Soạn bài Trau dồi vốn từ Ngữ văn 9 siêu ngắn

- Tác giả muốn nói rằng:

+ Tiếng Việt là một ngôn ngữ giàu đẹp, có khả năng diễn đạt tư tưởng và tình cảm của người Việt.

+ Muốn phát huy tốt khả năng của tiếng Việt, phải không ngừng trau đổi vốn từ.

Xác định lỗi:

a. Lỗi lặp từ: Thắng cảnh là “cảnh đẹp” rồi, không kết hợp với từ "đẹp" nữa.

b. Dùng sai từ dự đoán. Dự đoán là đoán tình hình, sự kiện ở tương lai. Trong trường hợp này nên dùng phỏng đoán, ước tính.

c. Kết hợp từ sai: Đẩy mạnh (thúc đẩy cho phát triển nhanh) không thể đi với quy mô (chỉ mức độ to nhỏ). Nên dùng từ mở rộng.

→ Những lỗi này mắc phải do người viết “không biết dùng tiếng ta”. Cần phải trau dồi vốn từ, nắm đúng nghĩa của từ, biết cách dùng từ hay, chính xác.

- Hậu quả: Nghĩa là kết quả không mấy gì tốt đẹp.

- Đoạt: Giành đươc phần thưởng về cho mình.

- Tinh tú: Chỉ những ngôi sao trên trời.

a. Các từ:

- Tuyệt chủng: Không còn giống loài (ví dụ tuyệt chủng một loài động vật quý hiếm trên thế giới).

- Tuyệt giao: Không còn quan hệ ngoại giao, giao tiếp.

- Tuyệt tự: Không còn người sinh con nối dõi.

- Tuyệt thực: không ăn.

- Tuyệt đỉnh: đỉnh tuyệt nhất, cao nhất.

- Tuyệt mật: Rất bí mật.

- Tuyệt trần: Nhất trên đời.

b. Các từ:

- Đồng âm: Cùng giống nhau về âm.

- Đồng bào: Cùng môt bọc, dòng giống.

- Đồng bộ: Các bộ phận khớp với nhau một cách nhịp nhàng, hài hòa.

- Đồng chí: Cùng chung chí hướng.

- Đồng môn: Cùng học với nhau.

- Đồng niên: Cùng tuổi tác.

- Đồng thoại: Truyện dành cho trẻ em.

- Đồng giao: Câu hát đồng dao dành cho trẻ em.

a. Dùng từ "im lặng" trong trường hợp này là chưa chính xác, bởi vì từ này dùng để chỉ người nên thay thế bằng từ "yên tĩnh" sẽ phù hợp hơn.

b. Từ "thành lập" được dùng trong trường hợp này là không hợp lí. Dùng từ "thiết lập" sẽ hợp lí hơn.

c. Từ "cảm xúc" là một danh từ hoặc động từ trong nhiều trường hợp, nhưng không phải là tính từ. Trong trường hợp này nên thay bằng từ "cảm phục".

- Bình luận ý kiến:

+ Vẻ đẹp tiếng Việt có thể tìm thấy ngay trong lời ăn tiếng nói hằng ngày của người nông dân.

+ Thời đại mới, khoa học kĩ thuật phát triển, nhiều kinh nghiệm dân gian có thể bị thay thế, nhưng vẻ đẹp của những câu ca dao tục ngữ vẫn luôn còn đó.

Cách thực hiện để làm tăng vốn từ:

- Quan sát, lắng nghe tiếng nói trong thực tế.

-Thường xuyên cập nhật những thông tin từ tạp chí, từ những trang mạng uy tín.

- Đọc những tác phẩm văn học nổi tiếng.

- Chọn từ ngữ thích hợp:

a. Điểm yếu.

b. Mục đích cuối cùng.

c. Đề xuất.

d. Láu táu.

e. Hoảng loạn.

Phân biệt nghĩa các từ và đặt câu:

a. Các từ:

- Nghĩa các từ:

+ Nhuận bút: Tiền trả cho tác giả của một tác phẩm nào đó như sách, vở, báo.

+ Thù lao: Trả công cho người lao động đã làm việc.

- Đặt câu:

+ Tiền nhuận bút cho một bài báo là một trăm ngàn.

+ Thù lao một ngày đi xây của anh là một trăm ngàn.

b. Các từ:

- Nghĩa các từ:

+ Tay trắng: Ban đầu không có chút vốn liếng, của cải gì.

+ Trắng tay: Từng có của cải nhưng bị mất sạch, hoàn toàn không còn gì.

- Đặt câu:

+ Giám đốc tôi khởi nghiệp bằng tay trắng từ khi mới 18 tuổi.

+ Công ty phá sản và chú tôi đã trắng tay.

c. Các từ:

- Nghĩa các từ:

+ Kiểm điểm: Xem xét, đánh giá lại những thiếu sót.

+ Kiểm kê: Kiểm lại từng cái để xác định số lượng chất lượng.

- Đặt câu:

+ Tối nay về viết bản kiểm điểm cho cô!

+ Đơn vị đang kiểm kê tài sản trước cuối năm nay.

d. Các từ:

- Nghĩa các từ:

+ Lược khảo: Nghiên cứu khái quát không đi vào chi tiết.

 + Lược thuật: Kể, trình bày tóm tắt.

- Đặt câu:

+ Bài lược khảo văn học dân gian của sinh viên Nguyễn Văn A đã đạt giải nhất nghiên cứu cấp trường.

+ Em hãy viết một bài văn lược thuật lại cuốn sách Dế Mèn phiêu lưu kí.

- Một số từ phức có yếu tố cấu tạo giống nhau nhưng trật tự các yếu tố khác nhau: Đấu tranh - tranh đấu, thương yêu - yêu thương, tình nghĩa - nghĩa tình, dào dạt - dạt dào, xác xơ - xơ xác, ngất ngây - ngây ngất...

Tìm từ ghép với mỗi từ Hán Việt:

- Bất (không, chẳng): Bất đồng,...

- Bí (kín): Bí mật, bí danh,...

- Đa (nhiều): Đa cảm, đa tình,...

- Đề (nâng, nêu ra): Đề nghị, đề bạt, đề xuất.

- Gia (thêm vào): Gia nhập, gia hạn, gia cố.

- Giáo (dạy bảo): Giáo huấn, giáo dục.

- Hồi (về, trở lại): Hồi hương, hồi kinh.

- Khai (mở, khơi): Khai hội, khai trương.

- Quảng (rộng, rộng rãi): Quảng bá, quảng cáo, quảng trường.

- Suy (sút, kém): Suy yếu, suy sụp, suy kiệt.

- Thuần (ròng, không pha tạp): Thuần khiết, thuần túy, thuần Việt.

- Thủ (đầu, đầu tiên, người đứng đầu): Thủ lĩnh, thủ khoa, thủ trưởng.

- Thuần (thật, chân thật, chân chất): Thuần hậu, thuần phác.

- Thuần (dễ bảo, chịu khiến): Thuần thục, thuần dưỡng.

- Thủy (nước): Thủy lợi, thủy triều, thủy quyển.

- Tư (riêng): Tâm tư, tư tình, tư lợi.

- Trữ (chứa, cất): Lưu trữ, trữ lượng, tàng trữ.

- Trường (dài): Trường thành, trường tồn, trường giang.

- Trọng (nặng, coi nặng, coi là quý): Trọng lượng, trọng vọng,...

- Vô (không, không có): Vô học, vô tình,...

- Xuất (đưa ra, cho ra): Xuất khẩu, xuất bản, xuất giá,...

- Yếu (quan trọng): Yếu điểm, yếu lược.