Lịch sử 9 Bài 19: Phong trào cách mạng trong những năm 1930 - 1935

- Cuộc khủng hoảng thế giới (1929 - 1933) tác động một cách tiêu cực đến Việt Nam.

- Kinh tế: Nền kinh tế Việt Nam vốn phụ thuộc vào Pháp nay càng suy sụp hơn nữa: nông nghiệp và công nghiệp sa sút nghiêm trọng, xuất nhập khẩu đình đốn, hàng hóa khan hiếm, đắt đỏ.

- Xã hội: Pháp tăng cường bóc lột Việt Nam, gia sức đàn áp các cuộc đấu tranh của nhân do vậy tinh thần cách mạng của nhân dân ta càng lên cao.

a. Phong trào quy mô toàn quốc

- Phong trào đấu tranh của quần chúng bùng lên mạnh mẽ từ năm 1929 trên cả 3 miền Bắc - Trung - Nam.

- Tiêu biểu:

• Các cuộc đấu tranh của công nhân: cuộc bãi công của công nhân đồn điền cao su Phú Riềng, cuộc bãi công của công nhân nhà máy sợi Nam Định, nhà máy xi măng Hải Phòng, nhà máy cưa Bến Thủy (Vinh),...
• Các cuộc đấu tranh của nông dân diễn ra ở Thái Bình, Hà Nam, Nghê Tĩnh,... đòi giảm sưu thuế, chia lại ruộng đất,...

- Kỷ niệm Quốc tế lao động, phong trào lan rộng ra khắp toàn quốc, xuất hiện truyền đơn, cờ Đảng.

- Hình thức: Mít tinh, biểu tình tuần hành ở các thành phố lớn,...

b. Đỉnh cao Xô viết Nghệ - Tĩnh

- Diễn biến:

• Tháng 2/1930: 3000 công nhân đồn điền cao su Phú Riêng bãi công
• Tháng 4/1930: 4000 công nhân sợi Nam Định bãi công. Tiếp đó là 400 công nhân diêm và cưa Bến Thủy bãi công…
• Ngày 1/5/1930: phong trào đấu tranh của nhân dân nổ ra khắp nơi trong cả nước.
• Tháng 9/1930: phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh đạt đến đỉnh cao.

- Kết quả:

• Chính quyền địch ở một số huyện xã bị tê liệt, tan rã.
• Chính quyền Xô viết ra đời ở một số huyện. Đây là lần đầu tiên nhân dân được nắm chính quyền ở một số huyện xã thuộc hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.
• Từ giữa năm 1931 phong trào lắng xuống do sự đàn áp dã man của thực dân Pháp.

- Ý nghĩa:

• Phong trào chứng tỏ tinh thần đấu tranh kiên cường, oanh liệt và khả năng cách mạng to lớn của quần chúng.
• Là lần tập dượt đầu tiên cho Cách mạng Tháng Tám sau này.

- Từ cuối năm 1931, phong trào cách mạng bị đàn áp, khủng bố. Nhưng trong các nhà tù, các Đảng viên và những người yêu nước vẫn hoạt động, tìm cách liên lạc với các cơ sở Đảng bên ngoài.

- Cuối năm 1934 đầu 1935, hệ thống tổ chức Đảng được khôi phục, các phong trào dần được phục hồi.

- Đại hội Đảng lần thứ nhất (3-1935) họp ở Ma Cao (Trung Quốc) chuẩn bị cho một cao trào mới.

Câu 1: Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 – 1933) đã tác động đến tình hình kinh tế và xã hội Việt Nam ra sao?

Gợi ý trả lời:

Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 – 1933) từ các nước tư bản đã nhanh lan sang các nước thuộc địa và phụ thuộc, trong đó có cả Việt Nam:

- Tình hình kinh tế Việt Nam:

• Phụ thuộc vào nền kinh tế của Pháp nên chịu hậu quả nặng nề, nông nghiệp và công nghiệp suy sụp, xuất nhập khẩu đình đốn, hàng hóa khan hiếm, đắt đỏ.

- Tình hình xã hội Việt Nam:

• Công nhân không có việc làm, số người thất nghiệp ngày càng một đông, số người còn việc làm thì tiền lương giảm
• Nông dân tiếp tục bị bần cùng hóa và phá sản trên quy mô lớn, ruộng đất nhanh chóng bị địa chủ thâu tóm.
• Các tầng lớp tiểu tư sản thành thị điêu đứng, nhà buôn phải đóng cửa, viên chức bị sa thải, học sinh ra trường không có việc làm.
• Số đông tư sản dân tộc cũng rơi vào cảnh điêu đứng, gieo neo, sập tiệm, phải đóng cửa hàng.

