kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội, cải thiện đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân lao động.

- Thành tựu:

• Các cơ sở công nghiệp, nông nghiệp. giao thông vận tải được khôi phục và bước đầu phát triển.
• Cải tạo xã hội chủ nghĩa được đẩy mạnh trong các vùng mới giải phóng ở miền Nam.
• Xóa bỏ những biểu hiện của văn hóa phản động, xây dựng nền văn hóa mới cách mạng, giáo dục phát triển.

- Hạn chế: Nền kinh tế mất cân đối, sản xuất phát triển chậm, thu nhập quốc dân và năng suất lao động thấp, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn.

b. Thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1981 - 1985)

- Đại hội V của Đảng (3 - 1982) khẳng định tiếp tục đường lối xây dựng CNXH trong phạm vi cả nước, nhưng có sự điều chỉnh, bổ sung và cụ thể hóa để phù hợp với hoàn cảnh cụ thể.

- Xác định thời kì quá độ đi lên CNXH ở nước ta trải qua nhiều chặng, quyết định phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu của Kế hoạch Nhà nước 5 năm (1981 - 1985).

- Phương hướng: sắp xếp lại cơ cấu và đẩy mạnh cải tạo xã hội chủ nghĩa nền kinh tế quốc dân.

- Mục tiêu: ổn định tình hình kinh tế - xã hội, đáp ứng những nhu cầu cấp thiết của đời sống nhân dân, giảm nhẹ sự mất cân đối của nền kinh tế.

- Thành tựu:

• Sản xuất nông nghiệp tăng bình quân hàng năm 4,9%, sẩn xuất công nghiệp tăng bình quân hàng năm 9,5%,...
• Thu nhập quốc dân tăng bình quân hàng năm 6,4%.
• Hoàn thành hàng trăm công trình tương đối lớn, hàng nghìn công trình vừa và nhỏ, bắt đầu khai thác dầu mỏ, nhiều công trình thủy lợi được xây dựng.
• Hoạt động khoa học - kĩ thuật được triển khai, thúc đẩy sản xuất phát triển.

- Hạn chế: Những khó khăn, yếu kém của 5 năm trước chưa được khắc phục, thậm chí trầm trọng hơn, chưa ổn định được tình hình kinh tế, xã hội.

a. Đấu tranh bảo vệ biên giới Tây Nam

- Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ, tập đoàn Pôn Pốt ở Cam-pu-chia mở những cuộc hành quân khiêu khích dọc biên giới, lấn chiếm lãnh thổ nước ta.

- Ngày 22 - 12 - 1978, tập đoàn Pôn-pốt tiến đánh Tây Ninh, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lấn biên giới Tây Nam nước ta.

- Quân ta tổ chức các cuộc phản công đánh đuổi quân Pôn Pốt, toàn bộ quân Pôn Pốt bị quét sạch khỏi nước ta, chiến tranh kết thúc, hòa bình được lập lại.

b. Đấu tranh bảo vệ biên giới phía Bắc

- Từ năm 1978, Trung Quốc cho quân khiêu khích quân sự dọc biên giới, cắt viện trợ, rút chuyên gia làm ảnh hưởng xấu đến quan hệ Việt - Trung.

- Ngày 17 - 2 - 1979, Trung Quốc mở quốc tấn công dọc biên giới nước ta từ Móng Cái (Quảng Ninh) đến Phong Thổ (Lai Châu).

- Quân dân ta đã đứng lên chiến đấu ngoan cường buộc Trung Quốc phải rút quân khỏi nước ta.

Câu 1: Trong việc thực hiện kế hoạch nhà nước 5 năm (1976 - 1980), nhân dân ta đã đạt được những thành tựu quan trọng nào?

Gợi ý trả lời:

Trong khôi phục và phát triển kinh tế:

- Nông nghiệp: diện tích gieo trồng tăng lên gần 2 triệu ha, nông nghiệp được trang bị thêm máy móc.

- Công nghiệp: nhiều nhà máy được gấp rút xây dựng như nhà máy điện, cơ khí, xi măng,…

- Giao thông vận tải: được khôi phục và xây dựng mới nhiều tuyến đường. Tuyến đường sắt thống nhất Hà Nội - thành phố Hồ Chí Minh hoạt động trở lại.