Câu 2: Căn cứ vào đâu để cho rằng Xô viết Nghệ - Tĩnh  thật sự là chính quyền cách mạng của quần chúng  dưới sự lãnh đạo của Đảng?

Gợi ý trả lời:

Tất cả những việc làm mà Xô viết Nghệ Tĩnh thực hiện về kinh tế, chính trị, xã hội  và văn hóa nói trên đã chứng tỏ lần đầu tiên nhân dân ta thực sự nắm chính quyền ở các địa phương, chứng tỏ bản chất cách mạng và tính ưu việt của chính quyền cách mạng. Đó thực sự là chính quyền của dân, do dân và vì dân.

Câu 3: Phong trào cách mạng nước ta đến năm 1935 đã phát triển trở lại như thế nào?

Gợi ý trả lời:

- Phong trào cách mạng nước ta đến năm 1935 đã phát triển trở lại, hệ thống tổ chức Đảng ở trong nước nói chung đã được khôi phục.

- Các xứ ủy Bắc Kì, Trung Kì, Nam Kì lần lượt được lập lại.

- Các đoàn thể Công hội, Nông hội và các tổ chức của các lực lượng xã hội khác cũng được lập lại.

- Khắp nơi trong nước, phong trào đã dần dần được phục hồi.

- Đến tháng 3-1935, Đại hội lần thứ nhất của Đảng họp ở Ma Cao (Trung Quốc) chuẩn bị cho một cao trào cách mạng mới.

Câu 4: Đảng đã kịp thời có những thay đổi gì trong lãnh đạo phong trào cách mạng nước ta có điều kiện phát triển trở lại sau một thời kì tạm lắng?

Gợi ý trả lời:

- Từ năm 1931, Cách mạng Việt Nam bước vào thời kì vô cùng khó khăn. Thực dân Pháp và phong kiến tay sai thẳng tay thi hành chính sách khủng bố cực kì tàn bạo. Nhiều chiến sĩ cộng sản, hàng vạn người yêu nước bị bắt, bị giết hoặc bị tù đầy. Các cơ quan lãnh đạo của đảng ở trung ương và địa phương lần lượt bị phá vỡ.

- Trước tình hình đó, Đảng ta đã kịp thời chuyển vào hoạt động bí mật để củng cố lực lượng:

- Tổ chức cơ sở đảng trong nhà tù vẫn bí mật hoạt động. Các đảng viên cộng sản và những người yêu nước vẫn nêu cao khí phách kiên cường, bất khuất, kiên trì đấu tranh bảo vệ lập trường, quan điểm cách mạng của Đảng, biến nhà tù thành trường học cách mạng và vẫn tìm cách liên hệ với cơ sở Đảng ở bên ngoài. Số đảng viên còn lại ở bên ngoài cũng âm thầm tìm cách gây dựng lại các tổ chức cơ sở Đảng và quần chúng.

- Các tổ chức cơ sở của đảng ở các địa phương vẫn tồn tại và kiên trì bám chắc quần chúng để hoạt động, đồng thời lợi dụng các tổ chức công khai, hợp pháp của kẻ thù để đẩy mạnh đấu tranh. Tại các thành phố Hà Nội, Sài Gòn, một số đảng viên cộng sản đã tranh thủ các khả năng đấu tranh hợp pháp để ra tranh cử vào các hội đồng thành phố, lợi dụng diễn đàn công khai để tuyên truyền cổ động quần chúng theo các khẩu hiệu của Đảng. Khắp nơi trong nước, phong trào đã dần dần được khôi phục.

- Đến tháng 3-1935, Đại hội lần thứ nhất của Đảng họp ở Ma Cao (Trung Quốc) để củng cố tổ chức, chuẩn bị cho một cao trào cách mạng mới.

Qua bài học này các em cần nắm các nội dung sau: 

• Việt Nam trong thời kỳ khủng hỏang kinh tế thế giới (1929-1933) 
• Phong trào cách mạng 1930-1931 với đỉnh cao là Xô Viết Nghệ Tĩnh diễn ra như thế nào? 
• Lực lượng cách mạng được phục hồi như thế nào