Công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa:

- Cải tạo xã hội chủ nghĩa được đẩy mạnh trong các vùng mới giải phóng ở miền Nam.

- Giai cấp tư bản mại bản bị xoá bỏ.

- Đại bộ phận nông dân đi vào con đường làm ăn tập thể, thủ công nghiệp và thương mại được sắp xếp tổ chức lại.

- Văn hóa, giáo dục, y tế:

+ Xoá bỏ những biểu hiện văn hoá phản động, xây dựng văn hoá mới, hệ thống giáo dục từ mầm non, phổ thông đến đại học đều phát triển.

+ Giáo dục ở các cấp mẫu giáo, phổ thông, đại học đều phát triển. Năm học 1979 - 1980, số người đi học trong cả nước là 15 triệu.

+ Công tác chăm lo sức khoẻ nhân dân được quan tâm.

Câu 2: Chúng ta đã đạt được những thành tựu gì trong việc thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1981 – 1985)?

Gợi ý trả lời:

* Về nông nghiệp: Có bước phát triển

- Năm 1981 - 1985, sản xuất nông nghiệp tăng bình quân hằng năm 4,9% so với 1.9% của thời kì 1976 – 1980.

- Sản xuất lương thực tăng bình quân hằng năm từ 13.4 triệu tấn trong thời kì 1976 - 1980, lên 17 triệu tấn.

* Về công nghiệp:

- Sản xuất công nghiệp tăng bình quân hằng năm 9,5 % so với 0.6% thời kì 1976 - 1980.

- Thu nhập quốc dân tăng bình quân hằng năm là 6.4% so với 0,4 % của năm năm trước.

* Về xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật:

- Hoàn thành hàng trăm công trình tương đối lớn, hàng nghìn công trình vừa và nhỏ.

- Dầu mỏ bắt đầu được khai thác, công trình thủy điện Hòa Bình, thủy điện Trị An được khẩn trương xây dựng, chuẩn bị đi vào hoạt động.

* Về các hoạt động khoa học - kĩ thuật: được triển khai, góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển.

Câu 3: Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới Tây - Nam và biên giới phía Bắc nước ta (1975 – 1979) đã diễn ra như thế nào?

Gợi ý trả lời:

Cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Tây Nam:

- Diễn biến:

+ Ngay sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước, tập đoàn Pôn Pốt ở Cam-pu-chia đã quay súng bắn vào nhân dân ta.

+ Chúng liên tiếp mở những cuộc hành quân khiêu khích dọc biên giới, lấn chiếm lãnh thổ nước ta.

+ Ngày 22 - 12 - 1978, tập đoàn Pôn Pốt huy động 19 sư đoàn bộ binh cùng với nhiều đơn vị pháo binh, xe tăng tiến đánh Tây Ninh, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lấn biên giới Tây - Nam nước ta.

+ Quân dân ta tổ chức cuộc phản công đánh đuổi quân Pôn Pốt.

- Kết quả:

+ Cuộc chiến tranh biên giới Tây - Nam nhanh chóng chấm dứt.

+ Toàn bộ quân xâm lược Pôn Pốt bị quét khỏi nước ta, hòa bình được lập lại trên toàn tuyến biên giới Tây - Nam.

* Cuộc đấu tranh bảo vệ biên giới phía Bắc:

- Diễn biến:

+ Từ năm 1978, Trung Quốc cho quân khiêu khích quân sự dọc biên giới, cắt viện trợ, rút chuyên gia.

+ Sáng 17 - 2 - 1979, Trung Quốc cho quân đội với lực lượng 32 sư đoàn mở cuộc tiến công nước ta dọc biên giới từ Móng Cái (Quảng Ninh) đến Phong Thổ (Lai Châu).

+ Quân dân ta, trực tiếp là quân dân sáu tỉnh biên giới phía Bắc, đã kiên cường chiến đấu.

- Kết quả: Trung Quốc phải rút quân khỏi nước ta từ ngày 5 - 3 - 1979, đến ngày 18 - 3 -1979 thì rút hết quân.

Sau bài học các em nắm được các nội dung chính sau đây:

• Việt Nam trong 10 năm đi lên chủ nghĩa xã hội (1976 - 1985) với hai kế hoạch Nhà nước 5 năm 1976 - 1980, 1981 - 1985.
• Công cuộc Đấu tranh bảo vệ tổ quốc (1975 - 1979): biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc.